Isa Pang Bayani | Page 4

m~ga namamahala sa pagawaan at bagkus na
nagpakatigástigás sa kanilang nasa.
--Ang m~ga mamumuhunan--ang patuloy pa n~g nagsasalita--ay
nagsabi pa, na kung sino raw ang ayaw tumanggap n~g mababang úpa
ay maaaring huwag pumasok. Kayó--anyá--ang masusunod n~gayon:
ang ibig tumanggap ay makapapasok at ang ayaw nama'y huwag. Sa
harap n~g ganitong pagmamatwid, kayo, m~ga kasamang anák-pawis,
ang siyang magpasya; sabihin ninyo n~gayon dito kung ano ang

minamarapat ninyong gawin.
At pagkatapos na mapahiran ang mukhang pawisán n~g nagsasalita ay
ipinatuloy:
--M~ga kapatid: ¿ibig bagá ninyong tanggapin ang pagbababa n~g úpa?
--¡¡Ayaw kami!!--ang sigawang napakalakás n~g lahat.
--Kung gayon--anang pan~gulo pa rin--¿ano ang ibig ninyong gawin?
--¡Magsiaklás!...
Itó ang sagutan n~g lahat.
At ang alin~gawn~gaw ay lumaganap na naman.
Untiunting nagkakain~gay; at hanggang sa pagkailang sandali ay hindi
na halos magkamayaw.
Sa haráp n~g gayong mainit na kilusán, si Mauro, ang bagama't bata sa
tanang m~ga kasama sa paggawa ay kina-aalang-alan~ganan n~g
marami sanhi sa taglay na maran~gal na ugali at iniiwing kaunting
talino, sa harap n~ga n~g gayong pagkakagulo, ay boong siglang
tumayo at sa madla'y sinabi:
--Mga kapatid; kayo'y pumayapa.
At ang lahat ay natahimik. Narinig nila, na ang nagsasalita ay si Mauro;
si Maurong tuwituwina'y kanilang iginagalang.
Ang pagkakagulo ay nahusay at ang lahat ay humandang makinig.
At si Mauro, sa harap n~g gayong katahimikan ay nagsalita:
--M~ga kamanggagawa:--anya sa buháy na tinig.--Sa haráp n~g
napakalaking suliranin na sa n~gayon ay ating kinasusuun~gan ay
kinakailan~gan natin ang isang lalong malinaw na pagiisip upang ang
bigát n~g suliraning ito ay mapagpasyahan natin n~g boong liwanag at

huwag tayong malihis sa landas n~g matwid. Kinakailan~gan natin
n~gayon, at higit kailan man, ang isang malamig na kalooban, upang
ang kalamigang ito ay siyang maghatid sa atin sa wasto at makatwirang
pagkilos at pagpapasyá. Kailan man, ang kapusukan at init n~g loob, sa
anomang bagay na gagawin, ay malimit humantong sa pagsisisi;
pagsisising sa lahat nang sandali ay dapat nating ilagang sumapit, lubha
na sa m~ga bagay na dakila't mahalaga, na gaya na n~ga n~g hinaharap
natin n~gayon, na pagtatanggol sa matwid at karapatan nating m~ga
manggagawa. Matwid at karapatan nating m~ga manggagawa, ang
wika ko, sapagka't ang matwid at karapatang ito, ang sa pagbababang
iyan n~g úpa sa paggawa ay siyang niwawalang kabuluhan at ibig
yurakan. Karapatan natin sa haráp n~g sino man, na ang pagpapagod at
pawis na pinupuhunan natin ay tumbasán n~g sapát na kaupahán; at
ang karapatang itó, kailan ma't ibig na bawasan, ay matwid naman
natin ang tumutol hanggang maaari at ipagtanggol hangga't maaabót
n~g kaya ... sukdang ikamatay.
Naputol sumandali ang pagsasalita ni Mauro, sanhi sa maugong na
palakpakang isinunód n~g madlang nakikinig sa huli niyang m~ga
pan~gun~gusap.
Pagkatapos n~g palakpakan, si Mauro ay nagpatuloy:
--Sa m~ga nangyayari sa atin n~gayon ay maliwanag na nakikita natin,
na ang karapatan at matwid nating ito ay ayaw kilalanin. Sa
pamamagitan n~g ipinan~gan~gahás nilang lakás, ang alin mang daing
natin ay ayaw na dinggin. Nagbibin~gibin~gihan sila at sa kahinaan
natin ay malalakas at maugong na halakhakan ang itinutumbas. Sa
haráp n~ga n~g ganitong m~ga pangyayari ¿ay ano ang kailan~gan
nating gawin? ¡Ah, m~ga kapatid! Kinakailan~gan natin ang lakas ... at
upang ang lakas na ito'y tamuhin natin ay kailan~gang lubha ang
pagiisá, pagka't tan~ging naririto ang ganáp na tagumpay. Sa ganito
n~ga ¿ay ano ang ibig ninyong gawin?
--¡¡Masiaklás...!! ¡¡Magsiaklas!!--ang sigawan n~g lahat.
--Kayó ang masusunod--ang patuloy pa ni Mauro--Ibig ninyong sa
pagpapakilala n~g ating matwid ay gamitin ang aklasán, ¡gamitin n~ga

natin! datapwa't ipahintulot muna ninyong, ako, na kapatid ninyo at
kaisang-palad ay magpaalaala n~g isang bagay. Ang aklasan, para sa
m~ga anák-pawis na gaya natin, para sa m~ga nabubuhay sa
lanran~gan n~g paggawa sa Pilipinas, ay gaya rin naman n~g sa m~ga
manggagawa sa Pransia, sa Amérika sa Espanya at sa iba pa mang
lupain, na ginagamit na sandata laban sa paghahari n~g lupit n~g
Puhunan sa ibabaw n~g matwid at karapatan n~g m~ga manggagawa.
Ang aklasan, ay ginagamit kung ang makatwirang daing at kahilin~gan
n~g m~ga anák-pawis ay ayaw na dinggin n~g Puhunan; at sa m~ga
nangyayaring ito sa atin ay maliwanag na namamalas na tayo'y ayaw
pakinggan sa makatwirang pagtutol. Upang kilalanin n~g Puhunan ang
ating matwid, kayo rin ang nagsusumigaw n~gayon, na gamitin natin
ang aklasan; kung gayon, ¡tayo'y magsiaklás...! Subali't sa
paglalabanang kasusuun~gan natin ay kinakailan~gan, na n~gayon pa
man ay humanda na tayo sa pagtitiis n~g hirap. Ilaan natin ang katawan
sa m~ga sakit na karaniwang dinaranas sa alin mang pagbabaka bago
sumapit ang tagumpay, at hindi lamang ang m~ga sarili natin ang ilaan
sa pagbabaka at pagtitiis, kundi pati rin naman n~g sa ating m~ga
asawa't anák, magulang at kapatid, na pawang magsisipagtiis n~g
gutom, kung sakali't kakailan~ganin ang mahahabang araw sa
pagbubungguan n~g dalawang lakás. ¡Pagtitiis at pagtitiis...! Ito ang
kailan~gan natin upang maitaguyod n~g boong dan~gal ang aklasang
gagawin ... At, kung