Max Havelaar | Page 4

alles. Eens heeft hy aan de Bank

zeventien gulden te veel ontvangen, en, hy bracht ze terug. Hy is nu
oud en jichtig, en kan niet meer dienen. Nu heeft hy niets, want er gaat
veel by ons om, en we hebben jong volk noodig. Welnu, ik houd dien
Lukas voor zeer deugdzaam, maar wordt hy nu beloond? Komt er een
prins die hem diamanten geeft, of een fee die hem boterhammen smeert?
Waarachtig niet! Hy is arm, en blyft arm, en dit moet ook zoo wezen. Ik
kan hem niet helpen--want we hebben jong volk noodig, omdat er
zooveel by ons omgaat--maar al kon ik, waar bleef zyn verdienste, als
hy nu op zyn ouden dag een gemakkelyk leven leiden kon? Dan zouden
alle pakhuisknechts wel deugdzaam worden, en iedereen, hetgeen Gods
bedoeling niet wezen kan, omdat er dan geen byzondere belooning voor
de braven overbleef hier-namaals. Maar op een tooneel verdraaien ze
dat ... alles leugens!
Ik ben ook deugdzaam, maar vraag ik hiervoor belooning? Als myn
zaken goed gaan--en dit doen ze--als myn vrouw en kinderen gezond
zyn, zoodat ik geen gemaal heb met dokter en apteker ... als ik jaar-in
jaar-uit een sommetje kan ter-zy leggen voor den ouden dag ... als Frits
knap opgroeit, om later in myn plaats te komen als ik naar Driebergen
ga ... zie, dan ben ik heel tevreden. Maar dit alles is een natuurlyk
gevolg van de omstandigheden, en omdat ik op de zaken pas. Voor
myn deugd eisch ik niets.
En dat ik toch deugdzaam ben, blykt uit myn liefde voor de waarheid.
Deze is, na myn gehechtheid aan het geloof, myn hoofdneiging. En ik
wenschte dat ge hiervan overtuigd waart, lezer, omdat het de
verontschuldiging is voor 't schryven van dit boek.
Een tweede neiging, die my even sterk als waarheidsliefde beheerscht,
is de hartstocht voor myn vak. Ik ben namelyk makelaar in koffi,
Lauriergracht No 37. Welnu, lezer, aan myn onkreukbare liefde voor de
waarheid, en aan myn yver voor de zaken, hebt gy te danken dat deze
bladen geschreven zyn. Ik zal u vertellen hoe dit is toegegaan. Daar ik
nu voor 't oogenblik afscheid van u neem--ik moet naar de
beurs--noodig ik u straks op een tweede hoofdstuk. Tot weerziens dus!
Eilieve, steek het by u ...'t is een kleine moeite ... het kan te-pas
komen ... ei zie, daar is het: een adreskaartje! Die Co ben ik, sedert de

Meyers er uit zyn ... de oude Last is myn schoonvader.
_______________________________ | |§ | LAST & Co | | | |
MAKELAARS IN KOFFI | | | | Lauriergracht, No 37 |
|_______________________________|

TWEEDE HOOFDSTUK
Het was slap op de beurs, maar de voorjaarsveiling zal 't wel goed
maken. Denk niet dat er niets by ons omgaat. By Busselinck &
Waterman is 't nog slapper. Een vreemde wereld! Men woont zoo iets
by, als men zoo'n twintig jaren de beurs bezoekt. Verbeeld u dat ze daar
getracht hebben--Busselinck & Waterman, meen ik--my Ludwig Stern
aftenemen. Daar ik niet weet of gy aan de beurs bekend zyt, wil ik u
even zeggen dat Stern een eerst huis is in koffi te Hamburg, dat altyd
door Last & Co is bediend geworden. Heel toevallig kwam ik daar
achter ... ik meen achter de knoeiery van Busselinck & Waterman. Zy
zouden een kwart procent van de courtage laten vallen--onderkruipers
zyn het, anders niet!--en zie nu eens wat ik gedaan heb om dien slag
afteweren. Een ander in myn plaats had misschien aan Ludwig Stern
geschreven dat hy ook wat zou laten vallen, dat hy hoopte op
konsideratie om de langdurige diensten van Last & Co ... ik heb
uitgerekend dat de firma, sedert ruim vyftig jaren, vier ton aan Stern
verdiend heeft. Die konnexie dateert van 't kontinentaal stelsel, toen wy
dekoloniale waren insmokkelden van Helgoland. Ja, wie weet wat 'n
ander al zoo zou geschreven hebben. Maar neen, onderkruipen doe ik
niet. Ik ben naar Polen gegaan[2] liet me pen en papier geven, en
schreef:
_Dat de groote uitbreiding die onze zaken den laatsten tyd genomen
hadden, vooral door de vele geeerde orders uit Noord-Duitschland_ ...
't Is de zuivere waarheid!
...dat die uitbreiding eenige vermeerdering van ons personeel
noodzakelyk maakte.

't Is de waarheid! Gister-avend nog was de boekhouder na elven op 't
kantoor, om zyn bril te zoeken.
_Dat vooral zich de behoefte deed gevoelen aan fatsoenlyke,
welopgevoede jongelieden, voor de korrespondentie in het duitsch. Dat
wel-is-waar veel duitsche jongelingen, in Amsterdam aanwezig, hiertoe
de vereischte bekwaamheden bezaten, maar dat een huis dat zich
respekteert_ ...
't Is de zuivere waarheid!
..._by de toenemende ligtzinnigheid en onzedelykheid onder de jeugd,
by het dagelyks aangroeien van het getal fortuinzoekers, en met het oog
op de noodzakeijkheid om soliditeit van gedrag, hand-aan-hand te doen
gaan met soliditeit in