Epopee to the Forgotten | Page 6

ïèùÿõà,
êàòî çà ïúò ïðúâ

÷åâàõà ãúðìåæè è ãëåäàõà êðúâ.
È áîÿò êèïåøå
îòâúòðå, îòâúí.
Ìíîãî áîðöè õëàäíè ñïÿõà âå÷åí ñúí,
è äèìúò áåøå
ãúñòúê, è ñìúðòòà íå áåøå
íè ãðîçíà, íè ñòðàøíà, è êðúâòà øóðòåøå

èç æåíñêè ãúðäè íàìåñòî ìëåêî.
Ëóäîñò áå ïëàìíàëà âúâ âñÿêî îêî.

Ñòàðöèòå òúð÷àõà ñ ÿðîñò íà ëèöå
è òúðåñåõà ïóøêè ñ òðåïåòíè
ðúöå...

Îòâúí âðàãîâåòå äèâè, ïîáåñíåëè -
ñãàí áàøèáîçóöè õðàìà íàëåòåëè -

ôó÷àõà, ãúðìÿõà, íàäàâàõà ðåâ
è ïàäàõà ìúðòâè âúâ íåìîùåí ãíåâ.

Ãëàâàòàðÿò òåõåí, â êðúâ òîïëà îêâàñåí,
íà òàç æúòâà äèâà ãëåäàøå
áåçãëàñåí,
è ñòðàõúò íåâîëíî îáçå ìó äóõúò
ïðåä òåç ðàè ñëàáè, ùî
ñååõà ñìúðò,
è âìåñòî ìîëáè, ïëà÷ ïóùàõà êóðøóìè.
Èçâåäíúæ äàëåêî, íà ãîëèòå äðóìè,
âîéñêà ñå çàäàäå ñ òðÿñúê,
òè÷åøêîì...
Ñãàíòà ñå çàðàäâà, à â áîæèÿ äîì
äóøèòå ñåòèõà òðåïåò è
ñìóùåíüå
êàòî ïðåä äåñíèöà, ùî ïðèíàñÿ ìùåíüå.
Áèòêàòà
óòèõíà...ðàçðåäÿ äèìúò
è íÿêîé ãëàñ ÷ó ñå, ÷å åõòè â øóìúò: - Íèé ñå
áèõìå, áðàòÿ, ñ áàøèáîçóöè, çàùîòî ñà ìðúñíè, äèâè è õàéäóöè...
Åòî
öàðñêà ñèëà, äà ñå ïðåäàäåì!
0. Íå ùåì! - Íå! - Íå áèâà! Ïî-äîáðå äà ìðåì!
. Ïóøêèòå ñè äàéòå! - Íå! Íå! - Ùî äà ñòîðèì?
. Äà ñå ïîêîðèì ëè? - Ìúë÷è! Äà ñå áîðèì!
. Ïðåäàòåëÿò êîé å?! - Äîëó! - âèêàò ñ áÿñ, - Ñïîãîäáà íå ñòàâà ìåæäó
òÿõ è íàñ! Åäíà æåíà âèêíà:"×óéòå! Ñðàì!" è ïóøíà êúì âîéñêàòà
öàðñêà è ïàäíà áåçäóøíà, è ãúðìúò ðàçêëàòè ñìàÿíèé íàðîä! Òðåïíà
âñÿêî ñúðöå è âñÿêîé æèâîò, îãúíÿò îáôàíà òèÿ äóøè ãîðäè.
. Äà ñå íå âäàäåìå íà òóðñêèòå îðäè! - È ãúðìåæúò ïî÷íà, è áîÿò ñúñ ãíåâ
ïîäçå ñâîÿ ñòðàøåí è ãðîáåí íàïåâ, íî éîùå ïî-ñòðàøíî è éîùå ïî-ãðîáíî.
È ñìúðòòà èç õðàìà ôó÷åøå çëîêîáíî. Îò÷àÿíüå ìðà÷íî ëèöàòà âàïöà,
ìàéêè íå ïîçíàõà ñâîèòå äåöà. Îòâúí ñðåøó õðàìà çÿïíàëè ïóøêàëà
çàáúëâàõà ïëàìúê è áîìáè, è õàëà! È ñòåíèòå ñòàðè ðàçëþëÿõà ñ
çâóê êàò âíåçàïíèé âÿòúð ïëàíèíñêèÿ áóê êàòî òðúñ ïîäçåìåí
ìíîãàæäè ïîâòîðåí.
Èçâåäíúæ âèäÿõà òàì çèäúò ñúáîðåí!
Ïåðóùèöå áåäíà, ãíÿçäî íà ãåðîè,
ñëàâà! âå÷íà ñëàâà íà ÷åäàòà òâîè,

