Panukala sa Pagkakana nang Repúblika nang Pilipinas | Page 6

lalong maliit na may
capangyarihan ay sa tauong bayan huhugutin at ualang ibang gagaoing
patungtun~gan sa pagpili cundi ang uagas na carapatan at lubos na
caran~galan at capurihan at iba pang cahusayan n~g ugali na ipaquita
n~g isa't isa.
Ang lahat na catungculang hindi ihalal n~g bayan, cahit ano ang uri at
gaano man ang halaga ay dadaaning lahat sa sungcaran, upang
mahirang ang lalong marapat, at ang matayó doon ay di mapupuing
n~g pagayon lamang.
Ang matatan~gi lamang dito ay ang m~ga Kagauad nang Pamunoan at
ang m~ga Punongcabayanan at Punongbayan na ipalalagay n~g
Presidente, n~guni't sa paraang nabibilin sa Panucalang itó.
23.--Ang capangyarihan sa pagcat-ha n~g cautusan ay tataglayin n~g
Kapisanan, casama ang Presidente n~g República na inaalalayan n~g
Tanun~gan.
Ang nan~gan~gasiua sa pagpapatupad n~g m~ga cautusan ay ang
Presidente nang República na tinutulun~gan nang m~ga Kagauad nang
Pamunoan at inaalalayan n~g Tanun~gan.
At ang capangyarihan sa paghatol ay tataglayin nang m~ga Tribunal ó
Kapulun~gan nang catuiran at nang m~ga Hucoman.

ICATLONG CASAYSAYAN.--Tungcol sa Kapisanan (Congreso).
24.--Ang Kapisanan ay isang Katipunan nang man~ga Tagatayong
inihalal n~g m~ga umaambag na may carapatán, upang man~gatauan
sa canila at magtangcacal sa m~ga catuiran at pagaaring nasasaclau
nang canilang Cabayanan at nang boong República.
Umaambag na may carapatán ang m~ga lalaquing may taglay nang
m~ga casangcapang nabibilin sa núm. 16 at ang m~ga babaying
nasasaclau sa icalauang pangcat nang núm. 17.
25.--Upang mahalal na Tagatayo ay quinacailan~gan, bucod sa m~ga
casangcapang naulit na nang núm. 16, na ang mahalal ay magtaglay
nang dalauangpu at limang taong singcad at nagtutumirá sa bayan ó
cundi ma'y sa cabayanang quinalalagyan n~g m~ga pumipili; sampahan
n~g isang hanap na malinis at maliuag na maparam na maguing pang
agdon sa buhay na catamtaman at di naguiguing utang sa iba; huag
magtan~gan sa bayan ó sa cabayanan nang capangyarihang
macapagparusa sa tauong bayan; at quilanlin siyang isa sa man~ga
namamayang lalong marunong at may sinimpang sariling dan~gal nang
caramihang tauo.
26.--Hindi macapaghahalal at gayon ding hindi mahahalal na Tagatayo
ang sino mang humanap nang botos ó man~gaco nito sa can~gino
mang tauo.
Ang sino mang may capangyarihan na magcupcup at tumulong sa alin
mang naghahan~gad ay hahalan~gan sa catungculan at cacapitan nang
usap na nababagay sa caniyang masamang quilos.
27.--Ang catungculan nang Tagatayo ay siyang lalong maran~gal sa
lahat na mahahan~gad n~g taga rito sa Pilipinas, sa pagca't ang
caniyang capangyarihan ay lubhang mataas at pinaquiquinang n~g di
mayabang na urian n~g suyo sa bayan.
Sucat na lamang ang naturang catungculan na maguing tactac na di
mapapaui n~g capurihan sa maguin dapat sa caniya alang-alang sa
cahusayan n~g paquitang ugali at calaquihan n~g na aalaman at

casipagan; siya ang catibayan; di mapupuing n~g sariling dan~gal at
pag ibig sa bayan.
28.--Ang patungtun~gang dapat alinsunurin sa paglalagay n~g
Tagatayo sa bayan ay ang dami n~g man~ga umaambag na may
carapatan, at n~g matanto ito ay ipacacana n~g Pamunoang
Tagapagban~gon, caracaracang matamó ang tagumpay at quilanlin ang
casarinlan n~g Pilipinas, ang paggaua sa madaling panahon n~g isang
Censo ó Talaan n~g man~ga mamamayan, at tuloy ipahahayag ang
man~ga tagubiling quinacailan~gan n~g huag magculang at mamali.
--Sa Talaang ito maquiquita ang dami nang tauo at n~g man~ga
umaambag na may carapatán at gayon din naman ang bilang n~g
man~ga catiualang matun~god sa baua't bayan at n~g m~ga Tagatayó
n~g baua't cabayanan, ayon sa man~ga susunod.
29.--Ang man~ga cabayanang bumilang n~g dalauang pu at limang
libong mamamayang may carapatán ay magcacaroon n~g isang
Tagatayó.
Cun humiguit sa dalauang pu at limang libo hangan limangpung libo ay
dalaua; paglampas n~g limangpu hangan pitongpu at limang libo ay
tatlo; cun lumampas pa dito hangan isang daang libo ay apat; at lima
cun lumabis pa n~g paacyat.
Ang calabisan sa man~ga naturang bilang ay di macadadagdag n~g
Tagatayo cundi umabot sa isang libo man lamang na umaambag na
may carapatan.
30.--Ang man~ga bayang di macaabot sa isang libong mamamayan na
may carapatan ay pipili n~g isang catiuala lamang; cun lumabis sa isa
hangan limang libo dalaua; tatlo cun lumampas hangan sampung libo;
apat cun lumampas pa hangan labinglimang libo: at lima cun lumabis
pa nang paacyat.
Ang calabisan sa man~ga bilang na ito ay di macadadagdag pag hindi
umabot sa isang libo man lamang na umaambag na may carapatan.

31.--Bauat nayong bumilang n~g limangpung mamamayang may
carapatan ay pipili n~g isang matanda; paglabis sa limampu hangan
isang daan ay dalaua; mahiguit sa isang daan hangan isang daan at
limampu, tatlo; mahiguit na isang daan at limampu hangan dalauang
daan, apat; at lima pag labis sa dalauang daan na paacyat.
Ang di bumilang nang limampu man lamang ay lalaquip sa man~ga
capit nayon sa pag pili nang matandá.
Ang calabisan na di umabot sa tatlong pu man lamang ay di
macadadagdag n~g bilang n~g man~ga matandá.
Ang loob n~g bayan ay isang tunay na nayon.
32.--Hindi mahahalal na matandá