Mga Dakilang Pilipino | Page 3

kagawád n~g m~ga kastilà.
A~g m~ga sasakyán ay lumayag na patu~go sa Zamboanga at sa
pagka't di nakasama si Ali Mudin sa m~ga kastilà sa pagtulak na yaon
ay sinapantahà n~g m~ga kastilà na siyá ay nagtaksíl, at siyá, kasama
n~g mahigit na dalawá~g daá~g kasamahán ay dinakip at mulí~g
ibinalik sa Maynilà at ibinila~ggô sa Fuerza de Santiago.
Buhat noón ay pinasimulán na n~g m~ga kastilà a~g walá~g maliw na
pagbaka sa m~ga moro; ~guni't pawa~g walá~g tagumpáy na masásabi
na kanilá~g tinamo sa Timog n~g Kapuluan.
Hinilí~g ni Ali Mudin sa m~ga kastilà na a~g kanyá~g anák na si
Fatima ay pahintuluta~g makapagbalík sa Huló, niyaó~g Febrero n~g
1753 upá~g magsikap sa ikapagharì n~g kapayapan doón, at a~g
gayó~g kahili~gan ay dini~gig at pinahintulutan n~g m~ga kastilà;
bila~g bu~ga n~g paglalakbáy na itó ni Fatima ay nagtamó siyá n~g
isa~g sulat buhat kay Bantilan na nagsasabi~g si Ali Mudin ay
pabalikin sa Huló, upá~g maghari~g mulî róon at lumagdâ sa isa~g
bago~g kásunduan a~g dalawá~g dako~g dati~g magkaaway na m~ga
moro at kastilà. A~g lahat n~g kahili~gan ni Bantilan ay dingi~g n~g

m~ga kastilà, subalit hinilí~g na si Ali Mudin ay palayain ~guni't
mamámalagì sa Maynilà sa pili~g n~g Arzobispo Rojo na siyá~g
kumuha sa kanyá sa Fuerza Santiago at nagbigáy sa kanyá n~g isá~g
táhanan at m~ga lingkód.
Niyaó~g 1762 a~g Maynilà ay sinalakay n~g m~ga Inglés at si Ali
Mudin sa pili~g n~g limampuô katao ay lumabás at nakibaka~g kasama
n~g m~ga kastilà sa bago~g kalaban na dumadagsâ at humuhugos sa
kamaynilaan.
Ipinamalas ni Ali Mudin a~g isá~g dî karaniwa~g katapa~gan na
katutubò n~g m~ga moro at lubha~g marami~g Inglés a~g kanilá~g
pinuksâ bagá ma~g a~g Lunsód ay napasok at napasukò. A~g m~ga
Inglés ay dî naglaón sa Maynilà at sa kanilá~g paglayas, sa kautusan ni
Simon de Anda at Zalazar ay pinapanumbalik si Ali Mudin sa Huló
upa~g muli~g lumuklók pa kanyá~g luklukang harì.
Gumawâ n~g isá~g lína~gin sa Balamba~g a~g m~ga Inglés na
kanilá~g linibid n~g matitibay na kutà at sa dî pagkawilì dahilán sa a~g
sigáw ay dî nilá matagalán ay lumipat sa isá~g pulô na malapit sa Huló.
A~g ganitó~g pa~gyayari ay dî minabuti n~g Sultan Mahomed at ni
Israel na anák ni Ali Mudin, sapagka't dî nilá matiís na a~g kanilá~g
lupaín ay ariin n~g m~ga banyagà; at naghanáp silá n~g isá~g kátaó~g
ikapagtatabóy sa m~ga ma~ggagagá.
At a~g panahó~g itó ay dumatí~g niyaó~g bihagin n~g m~ga kawal na
Inglés si Dato Tente~g, isá sa m~ga malalakás at pinaníniwalaa~g Datò,
at isá sa m~ga maiinit na araw n~g Marso niyaó~g 1772 na~g
makalayà na si Tente~g, ay nakipagalám sa m~ga iba~g Datò na siná
Dakula at Zama~ggo-Isaák, kasama n~g ilá~g kawal na sumalakay sa
kinalalagyán n~g m~ga kawal na Inglés, at sa ganitó~g ságupaan ay
na~gágsitakas a~g m~ga Inglés sa m~ga ba~gká~g lundáy na
pinaghábol n~g mabibilís na sasakyá~g moro. Sinikap n~g Gobernador
na Inglés na makipagkásundô, ~guni't dî tinalima n~g m~ga moro at
silá ay ipinagtabuyan at sa pagtakas ay na~gaiwan nilá a~g kanilá~g
m~ga sasakyán, m~ga kanyón, baril at apat na puô at apat na libong
piso.

Namatáy si Ali Mudin sa Huló, n~g boó~g kasiyaha~g loób, sapagka't
náitabóy niyá a~g m~ga manlulupig sa kanyá~g bayan.
Si Ali Mudin ay nagí~g tudláan n~g dî kawasa~g pagha~gà n~g
kanyá~g m~ga sàkop.
[Larawan: Ali Mundin]

=RAHÁ SOLIMAN=
Bago nagí~g Rahá si Solimán, ay nagí~g katulo~g muna sa
pa~ga~gasiwà n~g m~ga súliranin dito sa Maynilà, ni Rahá~g
Matandâ.
Si Lakán Dulà na nanánahanan sa Tundó ay siyá niyá~g kasama. Itó ay
na~g kapanáhunan ni Rahá~g Matandâ na~g taó~g 1570. Noón ay
isá~g pulutó~g na~g m~ga sasakyá~g kastilà na pinamumunuan ni
Martin de Goití at Juan de Salcedo a~g dumao~g sa luók n~g Maynilà.
Niyaó~g una~g datí~g dito niná Goití ay dî sila nakalunsád pagdaka.
A~g Maynilà, ay may matitibay na m~ga muóg at sila'y pinaputukán at
sinagupà.
Nabalitaan niláng isá sa m~ga makapa~gyarihan doón ay si Solimán,
kaya't nagpadalá sina Goití rito n~g sugò na nagsásaysáy na silá'y dî
naparito upá~g makidigmâ kundî upá~g makipagkásundô, at a~g
ganitó'y tinugón sa pamamagitan n~g sugò, na a~g Hari sa Maynilà ay
nagnanasà n~g makipagkaibigan sa m~ga kastilà.
Pagta~ggáp ni Goití n~g paklí ni Solimán ay nasók siyá at a~g kanyá~g
m~ga tao sa ilog n~g Pasig at silá'y lumunsád sa isá~g baybáy na
itinakdâ n~g Harì. Sinalubo~g silá ni Raháng Matandâ at
nakipagkamáy sa kanilá, pagkaliban n~g ilá~g sandali ay dumatíng si
Rahá Solimán at nakipágkamáy din ~guni't nagpasubalì n~g gayari:
«Kamí ay nagnánasa~g makipagkaibigan sa m~ga kastilà samantala~g
silá'y mabuti sa amin; ~guni't mahíhirapan silá n~g gaya n~g hirap na
tiniís na n~g ibá, kailán ma't nasain nilá~g kami'y alisán n~g puri».

Pagkaraán n~g ilá~g araw si Goití ay nagkula~g sa pagkakáibigan sa
pagpapaputók n~g kanilá~g kanyón, at si Rahá Solimán ay napilita~g
magbago n~g