íà òâîÿòà ïåïåë è íà òâîÿ ãðîá,
äåòî õðàáðî ïàäíà âúñòàíàëèé ðîá!

Ñëàâà òåá, ÷å òè ñå îäúðæà äî êðàéíîñò
è áîðè ñå â ïóøåê, è ïàäíà ñúñ
ñÿéíîñò.
Òè â áîðáàòà ÷åðíà è ïðåä òóðñêèé ãíåâ
èçäèãíà âèñîêî òâîÿ
ñâèëåí ëåâ,
è ãëàâà íå êëþìíà, è ìå÷à íå äàäå,
è òâîéòà ñâåòèíÿ ñðàìíî
íå ïðåäàäå,
è íàøòà ñâîáîäà òè ÿ îñâåòè,
è çà òîëêîç æúðòâè ãîðäî

îòìúñòè.
Ïîêëîí íà òåá, ãðàäå, ïåïåëèùå ïðàøíî,
íà áîðáà þíàøêà
ñâèäåòåëñòâî ñòðàøíî!
Òâîéòå ÷åäà áÿõà ñèëíè â òðóäíèé ÷àñ,

òâîéòà ãèáåë áåøå òúðæåñòâî çà íàñ,
çàùîòî òè ïàäíà ñúñ ïàäàíå íîâî
è
â íàøòà èñòîðüÿ òóðè ñâåòëî ñëîâî.
Çàùîòî òè áëåñíà â ñèíèÿ ïðîñòîð

ñðåä ìíîãîòî ïîäëîñò, ñðåä îáùèé ïîçîð!
Çàùîòî ïðîïàäíà è â ãðîá ñå õàëîñà

ñëàâíî êàêòî Ïðàãà, êàêòî Ñàðàãîñà,
îáâèòà âúâ ïóùåê, îêúïàíà â êðúâ;

çàùîòî òè - ñåòíÿ - ïðèìåð äàäå ïðúâ
êàê ìðå íàðîäà è íå ìîëè áîãà,
è
íå ðå÷å: Ìèëîñò! - â îáùàòà òðåâîãà;
è - íèùîæíà, òúìíà, áåç êðåïîñò, áåç
ìîù
è ñúñ ãîëè ðúöå, è áåç íèêîé âîæä,
áåç ìèíàëî ñëàâíî, áåç ïðèìåðè
ñëàâíè,
ùî ìàëêèòå ïðàâÿò ñ âåëèêèòå ðàâíè,
òè ñ òâîéòà ñìúðò
ñòðàøíà è õðàáðè ìîìè
Êàðòàãåí íàäìèíà, Ñïàðòà çàñðàìè.
Íî âîéñêàòà ñêîðî õðàìà îêðúæàâà,
îòâñÿêúäå óæàñ è ñìúðò ïðèáëèæàâà.

