Zes maanden op Cuba--Havana | Page 8

eene der openbare scholen van Havanna, die genoemd is naar den opvoedkundige José de la Luz. In reuzengroote zalen zag ik daar meer dan duizend kinderen gymnastiekoefeningen uitvoeren op de maat van het volkslied, terwijl in den aangrenzenden tuin de kleine kinderen van de bewaarschool speelden. Het meer uitgebreid onderwijs wordt gegeven in een fraai ingericht gebouw, met een afzonderlijke zaal voor het onderwijs in aardrijkskunde, een botanisch museum, en een uitgebreide bibliotheek. De eenige kostschool, die ik bezichtigde, was het Jezuiten-college van Belem, met een fraai refectorium, een teekenzaal, een museum en een meteorologisch observatorium. Aan verschillende duitsche, spaansche en fransche meisjesscholen kunnen de leerlingen ook voor de Universiteit worden opgeleid. Het gouvernement besteedt jaarlijks bijna vier millioen dollars, of 20 800 000 francs aan het onderwijs van 232 000 kinderen, die verdeeld zijn over zes inrichtingen voor meer uitgebreid onderwijs, en 3600 lagere scholen in de stad en op het land. De universiteit, waar vooral de duitsche en amerikaansche wetenschappelijke methoden gevolgd worden, heeft vijf faculteiten: rechten, medicijnen, pharmacie, letteren en natuurwetenschappen. Tijdens mijn bezoek studeerden er zeshonderd jongelieden.
Behalve de universiteit, die op een heuvel is gelegen, van waar men een prachtig uitzicht heeft, mag ik nog melding maken van een kunstnijverheidschool, een schilder- en beeldhouw-akademie, twee muziek-scholen, en een bibliotheek die 1700 boekwerken bevat.
Havanna is trotsch op haar nationale schrijvers, zooals de lyrische dichter José Maria de Heredia, de tooneelschrijver Milanes, en schrijfsters als Mmes Avellaneda, Luaces, en Luisa de Zambrana.
Cuba heeft ook zijn musici en componisten, zooals Figueredo, de componist van het volkslied Bayamès; Sanchez Fuentes, die het lied la Havanaise heeft gecomponeerd, Espadero en Valenzuela, wier liederen veel worden gezongen; Villate, die de opera's Zilia, Czarina, en Balthazar heeft geschreven; de violisten White, Hasselbrink en Albertini; en voorts Cervantes, Arizti en Maury, componisten van dansmuziek. Een romanschrijver, Cirilo Villaverde, die het volksleven schildert, en een letterkundig criticus, Pineyro, werden met veel lof genoemd. Onder de schrijvers van wijsgeerige werken noem ik: José de la Luz, Varela, Mestre Bachiller; del Valle, Varona; als historieschrijvers munten uit: Arrate, Montoro, Vidal Morales, Carlos de la Torre; allen mannen, die het hunne ertoe bijdroegen om belangstelling in de dingen van het geestelijk leven op te wekken.
Het revolutietijdperk van veertig jaren geleden schonk vele politieke redenaars gelegenheid, hun gaven te toonen; ook journalisten van naam traden in die dagen op den voorgrond, zooals Manuel Sauguily en Juan Gualberto Gomez. Onder de helden, die de onafhankelijkheid van hun vaderland dapper verdedigden, noem ik Iznaga, Narciso Lopez, Gomez, Marti, Cespedes, Maceo en anderen.
Verschillende gedenkteekenen en bouwvallen herinneren nog aan die treurige dagen, zooals de vesting Fuerza, waarvan de toren als wachtpost diende, wanneer er zeeroovers op de kust waren; verder zijn er nog de forten Atares en Morro, die in de 18de eeuw de aanvallen der Engelschen hadden te doorstaan, en het fort Cabana, aan den voet van welks hoogen muur tal van vrijheidshelden bezweken onder de kogels der Spanjaarden. Als herinnering aan die dapperen is hier een bas-relief van Mercié geplaatst.
Buiten de muren van San Ambrosio, op een plek, waar men Havanna in de verte ziet liggen, staat een gedenkteeken, opgericht ter herinnering aan acht studenten, die beschuldigd werden het graf te hebben geschonden van een zekeren Cartanon, die het blad "de Stem van Cuba" had opgericht. Hoe nadrukkelijk zij ook hun onschuld betuigden, zij werden zonder genade ter dood veroordeeld. Niet ver van dit monument, ontworpen door den kunstenaar Saavedra, staat een vierkante zuil, ter herinnering aan een ramp, waarbij 28 brandweerlieden en politieagenten omkwamen, eene ontploffing in een ijzermagazijn, waar kruit verborgen was.
Meerdere gedenkteekenen, verspreid tusschen schaduwrijke lanen, vormen hier een soort van kerkhof, dat de herinnering aan droeve tijden wakker roept. Doch aan al dien treurigen strijd en verwarring heeft Cuba zich thans ontworsteld. Het land gaat een betere toekomst tegemoet, en heeft veel te danken aan een vaderlandslievende vereeniging van 500 bekwame mannen "de Sociedad Economica de amigos del Pa?s", bij welke de oudste archieven berusten en die het beheer hebben over een groote bibliotheek van 42 000 boekdeelen.
Thans willen wij in groote trekken den opstand van 1868 beschrijven, welke door een lange periode van woelingen werd voorafgegaan, tot de tusschenkomst van Amerika het eiland aan de macht van Spanje ontrukte.
Toen het land in 1492 door Christoffel Columbus was ontdekt, vestigden zich hier driehonderd Spanjaarden, onder Diego Velasquez, en in 1511 reeds hadden deze kolonisten de oorspronkelijke bewoners grootendeels verdreven. In 1660 en in 1762 maakten de Engelschen er veroveringen, en in 1805 vermeesterden zij het geheele eiland, dat van toen af eerst tot werkelijken bloei geraakte, daar het zijn havens thans voor alle nati?n kon openstellen, en binnen korten tijd zeer rijk werd. Na de herovering door de Spanjaarden echter werd het door de laatsten slechts beschouwd als een onuitputtelijke bron van inkomsten, terwijl niet de