The Georgics [in Latin] | Page 9

ulmos.
Ac dum prima novis adolescit frondibus aetas,
parcendum teneris, et
dum se laetus ad auras
palmes agit laxis per purum inmissus habenis,

ipsa acie nondum falcis temptanda, sed uncis
carpendae manibus
frondes interque legendae.
Inde ubi iam validis amplexae stirpibus
ulmos
exierint, tum stringe comas, tum bracchia tonde---
ante
reformidant ferrum---tum denique dura
exerce imperia et ramos
conpesce fluentis.
Texendae saepes etiam et pecus omne tenendum,
praecipue dum
frons tenera inprudensque laborum;
cui super indignas hiemes
solemque potentem
silvestres uri adsidue capreaeque sequaces

inludunt, pascuntur oves avidaeque iuvencae.
Frigora nec tantum
cana concreta pruina
aut gravis incumbens scopulis arentibus aestas,

quantum illi nocuere greges durique venenum
dentis et admorso
signata in stirpe cicatrix.
Non aliam ob culpam Baccho caper
omnibus aris
caeditur et veteres ineunt proscaenia ludi
praemiaque
ingeniis pagos et compita circum
thesidae posuere atque inter pocula
laeti
mollibus in pratis unctos saluere per utres.
Nec non Ausonii,
Troia gens missa, coloni
versibus incomptis ludunt risuque soluto

oraque corticibus sumunt horrenda cavatis
et te, Bacche, vocant per
carmina laeta tibique
oscilla ex alta suspendunt mollia pinu.
Hinc
omnis largo pubescit vinea fetu,
conplentur vallesque cavae saltusque
profundi,
et quocumque deus circum caput egit honestum.
Ergo rite
suum Baccho dicemus honorem

carminibus patriis lancesque et liba
feremus
et ductus cornu stabit sacer hircus ad aram
pinguiaque in

veribus torrebimus exta colurnis.
Est etiam ille labor curandis vitibus alter,
cui numquam exhausti satis
est: namque omne quot annis
terque quaterque solum scindendum
glebaque versis
aeternum frangenda bidentibus, omne levandum

fronde nemus. Redit agricolis labor actus in orbem
atque in se sua per
vestigia volvitur annus.
Ac iam olim, seras posuit cum vinea frondes,

frigidus et silvis aquilo decussit honorem,
iam tum acer curas
venientem extendit in annum
rusticus et curvo Saturni dente relictam

persequitur vitem attondens fingitque putando.
Primus humum
fodito, primus devecta cremato
sarmenta et vallos primus sub tecta
referto;
postremus metito. Bis vitibus ingruit umbra,
bis segetem
densis obducunt sentibus herbae;
durus uterque labor: laudato
ingentia rura,
exiguum colito. Nec non etiam aspera rusci
vimina
per silvam et ripis fluvialis arundo
caeditur, incultique exercet cura
salicti.
Iam vinctae vites, iam falcem arbusta reponunt,
iam canit
effectos extremus vinitor antes:
sollicitanda tamen tellus pulvisque
movendus
et iam maturis metuendus Iuppiter uvis.
Contra non ulla est oleis cultura; neque illae
procurvam exspectant
falcem rastrosque tenacis,
cum semel haeserunt arvis aurasque
tulerunt;
ipsa satis tellus, cum dente recluditur unco,
sufficit
humorem et gravidas, cum vomere, fruges.
Hoc pinguem et placitam
Paci nutritor olivam.
Poma quoque, ut primum truncos sensere valentis
et viris habuere
suas, ad sidera raptim
vi propria nituntur opisque haud indiga nostrae.

