Kompletne instrukcje dla pocz¹tkuj¹cych i wartoœciowe sugestie dla zaawansowanych gr | Page 8

maj¹ teraz posuniêcia, które nie wprowadza³oby ich króla pod
bicie.
+---------------------------------------+ 8 | | | | | | | | |
|---------------------------------------| 7 | | | | | | | | |
|---------------------------------------| 6 | | | | | | | | |
|---------------------------------------| 5 | | | | | | | | |
|---------------------------------------| 4 | | | | | | | | |
|---------------------------------------| 3 | | | | #H | | | | #K |
|---------------------------------------| 2 | | | | | | ^W | | |
|---------------------------------------| 1 | | | | | #W | ^S | ^K | |
+---------------------------------------+ a b c d e f g h
DIAGRAM 7.
Je¿eli to czarne by³yby na posuniêciu, mog³yby ³atwo wygraæ.
W³aœciwie maj¹ one dwie mo¿liwoœci dania bia³ym mata w trzech
posuniêciach. Jedna z nich to zbicie skoczka wie¿¹, zaatakowanie króla
i zmuszenie wie¿y bia³ych do bicia (poniewa¿ król nie ma ¿adnego
pola do odejœcia), nastêpnie szach hetmanem na g3 zmuszaj¹cy króla
bia³ych do odejœcia na h1 i mat hetmanem na g2 lub h2.
Inny sposób zaczyna siê od szacha na g3. Poniewa¿ skoczek bia³ych
jest zwi¹zany, nie mo¿e zbiæ hetmana.
+---------------------------------------+ 8 | | | | | | | #K | |
|---------------------------------------| 7 | | | | | | | # | |
|---------------------------------------| 6 | | | | | | | | |
|---------------------------------------| 5 | | | | | | | | |
|---------------------------------------| 4 | | | | | ^H | | | |
|---------------------------------------| 3 | | #H | | | | | ^ | |
|---------------------------------------| 2 | # | | | | | | | ^ |
|---------------------------------------| 1 | | | | | | | | ^K |
+---------------------------------------+ a b c d e f g h
DIAGRAM 8

Przesuniêcie wie¿y na g2 równie¿ nie pomaga, poniewa¿ hetman j¹ po
prostu zbije, matuj¹c jednoczeœnie króla. Jedynym sensownym

posuniêciem bia³ych bêdzie wiêc ucieczka królem do naro¿nika; wtedy
jednak czarne doprowadz¹ do mata, najpierw zbijaj¹c wie¿ê, a nastêpnie
przesuwaj¹c hetmana na g2 lub h2.
Wieczny szach
Je¿eli gracz jest w stanie szachowaæ króla przeciwnika w sposób ci¹g³y
i zg³osi, ¿e bêdzie tak robi³, partiê uwa¿a siê za zremisowan¹. Na
przyk³ad w pozycji przedstawionej na diagramie 8 bia³e maj¹c ruch,
mog¹ wywalczyæ remis, daj¹c wiecznego szacha hetmanem na e8 i h5.
Czarne nie mog¹ nic na to poradziæ i musz¹ poruszaæ siê królem tam i
z powrotem pomiêdzy h7 i g8. Gdyby bia³ym nie nadarzy³a siê ta
okazja wiecznego szacha, przegra³yby, poniewa¿ nie mog¹ zapobiec
promocji piona a2, a z dwoma hetmanami przeciwko jednemu czarne z
³atwoœci¹ wygra³yby, co zostanie wykazane dalej, w omówieniu
podstawowych koñcówek.
Wymiana
Z wymian¹ mamy do czynienia wtedy, gdy jedna ze stron zbija bierkê,
a przeciwnik zbija bierkê o takiej samej wartoœci.
Myl¹ce mo¿e byæ to, ¿e termin “wymiana” stosowany jest równie¿ w
przypadku wymiany bierek o ró¿nej wartoœci np. wie¿y i goñca czy
skoczka. Wygraæ wymianê oznacza w tym przypadku zbiæ wie¿ê,
trac¹c jedynie goñca czy skoczka.
Zdwojone piony
Dwa piony tego samego gracza stoj¹ce w jednej kolumnie, nazywamy
zdwojonymi. Trzy piony w jednej kolumnie nazywamy strojonymi.
Pion przechodni (wolny)
Pion, którego ruch do linii przemiany nie jest blokowany przez innego
piona, i który nie jest zagro¿ony zbiciem przez mijanego w s¹siedniej
kolumnie piona przeciwnika, nazywany jest pionem przechodnim
(wolnym).
Pion izolowany
Piona nazywamy izolowanym je¿eli w s¹siednich kolumnach nie ma
pionów tego samego gracza, które mog³yby go broniæ.
Pion odsta³y
Piona nazywamy odsta³ym je¿eli nie jest on w stanie “dogoniæ” innych
pionów z s¹siednich kolumn, tak, by byæ przez nie bronionym.
Wide³ki
Mówimy, ¿e dwie figury s¹ w wide³kach piona, je¿eli s¹ przez niego

jednoczeœnie atakowane.
Lekka figura
Goniec i skoczek nazywane s¹ lekkimi figurami, dla odró¿nienia od
wie¿y i hetmana, które s¹ figurami ciê¿kimi.
Poœwiêcenie
Poœwiêcenie oznacza dobrowolne oddanie bierki, bez bicia bierki
przeciwnika, lub z biciem s³abszej.
Odkryty szach i podwójny szach
Odkryty szach ma miejsce wtedy, gdy odchodzimy bierk¹, zas³aniaj¹c¹
inn¹, i ta ostatnia szachuje króla. Je¿eli dodatkowo odchodz¹ca bierka
równie¿ szachuje, mamy do czynienia z podwójnym szachem.
SYMBOLE POSUNIÊÆ

Oprócz symboli stosowanych do oznaczania pól i bierek, nastêpuj¹cych
symboli u¿ywa siê dla oznaczania posuniêæ:
- oznacza “przesuwa siê do”
: lub x oznacza “bije”
o-o oznacza “roszada na skrzydle królewskim”
o-o-o oznacza “roszada na skrzydle hetmañskim”
+ oznacza “szach”
# lub +/- oznacza “mat”
A wiêc Wf1-f5 oznacza, ¿e wie¿a porusza siê z pola f1 na pole f5.
Se3:d5 oznacza, ¿e skoczek stoj¹cy na e3 bije bierkê stoj¹c¹ na d5.
o-o-o oznacza, ¿e gracz roszuje na skrzydle hetmañskim (d³uga
roszada).
[Przypis: W notacji opisowej ka¿de pole szachownicy ma dwie ró¿ne
nazwy, ka¿dy gracz liczy rzêdy od swojej w³asnej strony. Nazwy
kolumn pochodz¹ od figur, które stoj¹ w nich na pocz¹tku rozgrywki.
Tak wiêc pole c4 bêdzie siê nazywa³o HG4 (hetmañski