Juan Masili o Ang pinuno ng tulisan | Page 6

utos na ito'y nan~gag galawan ang may dalawang pung lalaki na
pawang sandatahan, na nan~gakahanay sa dalawang panig n~g daan at
nagsitun~go sa bahay ni kapitang Ape, na sa m~ga sandalíng iyón ay
násabahay ni Moneng na kaniyang bibiyinanin.
Makaraan ang sandali'y nan~gakapasok ang ilán sa bahay na lolooban,
at nagsimula ang pagkakagulo, sapagka't ang m~ga alilang nabiglaanan
sa gayón ay walang ibáng ginawa liban sa tumakas; n~guni't hindi
nan~gakalayo ang m~ga nagulat na utusan, sa dahiláng sila'y nádakip
n~g m~ga na sa labás nang bahay, kaya't nagíng saksí siláng lahát sa
pag-uutos ng binatang nan~gan~gabayo na pagpapadin~gas n~g bahay,
nang makitang ang m~ga nagsipasok ay lumabás na may dalang
tigiisang balutan.
Pumasok ang isang naiwan sa labás at mayamaya'y nagsilakad n~g
lahát ang magkakasama sapagka't sa kadilimang hindi pa hinahawi n~g

kaliwanagan n~g sisikat na araw ay namukod ang puláng ibinugá n~g
nag-aalab na bahay.
Ang sigawan n~g ¡tulisán! at ¡sunog! ay nádin~gig halos sa lahat n~g
pook n~g bayan at ang m~ga justicia ay lumipana sa paghabol, sa may
dakong luwasan, sa m~ga tulisang nagtun~go sa hulo.
Alam na nating ang isá sa m~ga alila ang nagbalita kay kapitang Ape sa
nangyaring loob at alám din natin ang kinasapitan n~g matandang
ikakasal sana, kaya't ang sundan natin ay ang pan~gulo nang tulisan na
nan~gan~gabayo't dalá si Benita.
--N~gayon di'y dapat magsitun~gong lahat sa yun~gib at doon ko kayó
aantabayanan upang magawa ang lahát n~g kailan~gan--ang wika n~g
binata sa m~ga tulisan n~g sila'y malayólayo na sa bayan--Matandang
Patíng umangkas ka kung ibig mo, sapagka't kailan~gan kung dumating
kang aking kasabáy sa kinalalagyán n~g binatang binábantayan.
--Magpatakbo ka na po kahit hindi ako kaankás at pamumuntután
kitá--ang wika ni Patíng n~g maiabót sa isang kasama ang kaniyang
dalá.
--Kung gayo'y halina--anang binata at pinatakbó ang sinasakyang
kabayo na wari'y hindi nagiindáng kapagalan sa bigát na dalá.
* * * * *
Ang yun~gib n~g bundók S. Mateo ay tahimik at waláng gumagambalá
sa kaniyang kapanglawan liban sa ang lagaslás n~g m~ga san~gá at
dahon n~g kakáhuyan na pinagagalaw n~g simuy na malumanay n~g
han~gin sa paguumagá. Sino mang málalapít sa pook na iyón ay
magsasabing walá isá mang táo, n~guni't kung mamataan ang isáng
sulok n~g yun~gib ay makikita na may isáng nakapan~galunkót.
Waláng anó anó'y bigláng tumindig ang bantáy at waring may
pinakingán.
--Naritó na silá--ang sabi sa sarili n~g taong nagiisá sa kasukalang iyón

na waláng ibang dumadalaw liban sa m~ga hayop n~g kagubatan.
Hindi pa man halos natatapos ang kaniyang pagsasalitá ay siyang
pagdatíng n~g nan~gan~gabayo.
--Wala pong anó man--ang wika n~g dinatnán.
--Tulungan mo akó--anáng binata--at iniabót ang magandá niyang
dalahin na hindi pa pinagsasaulan n~g hinin~ga--ating ilagáy sa dati
kong tinutulugán.
Ang dalawa'y pumasok sa loob n~g yun~gib at n~g napapaloob na
nang mahigit sa dalawang pung dipá sa pintuan ay pinisíl n~g binata
ang isáng un~gós n~g bató.
Nakadin~gig n~g lagitík na wari'y gawa n~g isáng bagay na mabigát at
bigláng nabuksan ang malapad na batóng hindi mákikita n~g sino mang
hindi nakatataho n~g lihim na iyón.
Pumasok ang magkatuwang at inilapág n~g marahan ang dalaga sa
isáng hihigan.
--¿Ang iyong binabantayan?--ang tanóng sa kasama n~g pinuno ng
tulisán.
--Nakakatulog pa po sapagka't gabí na n~g magpahin~gá, sa dahilang
wari'y malakí ang han~gad na huwag na siyang umagahing buháy.
--Ipinainóm mo ang ibinigáy ko sa iyong tubig?
--Hindi po, dahil sa hindi kumain.
--Kung gayón ay magbalík ka na sa iyóng pagbabantay sa pinto at
bayaan mo akong mag-isá; patuluyín mo agad si Patíng.
Ang pan~galang sinambít ay naging wari isang tawag sapagka't siyang
pagdating n~g matandang tulisán, kaya't ang inuutusan ay bumalik na
lamang sa pinto n~g yun~gib.

--Mabuti n~ga't dumating ka; ating tingnán ang dating bilango.
--Malaon na pong hindi pinagsasaulan ito--ang wika ni Patíng n~g
makita si Benita.
--Bayaan mo't hindi iyán mágigising hangang hindi ko ibig: pinaamoy
ko n~g pangpatulog.
Masabi ang gayón ay tinun~go niláng dalawá ang sungki n~g isáng
bató at pumasok sa isáng puang na hindi mahahalata n~g isáng hindi
bihasa sa pook na iyón. Nang makapasok na't makapan~gabila sa bató
ay naglagay n~g takip sa mukha ang ating binata.
Ang pinasukan ay isang pook na nakukulong n~g bató at ang tan~ging
nilulusutan n~g han~gin ay isáng butas sa bubun~gán na may limáng
dipá ang taas. Isáng tinghóy na nakasabit n~g mataas ang tan~ging
tumatanglaw sa pook na iyón na kinalalagyan n~g isang bagong taong
bigláng nagulat at nágising dahil sa kaluskos n~g m~ga nagsipasok.
--Wala kayóng m~ga damdaming lalaki--ang wika n~g dinatnan, na
wari'y may talagang malaking kagalitan sa m~ga kaharap.
--Masasabi mo ang ibig sabihin at hindi ka namin papatulan; alám
mong sa gaya naming may pamumuhay n~g ganito ay walang
kabuluhan ang buhay; ikáw ay isang kaawaawang nagnanasang
magpatiwakal ¿at dahil sa anó?
--Sa dahiláng hindi kailan~gang matanto n~g ibá--anáng napipiit.
--Hindi n~ga kailan~gang matanto ng