Epopee to the Forgotten | Page 5

òÿõ äà ñè èãðàå,
è òèðàíúò âåñåë ñ òÿõ äà ñå ðóãàå.
Î,
áåñèëî ñëàâíî! Òåá òå îñâåòè
ñìúðòòà íà ãåðîéòå. Ñâåùåíî ñè òè.
Òè
áåëåã ñè ñòðàøåí è çíàê çà ñâîáîäà,
çà êîÿ ïîä òåáå ãèíåøå íàðîäà,
è
ëúâúò, è õðàáðèé: è ñìúðòòà äî äíåñ
ïîä òåáå, áåñèëî, ïðàâåøå íè ÷åñò.

Çàùîòî ïîäëåöúò, øïèîíúò, ìðúñíèêúò
â îíèÿ äíè ìðà÷íè, ùî "ðîáñòâî"
ñå âèêàò,
óìèðàõà ìèðíè íà ñâîéòî ëåãëî
ñ ïðîäàäåíà ñúâåñò, ñ ïîçîð íà
÷åëî,
è ñìúðòòà íà òåáå, î, áåñèëêî ñâÿòà,
áå íå ñðàì, à ñëàâà íîâà íà
çåìÿòà
è âðúõ, îò êúäåòî âèæäàøå äóõúò
êúì áåçñìúðòèåòî ïî-ïðåêèÿ
ïúò!
ÁÅÍÊÎÂÑÊÈ
Ïëàíèíàòà ïóñòà. Äèâîòà è ñúí å.
Âðåä ïðîñòðàíñòâà ãîëè, áúðäà, óðâè,
òðúíüå;
â ïóñòèíÿòà âëàäà íÿêîé ãðîáåí äóõ.
Íåáîñâîäúò ãëåäà óïëàøåí
è ãëóõ.
Ëåñîâåòå ÷åðíè, íàêðàé êðúãîçîðúò
ìÿðêàò ñå, òúìíåÿò.
Íàäàëå÷ â ïðîñòîðúò
îðåë åäèí ïëóâà, áàâíî ñå âúðòè
íàä íÿêîÿ ìúðøà,
ùî ìó äúõ ïðàòè;
ïî ñêàëèòå çåÿò ñòðàøíè ïóêíàòèíè;
çàòóëåíè ñ
õðàñòè - ëåãëà íà ãàäèíè;
ñèïåè áåçðîäíè, ïëåøèâè áúðäà,
ñòðúìíèíè
áåç äðúâüå, ðåêè áåç âîäà
äóøàòà èçìú÷âàò è ïëàøàò îêîòî.
Èç åäèí òàì ãëóõ äîë, îáðàñúë ñ ãëîãèíà,
ñåãà âúðâè òèõî íÿêàêâà
äðóæèíà.
Âîæäúò å Áåíêîâñêè! Áåíêîâñêè å ñàì!
Áåíêîâñêè ÿ âîäè â
ïóñòèíÿòà òàì;
ãåðîÿò, þíàêúò ñ ìèñúë íà ÷åëîòî,
íà ïîäâèãà çíàìå,
äóøà íà äåëîòî,
÷îâåêúò, ùî äàäå ôàòàëíèÿ çíàê
è öÿë íàðîä ñìåëî òèêíà
ñ ñâîÿ êðàê

æåëÿçíàòà ââîëÿ, æåëåçíèòå ñèëè,
ìîãúùîòî ñëîâî, ùî
ñëàáèé îêðèëè,
ãëàñúò, êîéòî êàçà: "Âúðâåòå! Äà ìðåì!
Ñòàâàéòå,
ðîáîâå! Àç íå ùà ÿðåì!"
È íèå òðåïòÿõìå ïðåä òîÿ ãëàñ ìîùåí,
ïðåä òîÿ
äåìîí òàåí, ïðèçðàê ïîëóíîùåí,
êîéòî ïðîèçíåñå ñòðàøíèòå ñëîâà...
Òîé ñåãà âúðâåøå ñ êëþìíàëà ãëàâà.
Äðóãàðèòå ìó âåðíè, ðàçáèòè è
ïðàøíè,
ìÿçàõà íà ìîùè è íà ñåíêè ñòðàøíè,
ñåäåìäåñåò áÿõà, ÷åòèðìà
ñà äíåñ.
Äðóãèòå ïàäíàõà: åäíè â áîÿ ñ ÷åñò,
äðóãè â ïëåí ñðàìîòåí,

