Het Nut der Mechanistische Methode in de Geneeskunde | Page 8

opgewekter dan voorheen, terug.
En niet alleen het leven, maar ook de warmte, de blozende huidskleur,
de lenigheid, het denkvermogen, kortom alle natuurlijke en specifiek
menschelijke levensuitingen keeren tegelijkertijd weder.
Wat merken wij hier van het ontstaan of vergaan van een gisting, een
opbruising, een weerbarstig zout, van een olie- of geestachtig beginsel?
Behalve de beweging wordt er niets toegevoegd of verwijderd; toch
zien wij het leven zelf, dat reeds verloren was, wederkeeren.
Hetzelfde verschijnsel kunnen wij waarnemen bij vogels en insecten,
die, door de winterkoude verstijfd, slechts aan een matige warmte
behoeven blootgesteld te worden, om terstond weer tot het leven terug
te keeren.
Er zijn echter menschen, die, hoewel buigend voor de kracht der
waarheid, toch vaak ook stellig vaststaande waarheden weigeren aan te
nemen wegens de te algemeene bekendheid van de feiten, waarop zij
berusten.
Om nu mijne beweringen, die eigenlijk door de genoemde overbekende
feiten reeds voldoende bewezen zijn, ook door een zeldzamer

voorbeeld te staven, noodig ik U uit, met mij een kijkje te nemen in het
laboratorium van Hooke.
Een door vernieling der borstkas bezweken dier zien wij daar, nadat
zijn longen door middel van een aan het strottenhoofd bevestigden
blaasbalg opgeblazen zijn, spoedig tot het leven terugkeeren.
Laten wij vervolgens, nog onder den indruk van dit schouwspel, dat
ons het leven als iets zoo werktuigelijks deed kennen, ons snel tot den
grooten Glisson wenden. Ziet, hoe hij in het lijk van een reeds lang
overledene op wonderbaarlijke wijze de levensverrichtingen
kunstmatig te voorschijn roept door het door middel van een blaas
inspuiten van vocht in de aderen.
Bewijzen al deze als voorbeelden aangevoerde feiten--en men zou er
tallooze kunnen opsommen--niet voldoende, dat ongeveer alles, wat
ons leven en onze gezondheid veroorzaakt en er uit voortkomt, afhangt
van het regelmatig heen en weer stroomen der vochten door de vaten?
Daar nu de Werktuigkundigen alleen het zijn, die de werkingen dezer
beweging en de wetten, waaraan zij gehoorzaamt, volkomen doorzien
en in dat deel hunner wetenschap, dat Evenwichtsleer der gassen en
vloeistoffen genoemd wordt, op overtuigende wijze helder en
systematisch uiteenzetten, moet dit alles mijns inziens ook tot het
gebied der Mechanica gerekend worden.
Maar hier zijn wij nu juist bij een punt aangeland, dat de voorstanders
van de leer der fermenten tot niet weinig zelfverheffing en
zegevierenden jubel aanleiding geeft.
Indien, zoo zeggen zij, de onbelemmerde strooming der vloeistoffen
door de vaten de oorzaak van het leven is, dan is de eerste grond der
beweging in de vloeistof zelve te zoeken en in niets anders. Zij kan dus
slechts gevonden worden in de aan de vloeistof eigen, zeer sterke en
vrij gestadige beweging, een hoedanige slechts in door gisting
aangezette vloeistoffen wordt aangetroffen.
Hen, die zoo spreken, wil ik er aan herinneren, dat de oorsprong van de

beweging der vloeistof in het embryo bij de ouders gezocht moet
worden; dat die beweging, zoolang de vrucht zich in het moederlijf
bevindt, door de koestering der moeder wordt gaande gehouden en
vervolgens, na de geboorte, enkel en alleen aan de inrichting der vaste
lichaamsdeelen haren voortgang te danken heeft. Hij, die den
wonderlijken bouw van het hart, van zijn boezems tot zijn kamers, en
den samenhang dier deelen aandachtig heeft gadegeslagen, alsook de
hieruit noodwendig voortspruitende bewegingen van het bloed, dat uit
het hart in de slagaderen stroomt, uit deze naar het merg der hersenen,
de aanhangsels, de zenuwen, spieren en aderen en zoo weder terug naar
het hart, zal de voortzetting van het levensproces niet anders trachten te
verklaren dan uit de mechanische werking der ingewanden.
Het zal hem immers gemakkelijk vallen, met wiskundige zekerheid te
bewijzen, dat uit slechts één enkelen hartslag in een gezond lichaam
elke verdere werking van het hart vanzelf voortkomt.
Veel minder in aantal en veel eenvoudiger van aard, dan wij ons dat
voorstellen, zijn de voorwaarden voor een goede gezondheid.
De veranderingen, welke het voedsel in ons lichaam ondergaat, zijn
veel eenvoudiger dan men algemeen aanneemt.
De oorzaken van het menschelijk leven zijn minder samengesteld dan
wij zelven meenen.
Indien de bouw van het menschelijk lichaam ons nauwkeurig bekend
was, indien wij volkomen waren ingelicht omtrent den aard der
vloeistoffen, voor zoover die voor onze zintuigen waarneembaar is, dan
zou de mechanica ons spoedig leeren inzien, dat datgene, wat ons nu,
wegens onze onkunde, in de hoogste mate verbaasd doet staan, uit zeer
eenvoudige beginselen voortvloeit.
De waarheid dezer schijnbaar zoo paradoxe bewering kunt gij uit één
enkel voorbeeld opmaken, waaruit U zal blijken, op welk een
eenvoudige en geheel werktuigelijke wijze de allerbelangrijkste
verandering in ons lichaam tot stand komt.

Wanneer men een doorzichtig deel van een levend dier onder een
microscoop legt, dan neemt men duidelijk waar, dat het bloed enkel
door den hartslag naar het uiterste gedeelte der slagaderen gedreven
wordt en, daar aangekomen, ten gevolge van de veerkrachtige