mea sit aliquid veri cognoscere, at
certe hoc quod in me est ne falsis assentiar, nec mihi quidquam iste
deceptor, quantumvis potens, quantumvis callidus possit imponere,
obfirmata mente cavebo. Sed laborio|sum est hoc institutum, et desidia
quaedam ad consuetudinem [16] vitae me reducit. Nec aliter quam
captivus, qui forte imaginaria libertate fruebatur in somnis, quum
postea suspicari incipit se dormire, timet excitari, blandisque
illusionibus lente connivet: sic(11) sponte relabor in veteres opiniones,
vereorque expergisci, ne placidae quieti laboriosa vigilia succedens non
in aliqua luce, sed inter inextricabiles jam motarum difficultatum
tenebras in posterum sit degenda.
Meditatio II. De natura mentis humanae. Quod ipsa sit notior quam
corpus.
In tantas dubitationes hesterna meditatione conjectus sum, ut nequeam
amplius earum oblivisci, nec videam tamen qua ratione solvendae sint,
sed tanquam in profundum gurgitem ex improviso delapsus ita turbatus
sum, ut nec possim in imo pedem figere, nec enatare | ad summum. [17]
Enitar tamen et tentabo rursus eandem viam quam heri fueram
ingressus, removendo scilicet illud omne quod vel minimum
dubitationis admittit, nihilo secius quam si omnino falsum esse
comperissem; pergamque porro donec aliquid certi vel si nihil aliud,
saltem hoc ipsum, pro certo, nihil esse certi, cognoscam. Nihil nisi
punctum petebat Archimedes, quod esset firmum et immobile, ut
integram terram loco dimoveret; magna quoque speranda sunt, si vel
minimum quid invenero quod certum sit et inconcussum.
Suppono igitur omnia quae video falsa esse, credo nihil unquam
extitisse eorum quae mendax memoria repraesentat, nullos plane habeo
sensus; corpus, figura, extensio, motus, locusque sunt chimerae; quid
igitur erit verum? fortassis hoc unum, nihil esse certi.
Sed unde scio nihil esse diversum ab iis omnibus quae jam jam
recensui, de quo ne minima quidem occasio sit dubitandi? Nunquid est
aliquis Deus, vel quocunque nomine illum vocem, qui mihi has ipsas
cogitationes immittit? quare | vero hoc putem, cum forsan ipsemet
illarum author [18] esse possim? Nunquid ergo saltem ego aliquid sum?
Sed jam negavi me habere ullos sensus, et ullum corpus; haereo tamen,
nam quid inde? Sumne ita corpori, sensibusque alligatus, ut sine illis
esse non possim? Sed mihi persuasi, nihil plane esse in mundo, nullum
coelum, nullam terram, nullas mentes, nulla corpora, nonne igitur etiam
me non esse? Imo certe ego eram si quid mihi persuasi(12). Sed est
deceptor nescio quis, summe potens, summe callidus qui de industria
me semper fallit; haud dubie igitur ego etiam sum, si me fallit, et fallat
quantum potest, nunquam tamen efficiet, ut nihil sim quamdiu me
aliquid esse cogitabo, adeo ut omnibus satis superque pensitatis
denique statuendum sit hoc pronuntiatum: ego sum, ego existo(13),
quoties a me profertur, vel mente concipitur, necessario esse verum.
Nondum vero satis intelligo, quisnam sim ego ille, qui jam necessario
sum, deincepsque cavendum est, ne forte quid aliud imprudenter
assumam in locum mei, sicque | aberrem etiam in ea cognitione, quam
omnium [19] certissimam, evidentissimamque esse contendo. Quare
jam denuo meditabor quidnam me olim esse crediderim, priusquam in
has cogitationes incidissem; ex quo deinde subducam quidquid allatis
rationibus vel minimum potuit infirmari; ut ita tandem praecise
remaneat illud tantum quod certum est et inconcussum.
Quidnam igitur antehac me esse putavi? Hominem scilicet, sed quid est
homo? dicamne animal rationale? non, quia postea quaerendum foret
quidnam animal sit, et quid rationale, atque ita ex una quaestione in
plures difficilioresque delaberer; nec jam mihi tantum otii est, ut illo
velim inter istiusmodi subtilitates abuti. Sed hic potius attendam quid
sponte, et natura duce cogitationi meae antehac occurrebat quoties quid
essem considerabam: nempe occurrebat primo, me habere vultum,
manus, brachia, totamque hanc membrorum machinam, qualis etiam in
cadavere cernitur, et quam corporis nomine designabam; occurrebat
prae|terea [20] me nutriri, incedere, sentire et cogitare; quas quidem
actiones ad animam(14) referebam; sed quid esset haec anima, vel non
advertebam, vel exiguum nescio quid imaginabar, instar venti, vel ignis,
vel aetheris, quod crassioribus mei partibus esset infusum. De corpore
vero ne dubitabam quidem, sed distincte me nosse arbitrabar ejus
naturam, quam si forte, qualem mente concipiebam, describere
tentassem, sic explicuissem: per corpus intelligo illud omne, quod
aptum est figura aliqua terminari, loco circumscribi, spatium sic replere,
ut ex eo aliud omne corpus excludat; tactu, visu, auditu, gustu, vel
odoratu percipi, nec non moveri pluribus modis, non quidem a seipso,
sed ab alio quopiam a quo tangatur; namque habere vim seipsum
movendi, item sentiendi, vel cogitandi, nullo pacto ad naturam corporis
pertinere judicabam; quinimo mirabar potius tales facultates in
quibusdam corporibus reperiri.
Quid autem nunc(15) ubi suppono deceptorem aliquem potentissimum,
et, si fas est dicere, mali|gnum, data opera in omnibus quantum potuit,
me [21] delusisse? Possumne affirmare me habere vel minimum quid
ex iis omnibus, quae jam dixi ad naturam corporis pertinere? Attendo,
cogito, revolvo, nihil occurrit, fatigor eadem frustra repetere. Quid vero
ex iis quae animae tribuebam, nutriri, vel incedere? Quandoquidem jam
corpus non habeo, haec quoque nihil sunt nisi
Continue reading on your phone by scaning this QR Code
Tip: The current page has been bookmarked automatically. If you wish to continue reading later, just open the
Dertz Homepage, and click on the 'continue reading' link at the bottom of the page.