Gwaith Alun | Page 5

dorau,--
Ai cwrel sydd yn lliwio cyrrau


Creigydd, moelydd, a du gymylau?
Nage, gwawrddydd glan, eirian
oriau,
Wiwber anwyl sydd ar y bryniau;
Gwelwch Gymru ar fynydd
golau,
A'n iach wyrion o'i chylch yn chwarau,
(Rhos sy' o danynt ar
sidanau,)
Hust! ust! ust!--mae'n dyfod i'm clustiau,
Gathl enwog
oddiar ei thelynau,--
Cerddorion a Beirdd, heirdd eu hurddau,
Yn
dorf bloeddiant,--'Wi! darfu blwyddau
Yr ochain anwar a
chynhennau;'--
Par y don i'm hyspryd innau--roi llam,
Mwy e
grychneidia'm gorwych nwydau.
"Daw dyddiau mad a diddan,
A mawr lwydd i Gymru lan;
Dyddiau
bwrcaswyd iddi,
Ar dy ddichell dywell di;
O Dduw Ner daw'r
hoewder hwn,
I'n Duw eilchwyl diolchwn:
Derfydd amser blyngder
blin,
Curaw tymhestlog gerwin.
Daw hinon a daioni
O dy drais,
na's tybiaist ti;
Bydd cof mewn gwledd am heddyw,
A chlod am it'
fod yn fyw:
Iach amrant Lloegr a Chymru,
Daw'r ddwy-wlad mewn
cariad cu;
Yna'n y ddwy mwy ni ddel,
I'w trefi helynt rhyfel;
Un
llys fydd drwy'n hynys hon,
Una'i gwyr dan un goron;
Unant nerth,
rhag rhyferthwy,
Un reddf ac un ddeddf i'r ddwy;
Un Duw arnynt,
un deyrnas,
Un lluoedd, un floedd, un flas:
Gwelaf Frython,
{28}--'rwy'n llonni,
Yn eistedd ar d'orsedd di!
Ac o ystlys a gwestle,

Y gyllell hir gyll ei lle:
A o gof ymladdau gant,
Eu hing hefyd
anghofiant;
Cant gyd-fwynhau breintiau braf,

Law-law i'r genedl
olaf:
Lle gwelwyd twyll a galar,
Echrys boen, a chroes a bar,--

Rhinwedd welir a hinon,
Gwenau, a bonllefau llon;
Rhyfela dry'n
orfoledd,
Screchiadau yn hymnau hedd.
Ar eirian fro Eryri,
Ei
chreigiau a'i hochrau hi,--
Lle mae trigfa'r bar yn bod,
A dwyn arfau
dan orfod;--
Lle gwelir llu y gelyn,
A'u bloedd hell, y blwyddau
hyn,--
Anhirion elynion lu,
A'u tariannau'n terwynu;--
Anianawl
serch yn ennyn,
A ffoi at y gwaew-ffyn;--
Tyf breilos, a rhos di-ri',

Ar hon, a'r loew lili;
Eos fydd bob dydd yn dod
I fryn, yn lle
cigfranod:
"Ar y llethri a'r tyli telaid,
Tybiaf y gwelaf y bugeiliaid,
Lwythau

dofion, yn mhlith eu defaid,
Tarfant a chanant ffwrdd ochenaid,

Llamsach wyn bach yn ddibaid,--mor ddifyr,
Chwim a mygyr gylch y
mamogiaid.
"Lle codwyd bwyeill cedyrn,
Bydd twmpathau chwarau chwyrn;

Dawnsio pan y darffo y dydd,
A thelyn ar frith ddolydd:
I'n hynys,
pan ei hunir,
Daw tawelwch, heddwch hir;
A chywir heddwch a
rhyddid
Wneir y dydd hwnnw yn aur did;
Ar wddwf Cymru rhoddir

Y gadwen hon i gadw'n hir;
Y drefn gaeth wriogaethol,
Mwya'i
nerth, a i ddim yn ol;
Bydd un gyfraith, 'run rhaith rhawg,
I lwyth
isel, a Th'wysawg:
Iraidd wiwlon rydd-ddeiliaid,
Ri'r gwlith, yn eu
plith o'u plaid;
Colofnau y breintiau bras,
A chadarn-weilch y
deyrnas;
Ar bob mater a cherydd,
Rheithwyr yn farnwyr a fydd:

