Isa Pang Bayani | Page 2

purihin ang pagkakapaglathala dito._
_Kaya, tanggapin ng kaibigang Arsciwals ang aking papuri._
=_Carlos Ronquillo._=
25 Sept. 1915.

Ilang salita muna ...
Mga Manggagawa:
Sa paglalathala ko n~g aklat na it�� ay wala akong nasang iba, liban na sa mailantad sa harap n~g madla ang isang karaniwang sakit na siyang pumapatay na madalas sa masisiglang kilusan n~g m~ga anak-pawis sa Pilipinas; sakit na hangga't nagtatagal at lumalaon ay lumilikha n~g libolibong kasawian sa buhay at sa kapalaran n~g m~ga manggawang pilipino; at sakit na kung di aagapan n~g lunas n~g m~ga may tungkulin ay siyang pagbubuhatan n~g lubos at ganap na pagkapariwara n~g lalong magaganda at dakilang kilus��n n~g m~ga kawal n~g bisig.
Hindi ko nasa ang maglahad n~g anomang tuntunin ukol sa bagay na ito sapagka't hindi pa ako karapatdapat sa gayon; subali't, nais kong kahi't bahagya ay makatulong sa paghanap n~g sakit na pinagbubuhatan n~g untiunting pagkamat��y n~g masisigla at mahahalagang kilusan n~g ating m~ga manggagawa, upang pagkatapos ay mailantad sa har��p ng madla, na walang anomang takip at hubad na hubad.
?Nariyan n~ga ang sakit! At ang m~ga nagtataguyod sa buhay at kapalaran n~g m~ga anak-pawis sa Pilipinas ay siyang unaunang nararapat na humanap n~g lunas upang sa lalong madaling panahon ay magamot ang sakit na nasabi.
Ipinagtatapat ko rin naman, na, sa pagsulat ko n~g kasaysayang ito ay hindi ko nasang sugatan ang damdamin n~g sino at alin mang tao �� Kapisanang Manggagawa; at ang nagudy��k sa akin sa ganit�� ay ang sa mula't mula pa'y magandang nais na makita sa lalong madali ang pagliwayway n~g ganap na Katubusan n~g m~ga mangagawang pilipino, maging anoman ang kahalaga n~g Katubusang ito.
Sa wak��s ay malugod at buong puso kong inihahandog ang Munting Kasaysayang ito, sa lahat at bawa't isa n~g m~ga manggagawang pilipino at gayon din sa m~ga matatalinong makamanggagawa na nagtataguyod sa buhay at kapalaran n~g m~ga an��k-pawis dito sa atin.
Kun sa palagay ninyo, m~ga manggagawang pilipino na makababasa sa Kasaysayang kalakip nito, ang kanyang m~ga nilalama'y walang kahal��halag�� sa harap n~g m~ga suliraning manggagawa sa Pilipinas ay ipalalagay ko rin, na ako'y walang sinulat na anoman, at ang Kasaysayang ito ay ituring ninyo na isang panaginip n~g sumulat �� isang pan~garap lamang n~g diwa kong umaasa sa Tagumpay n~g Paggawa sa ibabaw n~g Puhunan....
=_Juan L. Arsciwals._=
Tundo, Maynila, S. P.
Sept. 8, 1915.

=I=
Umaga n~g ika 29 n~g Hunio n~g 1914. Ang maluwang na daang Azcarraga, sa dakong Tundo sa panulukan n~g daang Ilaya, na kinatatayuan n~g isang malaking pagawaan n~g tabako, ay marami ang nagtayong m~ga manggagawa; m~ga babai't lalaki, matatanda't bata.
Pul��pulut��ng ang pagkaka��yos. May kanikaniyang usapan at may kanikaniyang pinagtatalunan.
Sa anyo't pagmumukha n~g lahat at bawa't is�� sa kanila ay nalalarawan ang isang malaking pagkainip, pagkainip na kinababadhaan n~g pananabik n~g kanilang m~ga puso sa isang mahalagang bagay mandin na ibig malaman.
Doon, sa dako n~g dulaang Rizal, ay isang pulutong ang makikita; nan~gaguusap at nagtatatalong mainitan. Sa dako pa rito, sa tapat n~g Botika Morelos ay is�� pang pulut��ng; pulut��ng na kinabibilan~gan n~g maraming kabai.
Saa't saan man, at ang lahat halos n~g dako n~g panulak��n n~g m~ga daang Azcarraga at Ilaya, ay kakikitaan n~g maraming m~ga manggagawa na ang m~ga mata ay pawang napapako sa iisang pook; sa maluwang na pinto n~g isang malaking bahay, n~g bahay pagawaan n~g tabako na kanilang pinapasukan.
--?Kay tagal nila...!--ang pabulalas na wika n~g isa sa nagkakalipon.
--?An�� kaya ang kasasapitan?--ang wari'y tanong na isinagot n~g is�� pa.
At ang tanong na it��'y hindi napan~gahasang sagutin n~g sino man sa m~ga kahar��p, at sa m~ga labi n~g bawa't nakarinig ay waring napabitin ang kasagutan.
Walang ginawa ang marami kundi sa pintuang pinagmamalas na lagi ay ipako ang m~ga mata, at nang wala ring makitang anoman ay agad na binawi ang m~ga panin~gin upang sa m~ga kalipon ay ibaling.
?An�� ang hinihintay n~g m~ga manggagawang ito?
?An��ng bagay ang kanilang kinasasabikang malaman?
?Ano't sa mukha n~g lahat ay nababadha ang malaking pagkainip?
Alamin muna natin ang lahat nang ito, samantalang naghihintay sila upang mabatid natin.
Nang araw na sinundan, ang m~ga manggagawang nasabi ay tumanggap n~g isang babalang buhat sa m~ga may-ari n~g pagawaan, at doo'y ipinababatid sa kanila na sa kinabukasan ay ibababa ang upa sa lahat n~g m~ga "vitola" na kanilang ginagawa.
Pagkatanggap nila n~g gayon babala, at sa pan~gan~gasiwa n~g pangulo n~g Kapisanan nilang natatayo sa loob n~g pagawaan ay nagsipagpulong ang lahat, at doon ay pinagusapan ang nararapat nilang gawin.
Pagkatapos n~g isang mahaba at mainit��ng pagtatalo ay pinagkaisahan n~g lahat, na magsugo n~g isang Lupon sa m~ga mamumuhunan, upang maipabatid na sa dating mababang upa na kanilang itinatanggap sa bawa't "vitola" ay hindi na nila matatanggap pa ang pagbababang gagawin; at tuloy na ipinamanhik sa nahalal na Lupon na mangyaring gawin nila ang lahat nang magagawa, upang sa mapayapang pagmamatwid, ang m~ga mamumuhunan ay magbagong pasy��.
Ang nan~gahalal na Lupon ay ang pan~gulo na rin n~g kanilang Kapisanan na nagn~gan~galang Gervasio Sarili at si Mauro Alvarez. Sa dalawang ito