Gwaith Mynyddog. Cyfrol II | Page 6

Galan,
Fa la la, &c.,?Ac aeth pawb i'w fwth ei hunan,
Fa la la, &c.,?Tynnu diliau tannau'r delyn,
Fa la la, &c.,?Wnaent i'w gilydd heb un gelyn,
Fa la la, &c.
Chwef. 18, '72.
DYCHWELIAD Y MORWR.
Trwy'r tonnau y llong ddaw yn nes i'r lan--?Dacw y foel a dacw y fan;?'Rwy'n gweld y pant a'r gornant gu,?'Rwy'n gweld y coed, 'rwy'n gweld y ty;?Mae adlais anwyliaid yn dod i'r llong,?A swn hen gloch y llan, ding dong.
DYSGWCH DDWEYD "NA."
Fe ddysgir dweyd llawer o eiriau
Na ddylid dim dysgu eu dweyd,?Ac hefyd anghofir rhai geiriau
Y dylid eu dysgu a'u gwneud;?Beth bynnag a ddysgwch wrth ddysgu yr iaith,?Beth bynnag a gofiwch drwy droion y daith,?Faint bynnag o eiriau a ddysgwch yn dda,?Gofalwch bob amser am ddysgu dweyd "Na;"
Dysgwch ddweyd "Na,"?'Does dim sydd mor ddiogel a dysgu dweyd "Na."
Os gwelwch chwi gwmni afradlon
Yn mynd i oferedd yn ffol,?Gan wawdio rhinweddau'u cymdogion,
A gadael pob moesau ar ol;?Mae trwst y rhai yma wrth gadw eu rhoch?Mor wag a diafael ag adsain y gloch,?'Ran hynny, mae pennau y clychau a rhain?Yn wag fel eu gilydd, 'blaw tafod bach main;?Ac os daw y giwaid hon rywdro i geisio tynnu rhai o honoch i ddinistr,
Dysgwch ddweyd "Na," &c.
Os gwelwch chwi eneth brydweddol
Yn gwisgo yn stylish dros ben,?Cyn son am y pwnc priodasol,
Rhowch brawf ar gynhwysiad ei phen,?Os ffeindiwch chwi allan wrth chwilio'r fath yw,?Ei bod hi fel clomen o ran dull o fyw,?A'i llygaid, a'i gwddw, a'i haden, a'i phlu',?Yn loewach o lawer na dim sy'n ei thy,?Ac os bydd rhywun o honoch am roi cynnyg ar Miss,
Dysgwch ddweyd "Na," &c.
Mae gennyf un gair i'r genethod
Wrth ddechreu eu taith drwy y byd,?Mae llanciau ar brydiau i'w canfod
Heb fod yn lan galon i gyd;?Mae'n bosibl cael gwr fydd a'i galon yn graig,?Mae'n bosibl cael gwr fydd yn gas wrth ei wraig,?Heb gym'ryd yn bwyllus, mae'n bosibl i Gwen?Gael gwr heb na chariad, na phoced, na phen,?A'r cyngor sydd gennyf i'r ladies (hynny yw, os na fyddant, dyweder, oddiar 35 oed),
Dysgwch ddweyd "Na," &c.
GEIRIAU CYDGAN GYSEGREDIG.
Doed holl drigolion daear lawr
I ateb llef y nef yn awr,?Nes byddo tan eu moliant hwy
Yn eirias mwy i'r Iesu mawr.
Dyma'r un oddefodd bwysau
Holl bechodau dynol ryw,?Ac o'i fodd oddefodd loesau
Miniog gledd dialedd Duw;?Ac a ddrylliodd deyrnas angau
Pan y daeth o'i fedd yn fyw.
OWEN TUDUR. {39}
(Cantawd).
Mae Owen Glyndwr yn ei fedd,
Ar ol tymhestlog ddiwrnod,?A'r gwaed a erys ar ei gledd
I ddweyd ei hanes hynod;?Y rhosyn gwyllt wrth glywed hyn
Ar fedd y gwron hwnnw?Sydd fel rhyw angel yn ei wyn
Yn gwenu dros y marw.
