Gwaith Mynyddog. Cyfrol II | Page 3

dynnu darlun ar fy mron
O'r cwmwl gwyn a'r nefoedd
lon.
"Yn llawn plentynaidd ffydd 'rwy'n mynd,
Ond i ba le, nis gwn, fy
ffrynd;
Yr Hwn rodd fod i'm dafnau llaith
Yw'r Hwn a'm harwain
hyd fy nhaith.
Mai 18, 1877.
Y DERYN YSGAFNAF YN UCHAF.
Mae ambell aderyn lled fychan,
Mae ambell aderyn lled fawr,
Mae rhai yn ehedeg yn uchel,
Ac ereill yn ymyl y llawr;
Ceir rhai ddigon ysgafn i hedeg
I ymyl y lleuad mor llon,
A'r lleill sydd yn llawer rhy drymion
I hedeg 'run dwylath o'r bron;
Ond dyma'r gwirionedd yn hanes y byd,

Mai'r deryn ysgafnaf yw'r uchaf o hyd.

Os gwelwch ysgogyn go wyntog
Yn chwyddo'n anferthol o fawr,
O'r braidd y mae gan ei ysgafnder
Yn cyffwrdd ei draed yn y llawr;
'Does ryfedd ei fod yn ymgodi
I fyny fel pluen i'r nen,
'Does ganddo ddim pwysau'n ei boced,
Na gronyn o bwysau'n ei ben.
Ond dyma'r gwirionedd, &c.
Ceir ambell i eneth benchwiban
Yn gwerthu gwyleidd-dra a moes,
Ysgafnder yw nodwedd ei
meddwl,
Ysgafnder yw nodwedd ei hoes;
Nid rhaid iddi bluo ei bonnet,
Na llenwi ei gwallt gyda charth,
Mae digon o bluf yn ei henaid
I'w chario i amharch a gwarth.
Ond dyma'r gwirionedd, &c.
Edrychwch i'r ffair ac i'r farchnad,
Ysgafnder sydd yno'n mhob man,
Ynghanol brefiadau y lloiau
Mae'n codi yr uchaf i'r lan;
Mae Satan yn pluo adenydd
Rhai dynion i'w codi am awr;
Ond cofiwch mai eu codi mae Satan
Er mwyn cael eu taro i lawr.
Ond dyma'r gwirionedd, &c.
Medi 24, '75.
PURDEB.
(Arddull T. Carew).
Y sawl a fynn y rudd sydd goch

A gwefus gwrel, llygad du,
Y gwddw gwyn, y rhosawg foch
I gynneu fflam ei gariad cu,--
Daw amser hen i wywo'r gruddiau,
A
diffydd fflam ei lygad yntau.
Ond y meddwl tawel, pur,
Gyda ffyddlon dwyfron lan,
Calon gara fel y dur,
Hyn sy'n cynneu bythol dan;
Lle na cheir hyn, peth eithaf annghall

Yw caru llygad, boch, na grudd, nac arall.
DDAW HI DDIM.
Yr o'wn i 'n hogyn gwirion gynt,
Yn destyn gwawd y plwy,
Awn gyda phawb yn llon fy hyttt,
Pwy bynnag fyddent hwy;
Ond os ceisia dyn fy nhwyllo'n awr,
'Rwy'n edrych llawn mor llym,
A rhoddaf daw ar fach a mawr
Wrth ateb,--"Ddaw hi ddim."
'Rwy'n adwaen ffrynd, a'i arfer yw
Benthyca pres yn ffol;
Ond dyna'r drwg, 'dyw'r llencyn gwiw
Ddim byth yn talu'n ol;
Ryw dridiau'n ol, mi cwrddais ef
Wrth fyned tua'r ffair,
Gofynnodd im' cyn mynd i'r dref
Am fenthyg tri a thair.
Ond os ceisia dyn, &c.
Fe ddwedodd cyfaill wrthyf fi

Y gwyddai hanes merch,
A wnaethai'r tro i'r dim i mi
I fod yn wrthrych serch;
Gwraig weddw oedd, yn berchen stor
O bopeth, heb ddim plant,
A chanddi arian lond dwy dror,
Ac yn ddim ond hanner cant.
Ond os ceisia dyn, &c.
Bum i ryw dro ers blwydd neu ddwy,
Ar bwynt priodi un;
Cyn mynd at allor llan y plwy,
Fel hyn gofynnai'r fun,--
"Mae gennyf fam a phedair chwaer
Sy'n anwyl iawn gen i,
A gaiff y rhain, wrth fegio'n daer,
I gyd fyw gyda ni?"
Ond os ceisia dyn, &c.
AWN, AWN I'R GAD.
(Canig gan Gwilym Gwent).
Awn, awn i'r gad,
Awn, awn yn awr;
Awn dros ein gwlad,
Awn, awn yn awr;
Calon y dewr
Gura yn gynt,
Baner a chledd
Sy'n chwyfio yn y gwynt;
Blaenor y llu
Sy'n arwain i glod,
A geiriau o dan

O'i enau yn dod.
Seren y goncwest sy'n gwenu fry
Dros ein hanwyl wlad;
Cael tynnu'r cledd sydd wledd i ni.
EISTEDD MEWN BERFA.
Tra'r oeddwn yn rhodio un diwrnod,
A'r haul yn tywynnu mor llon,
Mi ddaethum 'nol hir bererindod
I bentref ar ochr y fron;
A gwelwn ryw hogyn segurllyd
Yn eistedd mewn berfa fel dyn,
Gan wneud pob ymdrechion a allai
Ar ferfa i yrru ei hun;
Fel hwnnw yn union mae ambell i ddyn
Yn
eistedd mewn berfa i yrru ei hun.
Os gwelwch chwi grefftwr go gywrain
Yn gadael ei fwyall neu'i ordd,
I sefyll tu allan i'w weithdy
I siarad a phawb ar y ffordd;
Neu holi am weithdai'r gymdogaeth
A hanes y gweithwyr bob un,
Heb feddwl am weithio ei hunan
Y gwaith sy'n ei weithdy ei hun;
Mae hwnnw'n lled debyg bob amser
i ddyn
Sy'n eistedd mewn berfa i yrru ei hun.
Ceir ambell amaethwr dioglyd
Na welwyd erioed arno frys,
Mae'n well ganddo orwedd pythefnos
Na cholli dyferyn o chwys;
Ni chreda mewn cael ei gynhaeaf
Tra'r haul yn tywynnu ar fryn,
Ond creda mewn gadael ei feusydd

I ofal y gweision a'r chwyn;
Mae ffarmwr fel yna bob amser yn ddyn

Sy'n eistedd mewn berfa i yrru ei hun.
Pan welir masnachydd neu siopwr
Yn gadael eu masnach trwy'r dydd,
I ofal prentisiaid a chlercod,
Nid 'chydig y difrod a fydd;
Ond odid na chlywir yn fuan
Am feili yn dod i roi stop,
A'r writ mae'n ei roi i'r perchennog
Sy'n dweyd, "Aeth yr hwch trwy y siop;"
Mae siopwr fel yna bob
amser yn ddyn
Sy'n eistedd mewn berfa i yrru ei hun.
Mawrth 2, '76.
Y FRWYDR.
Clywch, clywch
Y fyddin yn dod i'r