È ñãàíòà, óïèòà îò ëàêîìà ñòðúâ,
è ãëàäíà çà áëóäñòâî, çà ìåñî è êðúâ

èçñêúðöà ñúñ çúáè. Áîìáèòå òðåùÿõà
è ìîìèòå êðàñíè ñ äåöàòà
ïèøÿõà.
Ñëèñàíèòå ìàéêè ñ ïîãëåä ñòðàõîâèò
áëúñêàõà ãëàâè ñè î
ãîëèÿ çèä
è ïàäàõà, äðóãè - ñ íàñòðúõíàëè âëàñè
âúâ ñâîéòå êîëåíå
äóøàõà äåöà ñè.
Âúâ òîÿ ìèã Êî÷î - ïðîñòèÿò ÷èçìàð,
íàðàíåí
îòñëàáíàë è áóíòîâíèê ñòàð,
ïîâèêà æåíà ñè - ìëàäà õóáàâèöà,
íà ãúðäè
ñ äåòåíöå ñúñ çëàòíà êîñèöà
è ðå÷å: "Íåâÿñòî! âèæ, íàñòàÿ ñå÷
è
ïî-ëîøî íåùî... Òè ðàçáèðàø âå÷...
Èñêàø ëè äà óìðåø?" - È êëåòàòà
ìàéêà
áëåäíà, ëóäà, íÿìà è áåç äà çàâàéêà,
ñëîæè ñå äåòåòî ñ
òðåïòÿùè ðúöå
è êàò ãî öàëóíà â áÿëîòî ÷åëöå,
çàäòàíà è ðå÷å: "Òî
äà å îòçàäè!
Óäðÿé!"...È Êî÷î íîæúò ñè èçâàäè
êúðâàâ èç ããúðäè è; è
÷ó÷óð ÷åðâåí
áëèêíà è çàòå÷å, è Êî÷î âòðåùåí
ïîãëåäíà äåòåòî. Òî
ïëà÷åøå, êëåòî!
"Ìàéêà òè íå ùå å ñàìà íà íåáåòî!"
Ðå÷å è çàìàõíà êàòî
â íÿêîé ñúí
è âúçâè ãëàâà ñè, ïëàìíàëà â îãúí.
Ãëàâèöàòà ïàäíà,
òðóïúò ñå çàòðåñå
è êðúâòà äåòèíñêà ñ ìàé÷èíòà ñå ñìåñè.
È Êî÷î
ïàê ðå÷å: Íå îñòàíà ìîù,
íî çà åäèí óäàð èìàì ñèëà éîù!"
È íîæúò äèìåùè
îïðÿ ñ äâå ðúöå
ïðàâî äåòî òóïà íåãîâî ñúðöå.
È ïàäíà îáàãðåí, ãðîçåí,
ñòðàõîâèò
ñ îòâîðåíè î÷è è ñúñ íîæ çàáèò.

..............................
È õðàìúò åõòåøå îò ìîìè, íåâåñòè,
êàò ïàäàõà â êðúâüå èëè âúâ áåç÷åñòüå!
È ãîñïîä îò ñâîäà, ïðåç ãúñòèÿ äèì,
ãëåäàøå íà âñè÷êî òèõ,
íåâúçìóòèì!...
ÁÐÀÒß ÆÅÊÎÂÈ
 åäíà íèñêà ïëåâíÿ, ïîä òúìíàòà ñòðÿõà
äâàìèíàòà áðàòÿ óêðèëè ñå
áÿõà.
×åòàòà îòìèíà. Ïî-ñòàðèÿò áðàò
îò òðåñêàòà ôàíàò,
ðàçòðåïåðàí, áëÿä,
ëåæåøå íà ãîëî â ðúêà ñ ðåâîëâåðà
è òîé ðå÷å
ñëàáî: "Çàùî òúé òðåïåðà!
Æèâîòúò îòèâà, âúâ îãúí ãîðéú.
Ïîä òàç
ïëåâíÿ òÿñíà ñòðàõ ìå å äà ìðà...
Ùå ìè ñå íà âîëÿ, â áîÿ, íà ïîëåòî
ïîíå
äà èçäúõíà è êóðøóì â ñúðöåòî."
Âíåçàïíî íà äâîðà ñå ÷ó øóì ãîëÿì
è
ãëàñ âèêíà ãúðëåñò:"Èçëåçòå îòòàì!"
Ñòîïàíèíúò óïëàøåí ãîñòè ñè îáàäè!
Â÷åðà ãè ïðèå òîé, äíåñêà ãè
ïðåäàäå.
Çàùîòî ñòðàõúò å áåçäóøåí è ñëåï,
íà ìàëêèòå äóøè -
ñúâåòíèê ñâèðåï.
Òîé å äóõ, ùî ëàçè. Â òúìíîòî ìå öàðñòâî
ïîäëîñòòà
áðàòóâà ñ òúïîòî êîâàðñòâî.
È ÷îâåê îò íåãî å