Dewch, delynorion, cenwch don
Ar ol cael hir orffwyso,?Mae gwr yn byw'n Mhenmynydd Mon
A gyfyd Gymru eto;?Er fod priddellau Cymru wen
Yn feddrod i'w thrigolion,?Hil Cymro glan fydd bia'r pen
Gaiff eto wisgo'r goron.
Dyma delyn anwyl Cymru,?Dyma fysedd eto i'w chanu,?Er fod gormes bron a llethu
Ysbryd pur y gan;?Byw yw'n hiaith a byw yw'r galon?Gura ym mynwesau'n dewrion,?Mae gan Gymru eto feibion
A'u teimladau'n dan;?Pan fo'r cledd yn deffro,?Ac eisiau llaw i'w chwyfio,
Mae hon i'w chael o oes i oes?Wrth ysgwydd hael pob Cymro.
Fflamia'i lygad, chwydda'i galon,?Pan y gwel ormesdeyrn creulon,?Cadw'i wlad rhag brad yr estron
Yw ei bennaf nod;?Mae llwch ein hanwyl dadau,?Sy'n nghadw dan garneddau,
Yn dweyd yng nghlust pob Cymro dewr?Am gadw ei iawnderau;?Ac mae'n bryniau uchel beilchion,?A'n hafonydd gwyllt a gloewon,?Yn rhoi awgrym cryf mai rhyddion
Ydym byth i fod.
Y GENNAD,--
At bendefigion Cymru
Sy'n hannu o uchel fon,?Mae gennyf genadwri
O blas Penmynydd Mon;?Cynygiodd Owen Tudur
Ei galon gyda'i law?I Catherine, y frenhines,
Mae hithau'n dweyd y daw.?Os na ddaw rhyw atalfa,
Priodant yn ddioed,?Mae'r ddau mor hoff o'u gilydd
Ag unrhyw ddau fu 'rioed;?Ai tybed bydd 'run Cymro,
Pan ddaw y dydd i ben,?Heb roi hawddamor iddo
Nes crynno'r Wyddfa wen?
PENDEFIG,--
Fel un sy'n teimlo gwaed Cymreig
Yn berwi yn fy mynwes,?'Rwy'n methu'n glir a chael boddhad
Wrth wrando ar yr hanes;?Mae gwaed brenhinol Brython hyf
Yn curo'n mynwes Owen,?A dylid cadw hwn mor bur
Ag awyr Ynys Brydain.
PENDEFIG ARALL,--
Gadewch rhwng cariad a Rhagluniaeth
A phriodi dynol ryw,?Mae gwaed y Sais a gwaed y Cymro
Bron 'run drwch a bron 'run lliw;?Feallai bydd yr uniad yma,
Pan ry'r olwyn dro i ben,?Yn agor ffordd i gerbyd heddwch
Dramwy drwy yr Ynys Wen.
Gwened blodau gwylltion Cymru
Ar eu modrwy loew dlos,?A boed haul yn gwenu arni,
Gwened lloer a ser y nos;?Gwened Sais a gwened Cymro,
Na foed gwg ar unrhyw ael,?A gwened nef uwch law y cyfan,
Mae gwen o'r nef yn werth ei chael.
PENDEFIGES,--
Heblaw gweniadau'r lleuad wen,?A gwenau'r haul o fynwes nen,?Heblaw gweniadau'r nefoedd fry,?Cant wen rhianedd Cymru gu;?Boed meibion Gwalia ddydd yr wyl?Yn dyrchu banllef lawn o hwyl,?Anadlwn ninnau weddi wan?I glustiau'r nefoedd ar eu rhan;?Pob bryn fo'n dal ei faner wen,?Pob cloch fo'n canu nerth ei phen,?Ni daenwn ninnau flodau fyrdd?A dail byth-wyrddion ar eu ffyrdd.
CYDGAN,--
Mae gwawr yn torri dros sir Fon,
A Chymru'n gwenu arni,?Mae swn llawenydd yn y don,
A diolch yn y weddi;?Mae'r clychau'n effro ym mhob llan
Yn prysur ddweyd y newydd,?A'r awel fach yn gwneud ei rhan
I'w gludo draws y gwledydd.
Y BARDD,--
Methodd Owen Glyndwr rwymo
Teimlad pawb mewn rhwymau