Inaugureele Rede | Page 4

de meening, dat die uit dezelfde,
zoo niet erger, vuiligheid bestond. Tevergeefs heeft dus de Scheikunde
haar zaak tegenover dergelijke scheidsrechters bepleit, die verblind
door een vooraf opgevatte meening, zoowel de buitengewone
voordeelen, die zij bood, als haar hooge noodzakelijkheid over het
hoofd ziende, een oordeel hadden geveld, voordat zij kennis van de
zaak hadden genomen. Daardoor is het gekomen, dat zij van het
openbare verkeer met geleerden uitgesloten, handen en hoofden van
particulieren bezig hield, waarbij zij onder verschillende personen
verschillende lotswisselingen te verduren had, en misschien nooit zich
opgewerkt zou hebben tot de Akademische spreekgestoelten, als niet
een grooter geluk dan verstand dien advocaat -- of moest ik liever
verdediger door dik en dun zeggen? -- dien zij eindelijk heeft gekregen,
EREMITA[6] had ten dienste gestaan. Deze namelijk aangegrepen door
een blinde liefde voor die verdrukte wetenschap, aarzelde niet dat, wat
had moeten gedaan worden door het gezag der rede en duidelijke
bewijzen van feiten, te beproeven door een systeem van bullen vol met
de meest beuzelachtige woorden, weldra echter, wat bij zijn niets
ontziend karakter begrijpelijk was, zelfs te vuur en te zwaard, waarbij
hij in elk geval een dergelijk succes had, dat de Scheikunde, door dat
vermetel pogen in de Akademies gedrongen, daar zich een zetel
veroverde, die zelfs juist op de asch der tegenstanders werd opgericht.
Hoewel verder dezen met geweld verworven en daarom op zwakken

grondslag rustenden zetel, nadat kort daarop de dwingelandij van zijn
oprichter was onderdrukt, het van vrijheidsliefde blakende volk der
geletterden, dat geen dwang kan dulden, wederom heeft
omvergeworpen, was toch de Scheikunde daardoor dit ten goede
gekomen, dat zij, zoolang haar verblijf daar duurde, meer in de
nabijheid van beschaafde lieden geplaatst, de aandacht van enkelen van
dezen door eenige zeer heldere stralen, die zich door de haar
omhullende duisternis van nietigheden heenboorden, kon vestigen op
het uiterst vruchtbare licht, dat in haar binnenste verscholen was. En
weldra, door die waarneming er toe aangespoord, hebben zij zich
inderdaad tot een verder onderzoek aangegord en na langzamerhand het
masker van bedriegerijen te hebben weggenomen en de nevels van
onkunde, waarmee zij werd omsluierd, te hebben doorbroken, hebben
zij, eindelijk haar in haar naaktheid begroetend, haar aan het daglicht
gebracht ten schouwspel voor de beschaafde wereld. Toen dan heeft de
Scheikunde, thans schitterend met haar eigen stralen, toen eerst heeft
zij, die vermomd zoo zeer had mishaagd, hersteld in haar natuurlijke
gedaante, de geleerden zoo voor zich weten in te nemen, dat zij haar
waardig keurden om onder hun scholen opgenomen met allen ijver te
worden beoefend.
[Note 5: "Inter Pyracmonas." "Pyracmon" is in de mythologie naam
van een Cycloop werkzaam in de smidse van Vulcanus, samengesteld
uit +pur+ = vuur en +akmôn+ = aanbeeld. (Vertaler.)]
[Note 6: Keizer Rudolf II van Duitschland, die ±1600 regeerde, stelde
zulk een belang in de alchemie, dat hij er zijn regeeringsplichten voor
verwaarloosde. Hem werd de naam van den tweeden Hermes
Trismegistus gegeven. Heeft nu Gaubius, die niet sterk is in
orthographie, hem soms met Eremita bedoeld? (Vertaler.)]
En waarlijk ook als wij voor de waarheid willen uitkomen, heeft de
Scheikunde geen andere krans noodig, dan dat zij met een oog vrij van
vooroordeelen naakt, zooals zij op zich zelf is, wordt beschouwd. Want
zoo noodig zijn de toepassingen, waarin haar kracht is gelegen, zoo
alleraangenaamst de genoegens, waarmee zij ons toelacht, dat zij zeer
gemakkelijk den natuurvorscher er toe brengt haar lief te hebben, en als

hij eenmaal daartoe gebracht is, hem geboeid houdt zonder de minste
verveling. Zeker als wij alleen op de voordeelen acht slaan, waarmee de
Scheikunde nagenoeg alle soorten van handwerk, die dienen voor de
gemakken van het menschelijk leven, kwistig bedeelt, eilieve hoe groot
is dan niet hun aantal en hoe gewichtig zijn zij! De dag zou te kort zijn
wilde ik ze opsommen. Toch zijn die dingen van zeer weinig
beteekenis en slechts als bijzaken te beschouwen. De voortreffelijke
dienst, dien zij den geest bewijst, is edeler, die, welken zij het lichaam
bewijst, nuttiger. Want voor dit houdt zij de gezondheid ongedeerd in
stand, en, wanneer die verloren is, geeft zij ze weer; aan gene echter
wijst zij den kortsten weg in de binnenste heiligdommen der natuur, en
ontvouwt in vruchtbare werkzaamheid de wonderen der waarheid, die
in haar diepte schuilt; dien ten gevolge is zij zoowel met de
wijsbegeerte als met de geneeskunde ten nauwste verbonden en niet
zonder nadeelen daarvan te scheiden.
Opdat het echter niet den schijn hebbe, dat ik u dit zonder voldoenden
grond wil opdringen, zal ik thans duidelijke redenen aanvoeren ter
staving van de waarheid mijner bewering. Want dit is een prachtig
bewijsmiddel; als ik dit onwederlegbaar aantoon, zal ik het er voor
houden, dat voldaan is aan hetgeen ik mij in mijn redevoering voornam
te bewijzen.
Zij, die de eigenschappen van de