The Georgics [in Latin] | Page 8

scabie et salsa laedit robigine
ferrum:
illa tibi laetis intexet vitibus ulmos,
illa ferax oleo est, illam
experiere colendo
et facilem pecori et patientem vomeris unci.

Talem dives arat Capua et vicina Vesevo
ora iugo et vacuis Clanius
non aequus Acerris.
Nunc, quo quamque modo possis cognoscere, dicam.
Rara sit an
supra morem si densa requires---
altera frumentis quoniam favet,
altera Baccho,
densa magis Cereri, rarissima quaeque Lyaeo---
ante
locum capies oculis alteque iubebis
in solido puteum demitti
omnemque repones
rursus humum et pedibus summas aequabis
harenas.
Si deerunt, rarum pecorique et vitibus almis
aptius uber
erit; sin in sua posse negabunt
ire loca et scrobibus superabit terra
repletis,
spissus ager; glaebas cunctantis crassaque terga
exspecta et
validis terram proscinde iuvencis.
Salsa autem tellus et quae
perhibetur amara,
frugibus infelix---ea nec mansuescit arando
nec
Baccho genus aut pomis sua nomina servat---
tale dabit specimen: tu
spisso vimine qualos
colaque prelorum fumosis deripe tectis;
huc
ager ille malus dulcesque a fontibus undae
ad plenum calcentur; aqua
eluctabitur omnis
scilicet, et grandes ibunt per vimina guttae;
at
sapor indicium faciet manifestus et ora
tristia temptantum sensu
torquebit amaro.
Pinguis item quae sit tellus, hoc denique pacto

discimus: haud umquam manibus iactata fatiscit,
sed picis in morem
ad digitos lentescit habendo.
Humida maiores herbas alit, ipsaque
iusto
laetior. Ah nimium ne sit mihi fertilis illa
nec se praevalidam
primis ostendat aristis!
Quae gravis est, ipso tacitam se pondere
prodit,
quaeque levis. Promptum est oculis praediscere nigram,
et
quis cui color. At sceleratum exquirere frigus

difficile est: piceae
tantum taxique nocentes
interdum aut hederae pandunt vestigia nigrae

his animadversis terram multo ante memento
excoquere et magnos
scrobibus concidere montis,
ante supinatas aquiloni ostendere glaebas,

quam laetum infodias vitis genus. Optima putri
arva solo: id venti

curant gelidaeque pruinae
et labefacta movens robustus iugera fossor.

Ac si quos haud ulla viros vigilantia fugit,
ante locum similem
exquirunt, ubi prima paretur
arboribus seges et quo mox digesta
feratur,
mutatam ignorent subito ne semina matrem.
Quin etiam
caeli regionem in cortice signant,
ut, quo quaeque modo steterit, qua
parte calores
Austrinos tulerit, quae terga obverterit axi,
restituant:
adeo in teneris consuescere multum est.
Collibus an plano melius sit
ponere vitem,
quaere prius. Si pinguis agros metabere campi,
densa
sere; in denso non segnior ubere Bacchus;
sin tumulis adclive solum
collisque supinos,
indulge ordinibus, nec setius omnis in unguem

arboribus positis secto via limite quadret.
Ut saepe ingenti bello cum
longa cohortis
explicuit legio et campo stetit agmen aperto,

directaeque acies, ac late fluctuat omnis
aere renidenti tellus, necdum
horrida miscent
proelia, sed dubius mediis Mars errat in armis:

omnia sint paribus numeris dimensa viarum;
non animum modo uti
pascat prospectus inanem,
sed quia non aliter viris dabit omnibus
aequas
terra neque in vacuum poterunt se extendere rami.
Forsitan et scrobibus quae sint fastigia quaeras.
ausim vel tenui vitem
committere sulco.
Altior ac penitus terrae defigitur arbos,
aesculus
in primis, quae quantum vertice ad auras
aetherias, tantum radice in
Tartara tendit.
Ergo non hiemes illam, non flabra neque imbres

convellunt; inmota manet, multosque nepotes,
multa virum volvens
durando saecula vincit.
Tum fortis late ramos et bracchia pandens

huc illuc, media ipsa ingentem sustinet umbram.
Neve tibi ad solem vergant vineta cadentem,
Neve inter vitis corylum
sere, neve flagella
summa pete aut summa defringe ex arbore plantas

tantus amor terrae---neu ferro laede retunso
semina, neve oleae
silvestris insere truncos:
nam saepe incautis pastoribus excidit ignis,

qui furtim pingui primum sub cortice tectus
robora conprendit
frondesque elapsus in altas
ingentem caelo sonitum dedit; inde
secutus
per ramos victor perque alta cacumina regnat
et totum

involvit flammis nemus et ruit atram
ad caelum picea crassus caligine
nubem,
praesertim si tempestas a vertice silvis
incubuit
glomeratque ferens incendia ventus.
Hoc ubi, non a stirpe valent
caesaeque reverti
possunt atque ima similes revirescere terra;

infelix superat foliis oleaster amaris.
Nec tibi tam prudens quisquam persuadeat auctor
tellurem Borea
rigidam spirante movere.
Rura gelu tum claudit hiems nec semine
iacto
concretam patitur radicem adfigere terrae.
Optima vinetis satio,
cum vere rubenti
candida venit avis longis invisa colubris,
prima
vel autumni sub frigora, cum rapidus Sol
nondum hiemem contingit
equis, iam praeterit aestas.
Ver adeo frondi nemorum, ver utile silvis;

vere tument terrae et genitalia semina poscunt.
Tum pater
omnipotens fecundis imbribus Aether
coniugis in gremium laetae
descendit et omnis
magnus alit magno commixtus corpore fetus.

Avia tum resonant avibus virgulta canoris
et Venerem certis repetunt
armenta diebus;
parturit almus ager Zephyrique tepentibus auris

laxant arva sinus; superat tener omnibus humor;
inque novos soles
audent se germina tuto
credere, nec metuit surgentis pampinus
austros
aut actum caelo magnis aquilonibus imbrem,
sed trudit
gemmas et frondes explicat omnis.
Non alios prima crescentis origine
mundi
inluxisse dies aliumve habuisse tenorem
crediderim: ver
illud erat, ver magnus agebat
orbis et hibernis parcebant flatibus Euri,

cum primae lucem pecudes hausere virumque
terrea progenies
duris caput extulit arvis,
inmissaeque ferae silvis et sidera caelo.

Nec res hunc tenerae possent perferre laborem,
si non tanta quies iret
frigusque caloremque
inter, et exciperet caeli indulgentia terras.
Quod superest, quaecumque premes virgulta per agros,
sparge fimo
pingui et multa memor occule terra,
aut lapidem bibulum aut
squalentis infode conchas;
inter enim labentur aquae tenuisque
subibit
halitus atque animos tollent sata; iamque reperti,
qui saxo
super atque ingentis pondere testae
urgerent; hoc effusos munimen ad

imbris,
hoc, ubi hiulca siti findit canis aestifer arva.
Seminibus positis superest diducere terram
saepius ad capita et duros
iactare bidentis,
aut presso exercere solum sub vomere et ipsa

flectere luctantis inter vineta iuvencos;
tum levis calamos et rasae
hastilia virgae
fraxineasque aptare sudes furcasque valentis,
viribus
eniti quarum et contemnere ventos
adsuescant summasque sequi
tabulata per