Juan Masili o Ang pinuno ng tulisan | Page 4

is��ng binibini'y magsasapantaha na hindi na dapat asahang mauuwi na taglay ang linis na dating kipkip, kahit tunay na al��m mong kung sakali't may dalagang nagluwat n~g apat na araw sa ating yun~gib ay hindi dahil sa ating pinipiit �� dahil sa ikinahihiya niya ang mabalik sa sariling tahanan, sapagka't wala na ang kaniyang kalinisan, kundi dahil sa talagang nasa lamang n~g may katawan ang lumagi pa n~g isang araw sa ating tahanan.
--?Oh! hindi mo lamang po batid kapitan ang sanhi ng ipinagkakagay��n. Tunay at sila'y ating iginagalang at wal��ng makapan~gah��s na umaglahi man lamang dahil sa pan~gin~gilag sa iny��, n~guni't ang gay��n ay ?makapipigil kaya na ikaw ay ibigin n~g dalagang nabihagan n~g puso? at it�� ang sanhi n~g kanilang hindi pagbalik na kusa sa sariling tahanan; at kung hindi dahil sa n~galang pagirog ?mangyayari pa kay��ng tayo'y makatah��n sa yun~gib na iy��n sa karamihan n~g dalagang nakaaalam, sa dahil��ng hindi naman natin tinatakpan ang m~ga mata kung pauwiin? ?At an�� ang sanhi n~g pagkaalam natin n~g m~ga nangyayari sa bayanbayan sa pamagitan n~g m~ga Ichay, Marcela, Juana, Ci��n at ib�� pa? Hindi mo lamang al��m ginoong capit��n na ang m~ga binibining ating pinawawalan ay piit din kahit na m��balik sa kanilang tahanan. It��ng sasalakayin natin n~gayon ay ?is�� rin kayang titinagin at pagkatapos ay pauuwiin?
--Hindi. It��ng sa n~gay��n ay hindi bibihagin kundi ililigt��s sa m~ga kamay n~g ganid na magulang na pinipilit ang an��k na pakasal sa hindi iniirog, n~g dahil lamang sa paglin~gap sa yaman n~g magiging manugang.
--?Ay ano po ang mayroon sa atin sakaling mangyari man ang gay��n?
--Wala n~ga kung sa bagay, n~guni't ibig kong ipabatid sa m~ga masasak��m na iy��n na kung sil��ng m~ga tulis��ng bayan ay may kalakasang makapawi n~g isang damdaming tinataglay sa puso n~g isang umiibig ay may tulis��ng bund��k nam��ng may lalo pang lak��s upang makapagsangalang sa m~ga naaapi't nalul��pigan. Ang binat��ng magbibigt�� sana kung hindi natin n��tagpuan, at n��kukulong n~gayon sa ating yun~g��b ay siyang iniibig n~g binibining ating aagawin.
--?Ah!...
--?Al��m mo kung sino ang bagongtaong iy��n at kung bakit iniwasan ko ang ako'y kaniyang m��kilala? Iy��n ang dati kong kasamahan sa pagaaral; iy��n ang an��k n~g maawaing nagamp��n sa akin.
--?Oh!
--N~gayo'y kapanahunang dapat kong bayaran sa kaniya ang malak�� kong utang na loob.
--Kapitan--ang bigl��ng putol n~g matanda na napatin~gin sa dakong Silan~gan--tila oras na, sapagka't ang talang bakero ay nakasip��t na sa Silan~ganan at ang ating m~ga kasama marahil ay nan~gagaantay.
--Tunay.
Nang masabi ang gayon ay nagtind��g ang dalaw�� sa pagkakaupo at nan~gagsilakad na tinun~go ang bayan.
* * * * *
Wala pang ika apat n~g magmamadaling araw.
Sa bahay ni tininting Moneng ay malak�� ang kaguluhan; ang m~ga bataan ay hindi halos magkamayaw sa pagmamadalian, sa pagaayos, dahil sa n~g araw na iy��n ikakasal ang an��k na dalaga n~g mayamang matanda at ang magiging asawa kahit kasingulang n~g am�� ay siya nam��ng pinakapan~gulo sa yaman sa bayang iy��n. ?Papanong hindi malak�� ang handa at marami ang magsisidal��?
N~guni't sa gitna n~g kaguluhang iy��n, ang tan~ging tahimik ay ang sil��d na kinalalagyan n~g dalagang ikakasal.
?Nalutulog pa kaya?
It�� ang ating alamin.
Sa silid ay walang tao kundi si Benita lamang at siya'y nakaluh��d sa harap n~g is��ng larawan n~g In�� n~g Dios, at doo'y nan��lan~ging kasabay ang isang timp��ng panagh��y.
Makaraan ang sandali ay nagtindig at tinanaw ang isang orasang na sa tap��t n~g pintuan.
--?Sandali na lamang!--aniy�� at nalugm��k sa is��ng uup��n--Sandali na lamang at ang mapa��t na taning ay matutup��d na. ?Ay in�� ko! Kung ik��w ay buh��y ay hindi ko disin sasapitin ang magk��ganito na m��papakasal sa isang taong kinasusuklaman.
Masabi ang gay��n ay lumapit sa isang mesa na kinapapatun~gan n~g isang botell��tang may lam��n, isang tintero, pluma at papel.
Umupo sa piling n~g dulang at itinitik sa kaharap na papel ang ganitong talata:
?Huwag ninyong sisihin ang sino man n~g dahil sa aking pagkamatay, sa pagka't wal��ng may kagagaw��n kundi akong mag-is�� lamang.
?Hindi ko maam��n ang m��pakasal sa taong kinasusuklaman.
??Ay Enrique!
?Sa kabilang buhay na kit�� mag-is��ng puso. ?Benita?.
Matapos maisulat ang gay��n ay sinungab��n n~g nan~gin~ginig niyang kam��y ang botell��tang may lason.
N~guni't n~g nasasabibig na ang labi n~g botella ay may nadin~gig na kaluskos sa nakalapat na durun~gawan at ito'y nabuks��n upang makaraan ang katawan n~g isang binata.
--?Oh!--an�� Benita at waring tatakb�� n~gunit natigilan, at sa pagkagulat ay nawal��n n~g diwa.
Sandali na lamang sana't natupad n~g binibini ang nasang pagpapatiwakal.
--Lalong mabuti--ang wika sa sarili n~g pan~gahas na pumasok sa durun~gawan, na dili iba't ang binatang tinawag na kapit��n ni matand��ng Pat��ng.--Lalong mabuti ang ganit�� at wal��ng sagabal sa pagdadal��.
Nang matapos na masulatan ang kaputol na papel na iniwan sa ibabaw n~g altar ay kinand��ng ang kataw��n n~g n��bulagtang dalaga at inilab��s sa durun~gawan.
Iwan natin siya na dal�� ang mayamang pas��n at ang ipatuloy ay ang pagsasalaysay n~g nangyayari sa kabahay��n.
* * * * *
Tumugtog ang ika apat at kalahati at ang m~ga gawain ay lalong nag ��lol sapagka't nagdatin~gan