Juan Masili o Ang pinuno ng tulisan | Page 3

natuyo na mandin, ?Gaano ang sising bumukal sa aking bib��g, sa dahil��ng ako'y hindi pa malak��! ?Higant�� at higant�� ang sumusulak sa aking dibdib! Higant�� sa mayamang gumag�� sa aming pagaari at humalay sa puri ni in��; higant�� sa m~ga justiciang hind�� nagtangol sa nilupigan, kundi bagk��s nagpahirap sa naap��. Nang ako'y aalis na sa aming bahay ay siyang pagdating n~g isang taong nagsalita sa akin n~g ganit��:
--?Ikaw ba am��ng ang an��k ni m��ng Mund��?
--Op��.
--Nabatid kong lah��t ang nangyari sa iny��ng magaanak at natant�� ko rin na ikaw ay ulila n~g lubos. Ak�� ang naglib��ng sa bankay n~g iy��ng in��.
--?Oh salamat p��.--ang wika kong kasabay ang pagkakaluh��d sa harapan n~g taong iy��n.
--Ikaw ay wal��ng kamaganakan dito, sapagka't ang m~ga magulang mo'y tag�� S. Jos�� sa Morong ?ibig mo bang sumama sa an��k ko sa Maynila upang mag-aral doon? Ik��w ay hindi ko ibibilang na alila, kundi pinakakasama lamang n~g aking an��k; ik��w may magaar��l din.
Sa lak�� n~g utang na loob ko sa taong iy��n ay hindi ako nakasag��t, n~g ayaw kahit lubos na n��lalaban sa loob ko ang maging utus��n.
Pinasalamatan ko ang himok na iyon at ako'y sumama.
Man~ga il��ng araw lamang ang nakaraan, at, iy��ng batang pat��y gutom, iy��ng ulilang walang kamag-anak ay naging isang nagaaral sa S. Juan de Letran at kasakasama kahit saan pumaroon ng isang kapw�� batang an��k ng matand��ng maawa��n. Hind�� alilang utus��n ang kanyang lag��y kundi is��ng an��k d��n n~g nagaampon at kapatid n~g kaniyang an��k.
Nagdaan ang pit��ng ta��n, at sa panah��ng iy��n mand��n ay naparam sa alaala ko an~g aking karukhaan at ang kahapishapis na kinahinatnan niyong m~ga sawing palad kong magulang at n��katulog war�� sa loob n~g aking batang puso iyong higant��ng halos sinunpaan ko sa sarili.
D��tapwa't dumating ang isang araw na kaming dalawang nagaaral ay naanyayahang dumal�� sa isang piging sa daang Dulumbayan sa Maynila at doon ay dumal�� rin ang isang kasama namin sa Colegio na kaakb��y ang kaniyang am��, na, mula n~g dumat��ng ay waring pumasok sa loob kong ang pagmumukh��ng iy��n ay aking naaalala. Inanyayahan kaming kumain at sa paguupuan sa dulang ay n��pasiping sa akin ang matanda. Il��ng salitaan ang n��buksan at sa isang paguusap n~g ukol sa m~ga bay��nbay��n ay napasalin~g��t ang pagkakak��lala na kami'y magkababayan.
--Iyan man po'y kababayan din natin--ang turing n~g an��k ng nagampon sa akin at itinuro ak�� sa mantanda.
--?Ito?--ang tan��ng na wari'y may munt��ng pagkakamangha n~g kinausap at ako'y pinagmasdan--tila n~ga naaalala ko ang mukhang it�� ?nagaaral din bang kasama niny��?
--Opo ang tug��n n~g aking kasama--iy��n po ang an��k ni m��ng Pitong at ni aling Mensia.
--?Pitong, Mensia!--an��ng--matanda na wari'y hinahalungkat sa kaniyang pagiis��p ang gay��ng m~ga pan~galan--?Ah! naalala ko na, kung gay��n ay it�� ang anak ng nagnasang mangloob sa akin.
Nang madin~gig ang sabing iyon ay nalit�� ak��, ang lahat n~g dugo ko mandin ay sumul��k sa aking mukha at ang noo ko'y nagalab.
Sa isang kis��p mat�� halos ay tuminbuang ang matanda sa tab�� n~g dulang dahil sa sugat na gawa n~g sundang na kagamit��n sa pagkain. Ang sumunod na bumulagta sa is�� pang saks��k ay ang an��k na nagnasang magsangalang sa am��.
Pagkatapos niy��n, ako'y nagtatakb�� na hindi al��m kun saan tutun~go, at daig ko pa ang ulol.
Ako'y hindi nahuli at nakarating ak�� sa Novaliches n~g gab�� ring ya��n. Nang kin��makalawah��n ay is�� na ak�� sa iny�� at magmula niy��n ay ...
--Nagbago ang palakad--ang putol ni Pat��ng--magmula niyon ay dumalang na ang panghaharang sa m~ga daanan, n~guni't lumimit ang paghahati n~g m~ga salap��ng n��gagah��s sa pangloloob. Magmula noo'y bayan ang tirahan n~g lah��t, ang bund��k ay nag��ng is��ng tagpuan n~g m~ga magkakasama at ang yun~g��b na dating tahanan n~g m~ga pinaguus��g n~g civil ay naging tahanan n~g m~ga binibining binibihag, na matapos maalagaang wari'y m~ga princesa ay pinauuwing hindi man pinakikinaban~gan n~g sino man sa atin at wala mang tub��s. It��ng ating inaabatan n~gayon na ilang sandali na lamang at ikakasal, ay babantayan na nam��n marahil at pagkatapos ay ibabalik na muli sa kaniyang magulang n~g ... walang an�� man.
--Ang gayon ay hindi dapat ipagdamdam n~g is�� man sa inyo, sapagka't kahit hindi ko hinihin~gan n~g tub��s ang m~ga binibining binibihag ay hindi nam��n nawawala ang inyong kahati sa pagpapagod.
--Oo, n~ga po; n~guni't ang dinaramdam naming lahat ay ang hindi mo man lamang pinakikinaban~gan ang m~ga bihag na iy��n, dahil sa kung makaraan ang dalawang araw sa pagkakapiit at matanong mo kung may is�� man lamang na lumapastan~gan, umaglahi �� nagkulang sa balang n��sabi ay pakakawalan mo na't pababalikin sa kaniyang bahay na may kaakb��y pang magsasangal��ng sa paglakad hangang sa makarat��ng sa kanila. Kung gay��n ay ?bakit pa nagbabay�� at nagsasaing kung hindi din lamang kakanin?
-?Ah ...matanda kong Pat��ng! ?Nalalaman mo bag�� kung bakit ako nangbibihag n~g m~ga binibining an��k n~g mayayaman? Upang malasap n~g m~ga mayayamang iy��n ang pait n~g magdamdam n~g dahil sa kapurih��n. Lahat n~g makaalam n~g pagkabihag sa