Gwaith Alun | Page 7

A llwydd Dduw iddi, a lleoedd heddwch,
Gyrred allan o'i gaerau
dywyllwch:
I ni y mae digon yma o degwch
Gael in', a'i hurddas,
Gwalia'n ei harddwch;
Nes troi'n glynnau'n fflamau fflwch,--a'n
creigiau,
Llonned ei dyddiau'n llen a dedwyddwch.
HAWDDAMOR.
Englynion ar agoriad Eisteddfod Caerwys, 1823.
Nawddamor bob gradd yma,--orwych feirdd,
Rhowch fyrddau 'ni wledda;
Lluman arfoll Minerfa
Sydd uwch
Caerwys ddilys dda.
Bu Caerwys, er pob corwynt--a 'sgydwai
Weis cedyrn eu tremynt,--
Er braw, anhylaw helynt,
Nyth y gain
farddoniaeth gynt.
Troi o hyd mae byd heb oedi--a'n isel,

Mewn oesoedd, brif drefi;
Rhoes Groeg hen, a'i Hathen hi,
Awr i
Gaerwys ragori.
[Caerwys. "Er braw, anhylaw helynt,
Nyth y gain farddoniaeth gynt.":
alun40.jpg]
[Un O Heolydd Caerwys. "Rhoes Groeg hen, a'i Hathen hi,
Awr i Gaerwys ragori.": alun56.jpg]
DAFYDD IONAWR.
Englyn o fawl i'r Bardd clodwiw am ei ymdrechiadau haeddbarch i
ddiddyfnu yr Awen oddiwrth ffiloreg a sothach, a'i chysegru i
wasanaeth rhinwedd a duwioldeb.
Yr Awen burwen gadd barch,--unionwyd
Gan IONAWR o'i hamharch;
Hefelydd i glaf alarch
A'i mawl yw
yn ymyl arch.
GWYL DDEWI.
Penhillion a ddatganwyd yn Nghymdeithas Gymroaidd Rhuthyn, Gwyl
Ddewi, 1823.
Ton,--"Ar hyd y Nos."
Trystio arfau tros y terfyn,
Corn yn deffro cawri y dyffryn,--
Tanio
celloedd--gwaed yn colli,
Yn mro Rhuthyn gynt fu'n peri
I'r ael
dduo ar Wyl Ddewi,
Ar hyd y nos.
Heddyw darfu ystryw estron,
Ellyll hwyr, a chyllill hirion;
Saeson
fu'n elynion inni,
Heno gwisgant genin gwisgi--
Law-law'n dawel
Wyl ein Dewi,

Ar hyd y nos.
Clywch trwy Gymru'r beraidd gyngan
Rhwygo awyr a goroian--

Swn telynau--adsain llethri--
O Blumlumon i Eryri--
Gwalia
ddywed--'Daeth Gwyl Ddewi,'
Ar hyd y wlad.
Felly ninnau rhoddwn fonllef
Peraidd lais ac adlais cydlef;
Rhaid i'r
galon wirion oeri
Cyn'r anghofiwn wlad ein geni,
Na gwledd Awen
bob Gwyl Ddewi,
Ar hyd y wlad.
EISTEDDFOD Y WYDDGRUG.
AT MR. E. PARRY, CAERLLEON.
Wyddgrug, Awst 16eg, 1823.
Goroian! goroian! Mr. Parry anwyl. Bydd Callestr yn enwocaf o'r
enwogion eto. Yr ydwyf newydd ddychwelyd o ystafell y dirprwywyr
yn y Leeswood Arms, lle y cydsyniodd y gwladgarol Syr Edward
Llwyd i gymeryd y gadair yn ein Heisteddfod; a rhoddodd 5l. at ddwyn
y draul. Gosododd y mater o flaen yr uchel-reithwyr (grand jury) am y
Sir, a thanysgrifiodd pob un o honynt bunt, gydag addaw ei noddi.
Taflodd yr Uchel-sirydd ei deir-punt at y draul, gan addunedu, er mai
Sais oedd, y byddai iddo noddi athrylith gwlad ei henafiaid hyd angeu.
Dyma ddechreu yn iawn onide! Bellach, fy nghyfaill, ni raid i chwi
wrido wrth son am eich sir gynhennid. Mae tan yn y gallestr, ac wedi ei
tharaw o dde, hi a wna holl Gymru "yn brydferth goelcerth i gyd."
Gosododd Callestr yr engraifft i holl siroedd eraill Cymru, trwy
gymeryd y peth yn orchwyl y sir, yn y cyfarfod uchaf sydd ganddi.
Nid oeddym ar y cyntaf yn meddwl ond am un bunt yn wobrau am y
cyfansoddiadau goreu; maent yn awr wedi eu codi i bump, a disgwylir
pan y cyferfydd y dirprwywyr nesaf y gellir eu hychwanegu eto. Dyna'r
pryd y llwyr benderfynir ar y testynau, yr amser, y barnwyr, a'r

gwobrau; a byddaf yn sicr o anfon rhai o'r hysbysiadau argraffedig yn
gyntaf oll i fy nghyfaill caredig a gwresog o Gaer, heb ddymuno mwy
na'i weled yn ymgeisiwr llwyddianus.
Mi a glywais fod Mrs. Parry a'i mab yn iach galonnog.--Dyma i chwi
ychydig rigwm a gysoddais wythnos neu ddwy yn ol, ar destun a mesur
can ragorach y doniol Erfyl. Chwi a welwch wrthi mai amcan at
annerch y "gwr ieuanc dieithr" ydyw, fel pe buaswn wyddfodol.
Henffych, amhrisiadwy drysor,
Blaenffrwyth y serchiadau mad;
Ni fedd natur bleser rhagor
Na theimladau mam a thad.
Wrth olygu'th wyneb siriol,
Gaiff dieithr godi ei lef,
'Mhell uwchlaw syniadau bydol--
Erfyn it' fendithion Nef?
Nid am gyfoeth, clod, na glendid
Caiff fy nymuniadau fod;
Dylai deiliaid tragwyddolfyd
Gyrchu at amgenach nod.
Boed i'th rudd sy'n awr a'i gogwydd
At y bur dyneraidd fron,
Ddangos oedran diniweidrwydd,--
Gwisged bob lledneisrwydd llon.
Dy wefus sydd wrth ei chusanu
'N ail i rosyn teg ei liw,--
Boed i hon yn ieuanc ddysgu
Deisyf am fendithion Duw.

Na wna achos wylo defnyn
O'r llygaid 'nawr mewn cwsg sy'n cloi,
Ond i dlodi dyro ddeigryn
Os na feddi fwy i'w roi.
Dy ddwy law, sy'n awr mor dyner,
Na bo iddynt gynnyg cam;
Ond rho 'mhleth i ddweyd dy bader
Ac i ofyn bendith mam.
Na boed gwen dy wyneb tirion
Byth yn gymysg gyda thrals,
Ac na chaffo brad ddichellion
Le i lechu dan dy ais.
Na boed byth i'th draed ysgogi
Oddiar ffordd ddaionus Duw:
Er ei chau a drain a drysni--
Llwybr i'r Baradwys yw.
Boed i'th riaint fyw i'th arwain
Gam a cham ar lwybrau gwir;
Na foed arnat ras yn angen
Tra yma yn yr anial dir.
Yr ydwyf yn gyrru eich llyfrau yn ol, gyda'r diolchgaiwch gwresocaf
am eu benthyg. Yn y sypyn, hefyd, cewch hen ysgrif-lyfr, haws ei
ddeall na'r llall: mynnwn gyfeirio eich sylw at y "Cywydd i law
merch," ac ni