Het Nut der Mechanistische Methode in de Geneeskunde | Page 4

Een zeer groot deel van het lichaam derhalve en wel dat deel, hetwelk
voor de instandhouding van het leven van het grootste belang is, bestaat,
werktuigkundig uitgedrukt, uit een kegelvormig, veerkrachtig en
gebogen kanaal, waaruit op verschillende punten kleinere kanalen van
denzelfden vorm ontspringen, die ten laatste door middel van
cylindervormige buisjes wederkeerig in elkaar uitmonden, zoodat het
geheel er als een net uitziet.
Indien het nu waar is--en niets is meer waar dan dat--volgt daar dan niet
uit, dat alle werkingen van de slagaderen op het bloed slechts bepaald
worden door hare zooeven beschreven inrichting?
En ligt het voorts niet ook voor de hand, dat uit dien hoofde al deze
werkingen slechts daaruit af te leiden en te verklaren zijn?
Nu vraag ik U, die als onpartijdige rechters geroepen zijt, in deze zaak
uitspraak te doen! Wie is in staat, de gevolgtrekkingen, die alleen reeds
uit de genoemde verschijnselen afgeleid kunnen worden, systematisch
uiteen te zetten?
Ongetwijfeld slechts hij, die, vertrouwd met de nauwkeurige
beschouwing van figuren en de berekening der veranderlijke kracht, de
kunst verstaat, alleen reeds uit de boven beschreven feiten een menigte
belangrijke besluiten te trekken. En dat is toch geen ander dan de
Werktuigkundige.
Maar laten wij ons nog een weinig verdiepen in de beschouwing van de
zoo uiterst merkwaardige slagader; niet minder dan de kennis van bijna
het geheele menschelijk lichaam zal het loon zijn voor een korte en
geringe inspanning van onzen geest.
Zoodra de groote slagader het hierboven beschreven net gevormd heeft,
zendt zij cylindervormige buizen uit, die zóó nauw zijn, dat zij de roode

bloedlichaampjes niet doorlaten, doch slechts het dunnere, kleurlooze
bloed in zich kunnen opnemen.
Daar hebt ge nu de juiste voorstelling van een lymphvat! Ter zelfder
plaatse zendt de slagader ook een recht doorloopenden stam uit, die,
van grooter omvang dan de lymphvaten, bestemd is, het dikkere, roode,
van het helderder serum ontdane bloed te vervoeren.
Ziedaar den waren oorsprong der aderen!
Deze, die in het begin zeer eng zijn, nemen allengs in omvang toe door
het van alle kanten nieuw toestroomend aderlijk en lymphvocht, zoodat
er ten laatste een nieuwe kegel, gelijk aan dien der slagader, maar zóó
dat de beide kegels elkaar met hunne toppen raken, gevormd wordt.
De vaten, die ik slechts oppervlakkig behandelen kon, ach, hoeveel
schoons bergen zij niet in zich.
Hecht slagaderen, aderen en lymphvaten, op de boven beschreven wijze
tot één geheel vereenigd, aan een vliesachtig oppervlak vast, vlecht
daar zenuwen in en breng hier en daar veerkrachtige vezels aan, rol dit
alles vervolgens tot een kluwen op en ge hebt de inrichting van een
klier voor U.
Zoo dikwijls ik hieraan denk, verdiep ik mij in de beschouwing van het
orgaan, dat zoovele wonderbaarlijke werkingen teweegbrengt, waaraan
echter ook zoovele dwaselijk verzonnen eigenschappen zijn
toegeschreven.
U echter, groote Malpighi, die alle hersenschimmen voorgoed verjaagd
hebt, is het door bovenmenschelijken ijver, door ongelooflijke
inspanning en schrander doorzicht gelukt, onwederlegbaar aan te
toonen, dat de schijnbaar zoo ingewikkelde bouw eener klier slechts
door de boven beschreven eenvoudige inrichting tot stand komt!
En hoe belangrijk is deze ontdekking niet! Het geheele lichaam bestaat
immers uit schier niets anders dan uit een samenstel van klieren!

De hersenen, die reeds Hippocrates een klier had genoemd, worden ons
nu door het penseel van Malpighi geschilderd als een massa, bestaande
uit slagaderen, aderen en nerveuze reservoirs en afvoerkanalen. Lever,
milt en nieren zijn slechts uit klieren opgebouwd.
Ook de kweekplaats van het voortplantingsvocht is een kunstig kluwen
van cylindervormige kanalen. Ja, zelfs de verblijfplaats van het embryo,
de woning der ongeboren vrucht, de voorraadkamer des witten nectars,
dien de jonggeborenen drinken, vertoonen zich door hare
afscheidingsprocessen als echte klieren. Dat ook de beenderen en de
vliezen ongeveer op dezelfde wijze gebouwd zijn, wie twijfelt er aan
behalve hij, die nog geen kennis genomen heeft van de onsterfelijke
geschriften van Malpighi, Kerkring en Havers?
Laat mij ten slotte nog uwe aandacht mogen vragen voor eene
oplettende beschouwing der spieren! Wie zich die moeite getroost, zal
in haar de meest doelmatige instrumenten van allerfijnste
mechanistische kunst zeer duidelijk terugvinden! Is immers niet de
spier in haar geheel uit kleinere spieren van gelijken vorm
samengesteld? En wat is nu eigenlijk haar laatste bestanddeel, de vezel?
Stellig niets anders dan een ruim maar tevens zeer dun vlies, dat tot
omhulsel dient voor een uiterst nauw nerveus kanaal, een grooteren
omvang heeft dan dat kanaal, waaruit het voorkomt en slechts met
geest[1] gevuld is.
Hoe reusachtig echter de kracht van dit werktuig is, leert men eerst
recht inzien, indien men de hydraulische proeven van Mariotte
bestudeerd heeft in verband met de werktuigkundige verhandelingen
van Cartesius.
Beschouwt aandachtig de longen, die in bouw van de overige organen
verschillen, en ge hebt voor u veerkrachtige, bolvormige zakken, die
afhangen van het afgeknotte uiteinde der luchtpijp; hunne