Kijkjes in een mooi werk over Chili | Page 4

op den hals haalde van de eigenaars

der mijnen, waarin slaven werkten. Het belastingstelsel onderging
allerlei verbeteringen en altijd was hij in de weer, den weg te effenen
voor handel, industrie en landbouw.
De hoogste positie, die de kroon in die dagen in Zuid-Amerika te
vergeven had, viel hem als blijk van de bijzondere tevredenheid des
konings in 1795 ten deel, namelijk den post van onderkoning van Peru.
Het volgend jaar reisde hij naar Lima, maar hij liet in zijn geliefd Chili
zijn zoon Bernardo achter, die bestemd was, zulk een groote rol te
spelen in de latere politiek van Chili. Hij toch werd een der helden uit
den vrijheidsoorlog, een der stichters van de republiek.
Want door de grootere ontwikkeling in staatkundig en maatschappelijk
opzicht, door het betere onderwijs vooral, begonnen de Chilenen het
onrecht in te zien van sommige spaansche regeeringsmaatregelen en
van het dwangstelsel, dat hen in allerlei richting hinderde in den
vooruitgang. Bemoeilijking van den handel, overmatige invloed van de
geestelijkheid, verbod van lectuur, gemis aan vrijheid van drukpers en
van vereeniging en vergadering, dat alles werd meer en meer als een
belemmering gevoeld, vooral na de ontroerende voorbeelden van den
vrijheidsoorlog in Noord-Amerika en van de Fransche Revolutie. De
begeerte, om meer te weten te komen van de buitenwereld, was een
prikkel tot het koopen der verboden lectuur en gaf tevens een
verklaring van de populariteit der _tertulia's_ of avondbijeenkomsten in
de salons der personen, die in Europa hadden gereisd en op de hoogte
waren der nieuwere vrijheidsbegrippen, en de boeken der bekende
fransche schrijvers uit die dagen hadden meegenomen.
Tijdens de regeering van gouverneur Carrasco, van 1808 tot 1810, nam
de zucht naar vrijheid een meer definitieven vorm aan; Napoleons
verovering van Spanje en de gevangenneming van den spaanschen
koning steunden den geest van vrijheid, en op 16 Juni 1810 moest
gouverneur Carrasco afstand doen, vooral onder pressie van den
cabildo of het stadsbestuur van Santiago.
Er werd een Administratieve Raad gekozen, die de regeeringsmacht
zou in handen hebben tot een Nationaal Congres bijeengekomen zou
zijn, om den regeeringsvorm vast te stellen. De openbare vergadering
van 18 September 1810 besloot tot de instelling van de Junta
Gubernativa, de eerste onafhankelijke regeering in Chili. Een dag van
glorie was die geboortedag der republiek, de opwinding in de hoofdstad

was buitengewoon groot en de straten waren vroolijk en luidruchtig,
overstraald door de lichten der illuminatie, omgolfd door de tonen der
muziek.
Enkele maanden later kwam het eerste Congres, de vergadering van
afgevaardigden des volks bijeen. Onder de allereerst aangenomen
wetten was er een tot volkomen afschaffing der slavernij. Tot eer van
de jonge natie zij gezegd, dat nu zij zelve als volk haar vrijheid had
gewonnen, zij ook begeerde, dat ieder individu op chileenschen grond
de rechten van de vrijheid zou genieten. Van de republiek Chili kan
evenals van Mexico worden gezegd, dat haar vrije vlag nooit boven
slaven heeft gewapperd.
Toen kwam er echter, als zoo dikwijls in dergelijke omstandigheden,
persoonlijke eerzucht in het spel, die dreigde, 't goed begonnen werk te
storen, en bij de twisten en oneenigheden tusschen de leiders van het
burgerlijk bestuur moest men gedoogen, dat een spaansch leger uit Peru
een inval deed, om het land voor Spanje te heroveren.
In Januari 1813 landden de spaansche troepen onder generaal Pareja te
Ancud op het eiland Chiloë en spoedig daarna te Valdivia, Talcahuano
en Concepcion. In die meer afgelegen provincies waren, als indertijd in
de Vendée in Frankrijk, veel royalisten, die zich nu bij de spaansche
troepen voegden en op de hoofdstad Santiago aantrokken.
Doch de voortgang van Pareja's leger werd gestuit te Chillan door het
patriottenleger onder generaal Carrera, die al spoedig als bevelhebber
plaats maakte voor O'Higgins, wiens talenten de aandacht van de Junta
hadden getrokken en die in den strijd veel steun vond bij kolonel Juan
Mackenna. Er werd een wapenstilstand gesloten, dat men de legers zou
kunnen reorganizeeren, en op 1 October 1814 werd de strijd hervat met
het gevecht bij Rancagua, toen het spaansche leger, dat versterking uit
Peru had gekregen, onder generaal Osorio tegen O'Higgins optrad met
een vijfmaal zoo sterke macht als die der republiek.
Er volgde een noodlottige nederlaag na een tweedaagschen strijd en een
heftige verdediging van Rancagua, waarna de spaansche generaal er
zijn intocht hield en O'Higgins zijn beroemden terugtocht ondernam.
Weldra volgde de intocht der Spanjaarden in Santiago en drie jaren
lang heerschten zij opnieuw over Chili.
Die jaren waren echter de voorbereiding voor nieuwen strijd, en de
beide helden O'Higgins en generaal San Martin wachtten met andere

naar Argentinië uitgewekenen den geschikten tijd af. In Januari 1817
begon de marsch over het Andesgebergte door den Uspallata-pas. Het
was een lange en moeilijke tocht, maar de uitslag van het op 12
Februari bij Chacabuco geleverde gevecht beloonde de moeite. Daar
werd opnieuw voor