In het gebied van het Tsadmeer met de expeditie Tilho | Page 7

een kip in een pan van aardewerk van de inlanders, hulde zich in zijn mantel en ging op den naakten grond liggen. Er verliepen ����n en twee dagen in afwachting en hij zag niets komen. Eerst in den namiddag van den derden dag konden de zijnen zich weer bij hem voegen. Hun gids had hen op een verkeerden weg geleid en ze moesten in drie dagen een geforceerden marsen afleggen van wel 170 kilometers, om hun leider terug te vinden. Men kan nagaan, met hoeveel vreugde deze eindelijk weer op zijn veldbed kon slapen en zeep gebruiken bij zijn toilet.
De winter liep op zijn eind. We waren in de maand September, en de tornado's werden zeldzamer, maar tegelijk met de stortregens verminderde ook reeds het groen. De Bambara's noemen de maand September de maand, die steekt, waarmee ze willen uitdrukken, dat het de gevaarlijkste maand is van het jaar. Door de deprimeerende werking van den winter op het gestel is het individu vatbaarder voor het opdoen van ernstige ziekten, vooral omdat de langzaam uitdrogende moerassen schadelijke dampen doen ontwijken. Maar dat woord zou in plaats van in figuurlijken ook wel in echten zin kunnen worden opgevat. In twee maanden, van Juli tot September, hebben de jonge grassoorten, die in het begin zulk een mooi groen kleed vormden, zich ontwikkeld. Enkele zijn reeds aan het vergelen en hebben een hoogte van twee of drie meter verkregen, terwijl hun prikkende kafnaalden zich vasthechten in het voorbijgaan als de banderillo's aan den stier en den reiziger doen gelijken op een caricatuur van den Heiligen Sebastiaan.
Andere, die zeer bekend zijn in Afrika onder den naam van cram-cram, hebben zaadjes voortgebracht, die van steile haren zijn voorzien, eigenlijk stekels, die zich aan de huid vasthechten op pijnlijke manier. De gierst is tot drie of vier meter lang geworden en de zware halmen hangen door elkander op de slecht onderhouden wegen, die niet behoorlijk zijn afgescheiden en slaan den voorbijganger in het gezicht. Voeg daarbij de muggen, die om dezen tijd in massa optreden en ge hebt een niet zeer vriendelijke, maar juiste voorstelling van de vreugden, die in deze streken den afrikaanschen topograaf wachten.
De vraag van het eten was ook ingewikkelder geworden, want behalve dat de boter en de melk ondragelijk waren geworden door de walgelijke gewoonte van de inboorlingen er koeienurine door te mengen, waren er ook meestal geen kippen en eieren te krijgen. Eenige maanden te voren had een zwervende maraboet het land bereisd, en had verteld, dat de blanken zich voor vast in de dorpen zouden komen vestigen en dat ze belasting kwamen heffen. Hij verzekerde hun bovendien, dat ze een middel hadden, om die duivels het verblijf onmogelijk te maken, dat was al hun kippen te offeren, en de lichtgeloovige zwarten hadden dat mooie werk verricht. Al die kleine ellenden zouden ons goed humeur niet hebben bedorven, maar wij hadden in dien tijd het ongeluk, plotseling een onzer kameraden te verliezen, adjudant Roux.
Hij had een paar dagen geleden zijn benoeming tot adjudant ontvangen. Hij was een oud-Soedanees en op het punt, een welverdiende rust te nemen. Een hevige galkoorts nam hem in twee dagen weg te Baro, waar hij vertoefde met luitenant Lauzanne. Men moet in de afrikaansche wildernis hebben gewerkt, afgezonderd van de andere blanken, te midden van onwelwillende, zoo niet vijandige inboorlingen, om te weten, welk een stevige band in zulke gevallen de Europeanen verbindt, die in een verloren hoekje van Afrika samenzijn. En hoewel de meesten van ons adjudant Roux nog maar nauwelijks eenige maanden kenden, was zijn plotselinge dood voor ons allen een groot verdriet. Zijn stoffelijk overblijfsel, dat tegen het vallen van den avond van Baro naar D��ngass werd overgebracht, werd begraven bij het kamp, waar kapitein Tilho zijn hoofdkwartier had gevestigd.
Vanaf dit punt, waar ze eenige dagen samen was geweest, ging de expeditie weer uiteen. Een eerste afdeeling onder de bevelen van den luitenant ter zee Audoin was den 10den September vertrokken, om de grens te verkennen en het werk van de commissarissen voor te bereiden. Tegen het einde der maand verlieten wij, na door het groote dorp Machena te zijn getrokken, dat schilderachtig gebouwd was tusschen rotsen, het district Demagherin om in Manga te komen. Nu was het uit met het Haussaland. Voortaan zouden wij tot het Tsadmeer niet anders hooren spreken dan die zachte taal, waarin de klemtoon zulk een groote rol speelt en die de inboorlingen in de buurt van Zinder beriberi noemen, terwijl ze ons beter bekend is onder den naam van kanoeri. Het was nu voor eenigen tijd ook uit met den boomgroei, die ons tot hiertoe had verheugd; we betraden de steppe, de voorloopster van de woestijn.
In tegenstelling met alle dorpen, die wij tot nu toe gelegenheid hadden gehad, langs de grens te zien, lag het dorp Yamia geheel