Nec minus interea fetu nemus omne gravescit
sanguineisque
inculta rubent aviaria bacis.
Tondentur cytisi, taedas silva alta
ministrat,
pascunturque ignes nocturni et lumina fundunt.
Et
dubitant homines serere atque inpendere curam
quid maiora
sequar?---salices humilesque genestae
aut illae pecori frondem aut
pastoribus umbram
Sufficiunt saepemque satis et pabula melli---

et
iuvat undantem buxo spectare Cytorum
naryciaeque picis lucos, iuvat

arva videre
non rastris, hominum non ulli obnoxia curae.
Ipsae
Caucasio steriles in vertice silvae,
quas animosi Euri adsidue
franguntque feruntque,
dant alios aliae fetus, dant utile lignum

navigiis pinus, domibus cedrumque cupressosque.
Hinc radios trivere
rotis, hinc tympana plaustris
agricolae et pandas ratibus posuere
carinas,
viminibus salices fecundae, frondibus ulmi,
at myrtus
validis hastilibus et bona bello
cornus, Ituraeos taxi torquentur in
arcus.
Nec tiliae leves aut torno rasile buxum
non formam accipiunt
ferroque cavantur acuto.
Nec non et torrentem undam levis innatat
alnus,
missa Pado; nec non et apes examina condunt
corticibusque
cavis vitiosaeque ilicis alvo.
Quid memorandum aeque Baccheia dona
tulerunt
Bacchus et ad culpam causas dedit; ille furentis
centauros
leto domuit, Rhoetumque Pholumque
et magno Hylaeum Lapithis
cratere minantem.
O fortunatos nimium, sua si bona norint,
agricolas! quibus ipsa procul
discordibus armis
fundit humo facilem victum iustissima tellus.
Si
non ingentem foribus domus alta superbis
mane salutantum totis
vomit aedibus undam,
nec varios inhiant pulchra testudine postis

inlusasque auro vestes Ephyreiaque aera,
alba neque Assyrio fucatur
lana veneno
nec casia liquidi corrumpitur usus olivi:
at secura quies
et nescia fallere vita,
dives opum variarum, at latis otia fundis---

speluncae vivique lacus et frigida Tempe
mugitusque boum
mollesque sub arbore somni---
non absunt; illic saltus ac lustra
ferarum
et patiens operum exiguoque adsueta iuventus,
sacra deum
sanctique patres; extrema per illos
iustitia excedens terris vestigia
fecit.
Me vero primum dulces ante omnia Musae,
quarum sacra fero ingenti
percussus amore,
accipiant caelique vias et sidera monstrent,

defectus solis varios lunaeque labores;

unde tremor terris, qua vi
maria alta tumescant
obicibus ruptis rursusque in se ipsa residant,

quid tantum Oceano properent se tinguere soles
hiberni, vel quae

tardis mora noctibus obstet.
Sin, has ne possim naturae accedere
partis,
frigidus obstiterit circum praecordia sanguis:
rura mihi et
rigui placeant in vallibus amnes,
flumina amem silvasque inglorius. O
ubi campi
Spercheosque et virginibus bacchata Lacaenis
Taygeta!
O, qui me gelidis convallibus Haemi
sistat et ingenti ramorum
protegat umbra!
Felix, qui potuit rerum cognoscere causas,
atque
metus omnis et inexorabile fatum
subiecit pedibus strepitumque
Acherontis avari.
Fortunatus et ille, deos qui novit agrestis,
panaque
Silvanumque senem Nymphasque sorores:
illum non populi fasces,
non purpura regum
flexit et infidos agitans discordia fratres
aut
coniurato descendens Dacus ab Histro,
non res Romanae perituraque
regna; neque ille
aut doluit miserans inopem aut invidit habenti

quos rami fructus, quos ipsa volentia rura
sponte tulere sua, carpsit;
nec ferrea iura
insanumque forum aut populi tabularia vidit.

sollicitant alii remis freta caeca ruuntque
in ferrum, penetrant aulas et
limina regum;
hic petit excidiis urbem miserosque Penatis,
ut
gemma bibat et Sarrano dormiat ostro;
condit opes alius defossoque
incubat auro;
hic stupet attonitus rostris; hunc plausus hiantem
per
cuneos---geminatus enim plebisque