Kompletne instrukcje dla pocz¹tkuj¹cych i wartoœciowe sugestie dla zaawansowanych gr | Page 7

broniæ goñca skoczkiem, dlatego, ¿e na e4, jak
równie¿ na e8 skoczek bêdzie bezbronny i mo¿e zostaæ zbity przez
wie¿ê. Czarne maj¹ znacznie prostsz¹ mo¿liwoœæ obronienia siê przed
atakiem wie¿y z e6 poprzez zbicie jej pionem f7. Z tego wzglêdu bia³e
nie powinny atakowaæ wie¿¹ z e6.

Szach i mat
Je¿eli bierka wykona ruch, w wyniku którego atakuje króla

przeciwnika, mówimy, ¿e król jest “zaszachowany”. Gracz, którego
król jest w szachu musi wykonaæ posuniêcie, w wyniku którego król
przestanie byæ szachowany, inaczej przegrywa partiê.
+---------------------------------------+ 8 | | | | | | | #K | |
|---------------------------------------| 7 | | | | | | # | # | |
|---------------------------------------| 6 | | | | #G | | #S | | # |
|---------------------------------------| 5 | | | | | | | | |
|---------------------------------------| 4 | ^ | | | | | | | |
|---------------------------------------| 3 | | | ^ | | | | | ^ |
|---------------------------------------| 2 | | | | | | | ^ | |
|---------------------------------------| 1 | | | | | ^W | | ^K | |
+---------------------------------------+ a b c d e f g h
DIAGRAM 5.
Jest to jedyna sytuacja, w której gracz nie ma wolnego wyboru
posuniêcia.
Je¿eli nie ma mo¿liwoœci zbicia atakuj¹cej bierki, s¹ tylko dwie
mo¿liwoœci wyjœcia z szacha. Jedna z nich to wprowadzenie swojej
bierki miêdzy króla, a szachuj¹c¹ figurê, a druga to zejœcie królem z
linii ataku. Na diagramie 5 czarne mog¹ daæ szacha przesuwaj¹c goñca
na c5. W odpowiedzi, bia³e maj¹ do dyspozycji cztery ruchy. Mog¹ albo
przesun¹æ króla na f1, h1 lub h2, albo zas³oniæ króla stawiaj¹c wie¿ê
na e3. Skorzystanie z tej ostatniej mo¿liwoœci by³oby bardzo
nierozwa¿ne, poniewa¿ czarne po prostu zbi³yby wie¿ê goñcem,
szachuj¹c ponownie bia³ego króla. Sytuacja nie uleg³aby wiêc zmianie,
za wyj¹tkiem tego, ¿e bia³e straci³yby wie¿ê. Król bia³ych nie mo¿e
przesun¹æ siê na f2, poniewa¿ nadal by³by szachowany przez goñca.
Zamiast szachowaæ z c5 czarne mog³yby zaatakowaæ króla bia³ych na
h2. Ale w tym przypadku król móg³by po prostu zbiæ goñca.
Je¿eli by³oby teraz posuniêcie bia³ych, mog³yby daæ szacha wie¿¹ na
e8. Ale czarne mog¹ zbiæ wie¿ê skoczkiem. Z pewnoœci¹ by tak
post¹pi³y zamiast odchodziæ królem na h7 czy os³aniaæ go goñcem na
f8.
Gdy król jest szachowany i nie istnieje posuniêcie, które mog³oby go
od tego szacha uwolniæ, mówimy, ¿e jest on zamatowany i gra dobiega
koñca. Na diagramie 6 mamy przyk³ad mata w jednym posuniêciu.
Je¿eli teraz by³oby posuniêcie bia³ych, mog³yby one zbiæ piona na g6
hetmanem. Teraz król czarnych jest zaszachowany, poniewa¿ w

kolejnym ruchu zagra¿a mu zbicie. Król nie mo¿e przesun¹æ siê ani na
g7 ani h7, poniewa¿ te dwa pola znajduj¹ siê pod kontrol¹ hetmana
bia³ych.

+---------------------------------------+ 8 | | | | ^W | | #S | #K | #W |
|---------------------------------------| 7 | # | #G | # | | | # | | |
|---------------------------------------| 6 | | # | #H | #G | | | # | |
|---------------------------------------| 5 | | | | | | | | |
|---------------------------------------| 4 | | | | | | ^S | ^S | |
|---------------------------------------| 3 | | ^G | | ^H | | | | ^ |
|---------------------------------------| 2 | ^ | ^ | ^ | | | | ^ | ^K |
|---------------------------------------| 1 | | | | | | | | |
+---------------------------------------+ a b c d e f g h
DIAGRAM 6.
Co wiêcej, ten ostatni nie mo¿e zostaæ zbity przez piona f7, poniewa¿
wtedy czarny król zosta³by zbity przez goñca z b3. Pion jest
“zwi¹zany” przez goñca. Czarny skoczek równie¿ nie mo¿e zbiæ
bia³ego hetmana, poniewa¿ jest zwi¹zany przez wie¿ê bia³ych.
Ostatecznie, nie ma bierki, któr¹ mo¿na by wstawiæ miêdzy bia³ego
hetmana i czarnego króla; innymi s³owy: czarne s¹ zamatowane,
przegra³y partiê.
Je¿eli teraz by³oby posuniêcie czarnych, powinny zbiæ piona na g2
swoim hetmanem. Teraz król bia³ych jest szachowany przez hetmana
czarnych. Nie mo¿e on zbiæ hetmana poniewa¿ zosta³by zbity przez
goñca z b7. Równie¿ skoczek z f4 nie mo¿e zbiæ hetmana, poniewa¿
jest zwi¹zany goñcem z d6. Co wiêcej, król nie mo¿e uciec na g1, h1
czy g3, dlatego, ¿e te trzy pola znajduj¹ siê w zasiêgu dzia³ania
czarnego hetmana, a wiêc nie istnieje posuniêcie, które uwolni³oby
bia³ego króla z szacha: jest zamatowany, bia³e przegra³y.

Pat
Je¿eli gracz nie bêd¹c szachowanym, nie mo¿e wykonaæ poprawnego
posuniêcia (które nie wprowadza³oby króla pod szacha), mówimy, ¿e
nast¹pi³ PAT. W tym przypadku gra koñczy siê remisem. Diagram 7
pokazuje przyk³adow¹ pozycjê.
Bia³e bêd¹c na posuniêciu, mog¹ zakoñczyæ grê remisem szachuj¹c

wie¿¹ na f3, mimo, i¿ ich si³y s¹ du¿o s³absze. Czarne nie mog¹
wykonaæ w odpowiedzi dobrego posuniêcia, poniewa¿ i tak wie¿a
bia³ych zbije hetmana. Czarne zbijaj¹ wiêc wie¿ê bia³ych hetmanem,
powoduj¹c tym posuniêciem powstanie sytuacji patowej, poniewa¿
bia³e nie