'R un fro wnaeth gwyar yn frith,
O dda gynnyrch ddwg wenith;
Cod
yr amaeth, cydia'i rwymau,
Cain reolau, cyn yr haulwen;
Deil waith
odiaeth, dol a thidau,
Iau a bachau lle bo ychen;
Teifl yr
hadau,--llusga'r ogau,
Egyr ddorau gwar ddaearen,
Er cael cnydiau,
yn eu prydiau,
Rhag i eisiau rwygo asen.
"Esmwytho nos amaethydd,
Heddwch, diofalwch fydd,--
Y daw
gelyn digwilydd
I'r berllan, na'r ydlan rydd;
Ac ni raid braw daw un
dydd,
Ryw ormeswr i'r maesydd,
Neu Fodur cryf i fedi
'Nol
anferth drafferth i drin:
Tybia'i wlad yn Baradwys,--
Dyry gainc
wrth dorri'i gwys

A swch fuasai awchus
Gleddyf un dewr hyf di-rus;

Ymaith ar unwaith yr a,
Uwch ei boen y chwibiana.
"Ac anterth cymer gyntun,
Heb i ofal atal hun;
O hyd yn ddiwyd
ddiarf
Heb fod dan orfod dwyn arf
Heb elynion o Gonwy
O fewn
maes i'w hofni mwy.
[Castell Conwy. "Heb elynion o Gonwy
O fewn maes i'w hofni
mwy.": alun25.jpg]
"A thew ffrwyth ar
Gwnna'n gynnar;
Daw mawnog, gallt, a

mynydd,
A bronydd, yn dir braenar.
"Y ddwy wlad cyd addolant,

Cyd foli'r Ion union wnant;
Rhont glodydd i'w Dofydd da,
Law-law
mewn Haleluia:
"Yna y tyf yn y tir
Bob helaeth wybodaeth bur,
O ddirgelion
meithion mor,
Daear, a'i sail, hyd i'r ser.
"Helicon pob ffynnon ffel,
Parnassus pob bryn isel:
Eu rhyfedd
faner hefyd
Achuba, orchfyga fyd;
O Gressi'r maes hagr asw,
I
antur lan Waterlw:
Ac y diwrnod cadarnwych
Bydd y deyrnas
addas wych
Heb ei bath, heibio i bob
Un arall o fewn Ewrob;

Rheola mewn rhialyd
O begwn i begwn byd."
Gyda bloedd, gweda Bleddyn,
"Y nefol Ior wna fel hyn,
Foreu
tawel o frad tywyll,
A llewyrcha o'r ddichell erchyll:
Molwn Dduw
y Nef, gan sefyll,
Yna pawb a awn i'n pebyll."
CERDD CALAN GWYLIEDYDD Y WYDDGRUG.
Ymysgydwch o'ch cysgadrwydd--
Yn filoedd dowch i foli Duw;
Torrodd gwawr ar flwyddyn newydd,
Gobeithiaf mai un ddedwydd yw:
Mae pob Calan fel yn gwaeddi,
A'r tymhorau bob yr un,--
Yn eu dull yn dwys bregethu--
"Derfydd dyddiau byrion dyn."
Heddyw'm gorchwyl innau dderfydd,
Alwai'n chwaneg mo'no chwi;
Drwy fy nghylch yn bur wyliedydd
A lladmerydd y bum i;
Mi fynegwn ddull y tywydd,
P'un ai teg ai garw'r gwaith,
Fel y gwypech ar obenydd

Ai addas oedd y dydd i daith.
Do, mi wyliais gylch eich drysau
Ar ryw oerion oriau hir,
Rhag i ddynion drwg eu nwydau
Dorri eich aneddau'n wir;
Tywydd garw, mwy nag oerni,
Ni wnai nhroi oddiar fy nhaith,
A chan ofal i'ch gwas'naethu
Methais gysgu lawer gwaith.
Daeth fy ystod at ei therfyn,
Darfu'm tro oddeutu'ch tre',
Un galenig wyf yn ofyn
Am fy llafur yn y lle;
Chwi sy'n meddu da a moddion--
Digon sy'n eich llety llawn,--
Gwnai ychydig o'ch gweddillion
DIC a'i deulu'n llawen iawn.
LLWYDD GROEG.
Awdl ar fuddugoliaethau diweddar y Groegiaid ar y Tyrciaid.
Llwydd, llwydd, fwyn arwydd, i fanerau--Groeg,
Hir rwyged ei llongau
Bob rhes o lu gormes gau,
Drwy'r moroedd
draw a'r muriau.
"A llwydd gyfarwydd a