The Aeneid | Page 5

nescia Dido?finibus arceret: volat ille per aera magnum?remigio alarum, ac Libyae citus adstitit oris.?Et iam iussa facit, ponuntque ferocia Poeni?corda volente deo; in primis regina quietum?accipit in Teucros animum mentemque benignam.
At pius Aeneas, per noctem plurima volvens,?ut primum lux alma data est, exire locosque?explorare novos, quas vento accesserit oras,?qui teneant, nam inculta videt, hominesne feraene,?quaerere constituit, sociisque exacta referre?Classem in convexo nemorum sub rupe cavata?arboribus clausam circum atque horrentibus umbris?occulit; ipse uno graditur comitatus Achate,?bina manu lato crispans hastilia ferro.
Cui mater media sese tulit obvia silva,?virginis os habitumque gerens, et virginis arma?Spartanae, vel qualis equos Threissa fatigat?Harpalyce, volucremque fuga praevertitur Hebrum.?Namque umeris de more habilem suspenderat arcum?venatrix, dederatque comam diffundere ventis,?nuda genu, nodoque sinus collecta fluentis.?Ac prior, `Heus' inquit `iuvenes, monstrate mearum?vidistis si quam hic errantem forte sororum,?succinctam pharetra et maculosae tegmine lyncis,?aut spumantis apri cursum clamore prementem.'
Sic Venus; et Veneris contra sic filius orsus:?`Nulla tuarum audita mihi neque visa sororum---?O quam te memorem, virgo? Namque haud tibi voltus?mortalis, nec vox hominem sonat: O, dea certe---?an Phoebi soror? an nympharum sanguinis una?---?sis felix, nostrumque leves, quaecumque, laborem,?et, quo sub caelo tandem, quibus orbis in oris?iactemur, doceas. Ignari hominumque locorumque?erramus, vento huc vastis et fluctibus acti:?multa tibi ante aras nostra cadet hostia dextra.'
Tum Venus: `Haud equidem tali me dignor honore;?virginibus Tyriis mos est gestare pharetram,?purpureoque alte suras vincire cothurno.?Punica regna vides, Tyrios et Agenoris urbem;?sed fines Libyci, genus intractabile bello.?Imperium Dido Tyria regit urbe profecta,?germanum fugiens. Longa est iniuria, longae?ambages; sed summa sequar fastigia rerum.
`Huic coniunx Sychaeus erat, ditissimus agri?Phoenicum, et magno miserae dilectus amore,?cui pater intactam dederat, primisque iugarat?ominibus. Sed regna Tyri germanus habebat?Pygmalion, scelere ante alios immanior omnes.?Quos inter medius venit furor. Ille Sychaeum?impius ante aras, atque auri caecus amore,?clam ferro incautum superat, securus amorum?germanae; factumque diu celavit, et aegram,?multa malus simulans, vana spe lusit amantem.?Ipsa sed in somnis inhumati venit imago?coniugis, ora modis attollens pallida miris,?crudeles aras traiectaque pectora ferro?nudavit, caecumque domus scelus omne retexit.?Tum celerare fugam patriaque excedere suadet,?auxiliumque viae veteres tellure recludit?thesauros, ignotum argenti pondus et auri.?His commota fugam Dido sociosque parabat:?conveniunt, quibus aut odium crudele tyranni?aut metus acer erat; navis, quae forte paratae,?corripiunt, onerantque auro: portantur avari?Pygmalionis opes pelago; dux femina facti.?Devenere locos, ubi nunc ingentia cernis?moenia surgentemque novae Karthaginis arcem,?mercatique solum, facti de nomine Byrsam,?taurino quantum possent circumdare tergo.?Sed vos qui tandem, quibus aut venistis ab oris,?quove tenetis iter? `Quaerenti talibus ille?suspirans, imoque trahens a pectore vocem:
`O dea, si prima repetens ab origine pergam,?et vacet annalis nostrorum audire laborum,?ante diem clauso componat Vesper Olympo.?Nos Troia antiqua, si vestras forte per auris?Troiae nomen iit, diversa per aequora vectos?forte sua Libycis tempestas adpulit oris.?Sum pius Aeneas, raptos qui ex hoste Penates?classe veho mecum, fama super aethera notus.?Italiam quaero patriam et genus ab Iove summo.?Bis denis Phrygium conscendi navibus aequor,?matre dea monstrante viam, data fata secutus;?vix septem convolsae undis Euroque supersunt.?Ipse ignotus, egens, Libyae deserta peragro,?Europa atque Asia pulsus.' Nec plura querentem?passa Venus medio sic interfata dolore est:
`Quisquis es, haud, credo, invisus caelestibus auras?vitalis carpis, Tyriam qui adveneris urbem.?Perge modo, atque hinc te reginae ad limina perfer,?Namque tibi reduces socios classemque relatam?nuntio, et in tutum versis aquilonibus actam,?ni frustra augurium vani docuere parentes.?Aspice bis senos laetantis agmine cycnos,?aetheria quos lapsa plaga Iovis ales aperto?turbabat caelo; nunc terras ordine longo?aut capere, aut captas iam despectare videntur:?ut reduces illi ludunt stridentibus alis,?et coetu cinxere polum, cantusque dedere,?haud aliter puppesque tuae pubesque tuorum?aut portum tenet aut pleno subit ostia velo.?Perge modo, et, qua te ducit via, dirige gressum.'
Dixit, et avertens rosea cervice refulsit,?ambrosiaeque comae divinum vertice odorem?spiravere, pedes vestis defluxit ad imos,?et vera incessu patuit dea. Ille ubi matrem?adgnovit, tali fugientem est voce secutus:?`Quid natum totiens, crudelis tu quoque, falsis?iudis imaginibus? Cur dextrae iungere dextram?non datur, ac veras audire et reddere voces?'
Talibus incusat, gressumque ad moenia tendit:?at Venus obscuro gradientes aere saepsit,?et multo nebulae circum dea fudit amictu,?cernere ne quis eos, neu quis contingere posset,?molirive moram, aut veniendi poscere causas.?Ipsa Paphum sublimis abit, sedesque revisit?laeta suas, ubi templum illi, centumque Sabaeo?ture calent arae, sertisque recentibus halant.
Corripuere viam interea, qua semita monstrat.?Iamque ascendebant collem, qui plurimus urbi?imminet, adversasque adspectat desuper arces.?Miratur molem Aeneas, magalia quondam,?miratur portas strepitumque et strata viarum.?Instant ardentes Tyrii pars ducere muros,?molirique arcem et manibus subvolvere saxa,?pars optare locum tecto et concludere sulco.?[Iura magistratusque legunt sanctumque senatum;]?hic portus alii effodiunt; hic alta theatris?fundamenta locant alii, immanisque columnas?rupibus excidunt, scaenis decora alta futuris.?Qualis apes aestate nova per florea rura?exercet sub sole labor, cum gentis adultos?educunt fetus, aut cum liquentia mella?stipant et dulci distendunt nectare cellas,?aut onera accipiunt venientum, aut agmine facto?ignavom fucos pecus a praesepibus arcent:?fervet opus, redolentque thymo fragrantia mella.?`O fortunati, quorum iam moenia surgunt!'?Aeneas ait, et fastigia suspicit urbis.?Infert se saeptus nebula, mirabile dictu,?per medios, miscetque viris, neque cernitur ulli.
Lucus in urbe fuit media, laetissimus umbra,?quo primum iactati undis et turbine Poeni?effodere loco signum, quod regia Iuno?monstrarat, caput acris equi; sic nam fore bello?egregiam et facilem victu