Mga Dakilang Pilipino | Page 2

máituturi~g na a~g aklát na
handóg namin ~gayón ay hindi básal, bagkús isa~g hapyáw sa m~ga
násulat na~g m~ga tudli~g, bakás n~g kasaysaya~g sa m~ga dakila~g
aklát na náuukol sa mani~gni~g na dahon n~g ati~g kasaysayan ay
nagi~g pahiyas, at sa kapanahunan namán, ay sa m~ga pagyayari~g
lumúluta~g ku~g minsan ay sa bugsô n~g kapusukán, kalupitán, ó
kabayanihan kayâ na pawang may sarili~g samyô, na ku~g ibúbukód
ay tahás na pakikinaba~gan upá~g makayari tayo sa ati~g m~ga batà
n~g m~ga diwang malalakí, kalooba~g matitibay, kálolwá~g dî
magígipò n~g m~ga panuyò at hinuhod yáyama~g tahás na gumágaláw
sa udyók na násasalig sa pinakamara~gál sa lahát n~g udyók na dili

ibá't n~g mani~gas na pagasa~g magi~g tapát na anák n~g baya~g
tinubuan.
Ihináhandóg namin sa kabataan n~g lahi~g Tagalog a~g m~ga hapyáw,
sipì, at sinóp na itó sa m~ga panitik n~g m~ga lalo~g litáw na tao~g
ami~g hinugutan n~g m~ga ináakala~g karapatdapat basahin, makilala,
at pagaralan n~g ati~g m~ga batà sa m~ga unang bugsô n~g pagaaral,
bilang paghahandâ sa kanilá na ma~gigí~g matitíbay na muóg n~g
ati~g ihináhandá~g baya~g malusóg, malayà at karapátdapat sa isa~g
bukás na malayà.
At sa pagasa~g a~g ta~gkilik n~g m~ga mambabasa ay igagawad sa
amin, ay lumuwal a~g sa langit ng Bayang Pilipinas, na tagláy a~g
lahát n~g kakanyahán n~g isa~g bagó~g hugis na babásahin.
Bila~g pa~galawa~g aklát na ami~g ilálathalà ay dî iba't "Ang aklat ng
tagalog" na málalathalà sa dalawá~g wikà, ó sa malinaw na sabi ay sa
Tagalog at Ingles, na kápagáaralan n~g m~ga lihim na iníi~gatan n~g
wikà, bu~ga n~g isá~g matamá~g pagsisinop. Dito ay magkatulo~g
kami ni Dr. Paul Rodríguez Verzosa, isá~g dalubhasá~g mapagsuysóy
n~g m~ga kapakanan n~g wikà at lahi~g Tagalog.
At pa~gatló sa taó~g itó ay isusunód namin a~g isá~g. Maikling
Balarila na kásisinupán n~g m~ga alituntunin at paraán n~g wikà sa
kanyá~g kakayahán, m~ga paglalapilapì sa tulo~g na~g m~ga tipik at
pagbabago n~g m~ga diwà n~g salità sa pamamagitan n~g paguulit
n~g panti~g ó ugát kayâ sa ~gayon sa kahili~gan n~g siní~g.
Umáasa kami na sa pamamagitan n~g ta~gkilik n~g m~ga Páaralan at
n~g báya~g mahiligin sa pagaaral ay sásapit tayo sa pagkakaroón n~g
isá~g Batás na kákali~gà sa ati~g m~ga kathâ na ha~ggá ~gayón ay
lúluta~gluta~g sa dagat na waláng pampá~g n~g kapabayaan.
Ku~g magkakagayón ay matitiyák nami~g a~g wala~g maliw na
punyagî n~g Kapulungang Balagtas na ami~g kináaaniban ay dî
naaksat maáasaha~g pagáanihan n~g m~ga sagana~g biyayà.
Jose N. Sevilla.

=ALI MUDIN=
Si Ali Mudin ay isá sa m~ga lalo~g nápabantóg na Sultán sa Huló. Siyá
ay anák ni Maula na napabila~g sa m~ga lalo~g litáw na Harì sa
nába~ggít na Pulô. A~g magamá~g itó kailán ma'y hindî napasuko
na~g hukbó~g kastilà anó ma~g sikap n~g ginawâ upá~g lupigin a~g
kanila~g kaharian.
Na~g humalili si Ali Mudin sa kanyá~g amá ay sinikap n~g m~ga
kastilà na magtamó sa kanyá n~g isá~g kásunduan, at sapagka't si Ali
Mudin ay maibigín sa kapayapaan ay nagpadalà sa Maynilà n~g limá~g
sugò, niyao~g Enero n~g 1737 upá~g makipagtalo sa m~ga
mu~gkahi~g kásunduan n~g m~ga kástilà.
Sa m~ga sugo~g itó ay kabila~g siná Dadia Deila, Radia Poot Salikaya
at si Panduta Mahomed Ismalis. Ang m~ga sugó~g itó n~g Sultan na si
Ali Mudin ay siyá~g na~gasiwà sa pakikipagkásundô sa m~ga kastilà
na pinagtibay niya sa Huló, at sa pinagkásunduán ay nabibila~g a~g
m~ga sumúsunód:
I.--Maghahari sa dalawá~g pa~gkát na nagkakásundô a~g kapayapaan.
II.--A~g dalawá~g pa~gkát, o a~g m~ga moro at m~ga kristiano ay
magtúlulo~g na makipagbaka sa alin ma~g kaaway nila~g dalawá.
III.--Magkákaroón silá~g dalawá n~g malaya~g pagkakálakalan.
IV.--Sakali~g sino man sa dalawá~g dako ay puminsalà sa ka~gino
man sa kanilá o maghasik n~g sigalót sa isá sa kanilá, a~g naminsalà o
sanhî n~g kapinsalaan ay magbábayad sa pininsalà n~g isá~g halagá~g
híhigín n~g napinsalà.
V.--Magpapàlitan n~g bihag.
Si Ali Mudin ay nagí~g tunay na Harì, at a~g kanyá~g kapa~gyarihan
ay kinilala n~g m~ga kastilà ha~gga~g sa niyáo~g taó~g 1749 ay
sumirà sa kásunduan a~g m~ga kastilà at si Ali Mudin ay nábihag at

dinalá sa Maynilà niyaó~g Enero n~g taó~g nába~ggit.
Sa pagkábagsàk ni Ali Mudin ay humalili si Bantilan, isá~g dakila~g
Datò n~g panahó~g yaón.
Nanahanan sa Maynilà si Ali Mudin na kasama n~g kanyá~g anák na si
Israel na pinahintulutan n~g m~ga kastilà na makapa~garal sa
Páaralá~g San José. Sa boó~g panahó~g ipinakipamayan ni Ali Mudin
sa pili~g n~g m~ga kristiano ay nahikayat na pabinyág at a~g
pa~gala~g iginawad sa kanyá ay Fernando I.
Pagkalipas n~g ilá~g panahón, ay sinikap n~g Gobernador Obando na
si Ali Mudin ay mábalík sa kanyá~g pagká Harì, at si Ali Mudin
kasama n~g ilá~g sasakyá~g punô n~g kawal ay tumulak na patu~go sa
Huló binaka nilá a~g m~ga kutà roón ha~ggá~g sa na~g dî na
máipagta~ggol n~g m~ga moro ay kanilá~g napasukò at isá~g
panibago na namá~g kásunduan a~g linagdaán n~g m~ga moro at n~g
m~ga