The Aeneid | Page 4

regit dictis animos, et pectora mulcet,---?sic cunctus pelagi cecidit fragor, aequora postquam?prospiciens genitor caeloque invectus aperto?flectit equos, curruque volans dat lora secundo.
Defessi Aeneadae, quae proxima litora, cursu?contendunt petere, et Libyae vertuntur ad oras.?Est in secessu longo locus: insula portum?efficit obiectu laterum, quibus omnis ab alto?frangitur inque sinus scindit sese unda reductos.?Hinc atque hinc vastae rupes geminique minantur?in caelum scopuli, quorum sub vertice late?aequora tuta silent; tum silvis scaena coruscis?desuper horrentique atrum nemus imminet umbra.?Fronte sub adversa scopulis pendentibus antrum,?intus aquae dulces vivoque sedilia saxo,?nympharum domus: hic fessas non vincula navis?ulla tenent, unco non alligat ancora morsu.?Huc septem Aeneas collectis navibus omni?ex numero subit; ac magno telluris amore?egressi optata potiuntur Troes harena,?et sale tabentis artus in litore ponunt.?Ac primum silici scintillam excudit Achates,?succepitque ignem foliis, atque arida circum?nutrimenta dedit, rapuitque in fomite flammam.?Tum Cererem corruptam undis Cerealiaque arma?expediunt fessi rerum, frugesque receptas?et torrere parant flammis et frangere saxo.
Aeneas scopulum interea conscendit, et omnem?prospectum late pelago petit, Anthea si quem?iactatum vento videat Phrygiasque biremis,?aut Capyn, aut celsis in puppibus arma Caici.?Navem in conspectu nullam, tris litore cervos?prospicit errantis; hos tota armenta sequuntur?a tergo, et longum per vallis pascitur agmen.?Constitit hic, arcumque manu celerisque sagittas?corripuit, fidus quae tela gerebat Achates;?ductoresque ipsos primum, capita alta ferentis?cornibus arboreis, sternit, tum volgus, et omnem?miscet agens telis nemora inter frondea turbam;?nec prius absistit, quam septem ingentia victor?corpora fundat humi, et numerum cum navibus aequet.?Hinc portum petit, et socios partitur in omnes.?Vina bonus quae deinde cadis onerarat Acestes?litore Trinacrio dederatque abeuntibus heros,?dividit, et dictis maerentia pectora mulcet:
`O socii---neque enim ignari sumus ante malorum---?O passi graviora, dabit deus his quoque finem.?Vos et Scyllaeam rabiem penitusque sonantis?accestis scopulos, vos et Cyclopea saxa?experti: revocate animos, maestumque timorem?mittite: forsan et haec olim meminisse iuvabit.?Per varios casus, per tot discrimina rerum?tendimus in Latium; sedes ubi fata quietas?ostendunt; illic fas regna resurgere Troiae.?Durate, et vosmet rebus servate secundis.'
Talia voce refert, curisque ingentibus aeger?spem voltu simulat, premit altum corde dolorem.?Illi se praedae accingunt, dapibusque futuris;?tergora deripiunt costis et viscera nudant;?pars in frusta secant veribusque trementia figunt;?litore aena locant alii, flammasque ministrant.?Tum victu revocant vires, fusique per herbam?implentur veteris Bacchi pinguisque ferinae.?Postquam exempta fames epulis mensaeque remotae,?amissos longo socios sermone requirunt,?spemque metumque inter dubii, seu vivere credant,?sive extrema pati nec iam exaudire vocatos.?Praecipue pius Aeneas nunc acris Oronti,?nunc Amyci casum gemit et crudelia secum?fata Lyci, fortemque Gyan, fortemque Cloanthum.
Et iam finis erat, cum Iuppiter aethere summo?despiciens mare velivolum terrasque iacentis?litoraque et latos populos, sic vertice caeli?constitit, et Libyae defixit lumina regnis.?Atque illum talis iactantem pectore curas?tristior et lacrimis oculos suffusa nitentis?adloquitur Venus: `O qui res hominumque deumque?aeternis regis imperiis, et fulmine terres,?quid meus Aeneas in te committere tantum,?quid Troes potuere, quibus, tot funera passis,?cunctus ob Italiam terrarum clauditur orbis??Certe hinc Romanos olim, volventibus annis,?hinc fore ductores, revocato a sanguine Teucri,?qui mare, qui terras omni dicione tenerent,?pollicitus, quae te, genitor, sententia vertit??Hoc equidem occasum Troiae tristisque ruinas?solabar, fatis contraria fata rependens;?nunc eadem fortuna viros tot casibus actos?insequitur. Quem das finem, rex magne, laborum??Antenor potuit, mediis elapsus Achivis,?Illyricos penetrare sinus, atque intima tutus?regna Liburnorum, et fontem superare Timavi,?unde per ora novem vasto cum murmure montis?it mare proruptum et pelago premit arva sonanti.?Hic tamen ille urbem Patavi sedesque locavit?Teucrorum, et genti nomen dedit, armaque fixit?Troia; nunc placida compostus pace quiescit:?nos, tua progenies, caeli quibus adnuis arcem,?navibus (infandum!) amissis, unius ob iram?prodimur atque Italis longe disiungimur oris.?Hic pietatis honos? Sic nos in sceptra reponis?'
Olli subridens hominum sator atque deorum,?voltu, quo caelum tempestatesque serenat,?oscula libavit natae, dehinc talia fatur:?`Parce metu, Cytherea: manent immota tuorum?fata tibi; cernes urbem et promissa Lavini?moenia, sublimemque feres ad sidera caeli?magnanimum Aenean; neque me sententia vertit.?Hic tibi (fabor enim, quando haec te cura remordet,?longius et volvens fatorum arcana movebo)?bellum ingens geret Italia, populosque feroces?contundet, moresque viris et moenia ponet,?tertia dum Latio regnantem viderit aestas,?ternaque transierint Rutulis hiberna subactis.?At puer Ascanius, cui nunc cognomen Iulo?additur,---Ilus erat, dum res stetit Ilia regno,---?triginta magnos volvendis mensibus orbis?imperio explebit, regnumque ab sede Lavini?transferet, et longam multa vi muniet Albam.?Hic iam ter centum totos regnabitur annos?gente sub Hectorea, donec regina sacerdos,?Marte gravis, geminam partu dabit Ilia prolem.?Inde lupae fulvo nutricis tegmine laetus?Romulus excipiet gentem, et Mavortia condet?moenia, Romanosque suo de nomine dicet.?His ego nec metas rerum nec tempora pono;?imperium sine fine dedi. Quin aspera Iuno,?quae mare nunc terrasque metu caelumque fatigat,?consilia in melius referet, mecumque fovebit?Romanos rerum dominos gentemque togatam:?sic placitum. Veniet lustris labentibus aetas,?cum domus Assaraci Phthiam clarasque Mycenas?servitio premet, ac victis dominabitur Argis.?Nascetur pulchra Troianus origine Caesar,?imperium oceano, famam qui terminet astris,---?Iulius, a magno demissum nomen Iulo.?Hunc tu olim caelo, spoliis Orientis onustum,?accipies secura; vocabitur hic quoque votis.?Aspera tum positis mitescent saecula bellis;?cana Fides, et Vesta, Remo cum fratre Quirinus,?iura dabunt; dirae ferro et compagibus artis?claudentur Belli portae; Furor impius intus,?saeva sedens super arma, et centum vinctus aenis?post tergum nodis, fremet horridus ore cruento.'
Haec ait, et Maia genitum demittit ab alto,?ut terrae, utque novae pateant Karthaginis arces?hospitio Teucris, ne fati