Het Nut der Mechanistische Methode in de Geneeskunde | Page 6

ik over de vaste stoffen zeide, volstaan; het ligt
in de rede, dat ik hieraan het een en ander over de vloeistoffen toevoeg.
Deze zijn het immers, van welker beweging het leven en van welker
onbelemmerde strooming door de vaten de gezondheid afhangt.
Van hare geaardheid kan echter hij alleen zich een duidelijke
voorstelling maken, die de kleine en beweeglijke lichaampjes kent,
door welker opeenhooping de vloeistof gevormd wordt. Beschouwt
men zoo één enkel lichaampje, dan vertoont het het karakter eener
vaste stof en al zijne werkingen worden derhalve bepaald door massa,
beweging en vorm. Hieruit volgt, dat de werkingen, die elk deeltje
eener vloeistof afzonderlijk teweegbrengt, slechts door den
Werktuigkundige langs experimenteelen weg kunnen opgespoord

worden.
Daar dit echter uit het vroeger gezegde vanzelf voortvloeit, zal ik hier
niet verder over uitweiden, maar slechts dit opmerken, dat onze kennis
der vloeistoffen, wat dit punt betreft, nog niet zóóver gevorderd is, dat
zij reeds practische resultaten kan opleveren.
Letten wij daarentegen op de gezamenlijke massa der vloeistof, dan
nemen wij zwaarte en strooming als de eigenschappen waar, welke alle
vochten op aarde met elkander gemeen hebben. De elasticiteit echter,
de verschillende graden van zwaarte, dichtheid, vloeibaarheid en
adhaesievermogen, de snelheid en de bewegingsrichting zijn de
voornaamste eigenschappen, waardoor de vloeistoffen zich onderling
onderscheiden. De invloed nu van al deze eigenschappen is zóó groot,
dat de oorsprong der tallooze verschijnselen, welke het menschelijk
lichaam in normalen toestand te aanschouwen geeft, slechts daarin
behoeft gezocht te worden.
Wie derhalve van dit alles op streng wetenschappelijke wijze een
systematische uiteenzetting weet te geven, verricht daarmede een werk
van het grootste belang voor de bevordering der geneeskunde.
En nu vraag ik U, wie zal de beteekenis der genoemde verschijnselen
kunnen in het licht stellen, verklaren en aantoonen, die niet vertrouwd
is met de Evenwichtsleer der vloeistoffen, dat zoo ingewikkelde
onderdeel der Werktuigkunde?
Dit is de zoo vermaarde wetenschap der Waterbouwkundigen, welke,
door gebruik te maken van wiskundige berekeningen bij de
bestudeering der zooeven door mij genoemde eigenschappen, zeer
nuttige en voor de praktijk bruikbare leerstellingen gevonden heeft.
Heeft zij niet, zich niet bekommerend om de natuurkundige verklaring
der verschijnselen, noch om de werking, die elk deeltje der vloeistof op
zichzelf uitoefent, doch slechts rekening houdend met de voor de
zintuigen waarneembare werking der geheele massa, met toepassing
der wiskundige methode hoogst belangrijke resultaten verkregen,
waarvan wij ook in het dagelijksch leven nut ondervinden?

Hij, die feiten verlangt en zich niet door woorden wil laten overtuigen,
neme de werken van Archimedes, Cartesius, Stevin, Borelli, Mariotte,
Huygens, Newton en Bellini ter hand.
Hoezeer ware het te wenschen, dat meer bevoorrechte geesten over de
nog onopgeloste problemen op het gebied dezer wetenschap hun helder
licht lieten schijnen.
Mochten toch de Wiskundigen zich op haar toeleggen, haar in alle
richtingen doorvorschen, om ze ons ten slotte met volkomen
duidelijkheid te doen kennen!
Indien zij zich er toe willen zetten, de vraagstukken, rakende de
algemeene werkingen der vloeistoffen, door het licht hunner
wetenschap op te helderen, mogen wij verwachten, dat hun arbeid
binnen korten tijd rijker vrucht voor de geneeskunde zal afwerpen, dan
al hare andere hulpwetenschappen haar tot nog toe hebben opgeleverd.
Wij moeten ons inderdaad ergeren en tegelijkertijd schamen over de
zotternijen, waardoor zij, die, zonder kennis der Werktuigkunde, de
werking der menschelijke lichaamsvochten trachtten uiteen te zetten,
een zoo bij uitstek ernstige wetenschap als de geneeskunde in een
belachelijk daglicht geplaatst hebben.
En ik verklaar ronduit, dat niemand de werkingen der levensvochten
kan begrijpen, die niet vertrouwd is met de wetten der
Waterbouwkunde.
Terwijl ik dit met de vrijmoedigheid, den geneesheer eigen, verkondig,
zie ik in mijne verbeelding reeds hen zich tot den strijd gereed maken,
die, ik weet niet waarom, zich en hunne school naar Hermes[2]
noemen.
Zou ik uit deze algemeene leer der vloeistoffen al datgene kunnen
afleiden, wat betrekking heeft op hare bijzondere eigenschappen?
Of zou ik voor de altijd gelijke bewegingen der gisting, voor de
ziedende botsingen der verschillende vloeistoffen of voor de

wonderbaarlijke werkingen der spontane rotting ooit een verklaring
kunnen vinden in de wetten der Mechanica?
Hij, die zulke tegenwerpingen maakt, moge, gedachtig aan hetgeen ik
reeds gezegd heb, ook het volgende in het oog houden.
Want dit is mijne meening hieromtrent; het staat aan U, mijne hoorders,
de juistheid ervan te beoordeelen.
Ik geef toe, dat de proeven der Scheikundigen een, trouwens zeer
beperkt, inzicht kunnen geven in de ontwikkeling van enkele op
zichzelf staande verschijnselen, voor zoover die proeven iets voor onze
zintuigen waarneembaars opleveren, waarbij men dan nog dient
rekening te houden met de bijzondere omstandigheden, waaronder zij
plaats hadden.
De scheikunde is derhalve volstrekt onmisbaar voor de medische
wetenschap, daar zij haar de beschikking geeft over een uitgebreide
reeks van waarnemingen en de beste waarnemingsmethoden aan de
hand doet.
De Chemie kan dus wel gegevens verschaffen en de voorwaarden,