äðóãè ïúê áåãàõà,
îò òÿõíàòà ó÷àñò êàò ñå óáîÿõà.
Òúæíî òå
âúðâÿõà â çàãëúõíàëèé ìèð
ïî ïÿñúêà ñèòíè, èç äèâíèÿ øèð,
ñ ïóøêè
áåç ïàòðîíè, è ñ êðàêà áåç ñèëà;
âñÿêà êîñò ñå êëàòè, áîëè âñÿêà æèëà;

ïîäâèãúò å òðóäåí, ïúòÿò å ñâèðåï.
Ïåòíàäåñåò äåíà áåç îòäèõ, áåç
õëåá
ñêèòàò ñå â ãîðèòå, áîðÿò ñå ñ òèðàíúò,
ñ ïåêúò, ñ äúæäîâåòå è
ñ òðåâè ñå õðàíàò,
÷åñòî ìèñúë ìðà÷íà äîõîæäà èì òÿì.
Íî áúëçî
èç÷åçâà; Áåíêîâñêè å òàì.
Áåíêîâñêè ãè ïàçè ìúë÷àëèâ è ñòðàøåí;
â
áåäèòå ïîääðúæêà è ïðèìåð âñåãäàøåí;
òîé äúðæè, íå îõêà, òîé å ñàìî
áëåä,
îò âðåìå íà âðåìå èçäóìâà "Íàïðåä" -
è ãëåäà íà èçòîê, è âîäè ãè
ñìåëî,
è áóðíî ñå áúð÷è áëåäíîòî ìó ÷åëî.
 ãëàâà ìó ñå áëúñêàò ìèñëè
öÿë ðîÿê
è êðîåæè òúìíè, è ëó÷è, è ìðàê,
è ÿðîñò îòðîâíà êèïè ìó â
ãúðäèòå
çà òîëêîç íåùàñòüÿ, íàäåæäè ðàçáèòè,
çà òîëêîâà æúðòâè è
âÿðà, è òðóä,
îòèøëè íà âÿòúð ïîä íàòèñêà ëþò!
È áóíòúò ïðåä íåãî
êàòî îáëàê ÷óäåí
ôúð÷è êàò îò íÿêîé óðàãàí ïðîêóäåí.
Íàêúäå îòèâàò?...Èçâåäíúæ ãðúì
ðàçäàäå ñå ñèëíî îò áëèæíèÿ õëúì.
Êàò ñíîïîâå ïàäàò òðèìà äðóãàðè.
Êðúâ äèìåùà, òîïëà ïÿñúêà ïðîøàðè.

Ïóøåêúò ñå ïðúñíà è ãðúìúò ìèíà,
êàò íàïúëíè ñ åêîò öÿëà ïëàíèíà.

Ïîòåðÿòà ñêîêíà îò ñâîéòà ïóñèÿ
è øóìíî èçêðÿñêà - ñìåëîñò óëîâè ÿ:

òÿ âèäÿ åäèí ïðàâ, è òî êúðâàâ, ñàì!
Äâàéñåò ïóøêè ìåðÿò èçíîâî íàñàì,

ãîòîâè êóðøóìè è îãúí äà õðà÷àò.
"Ïðåäàé ñå, ðàçáîéíèê!" - èçâèêà
âîäà÷úò,
è ñãàíòà âíåçàïíî çàãðàäè îòâðúñò
ñåòíèé íåïðèÿòåë ñúñ
æàæäà çà ìúñò,
ñúñ ðàäîñò ñâèðåïà, ñ óâåðåíîñò äèâà,
÷å âå÷ äúðæè
çäðàâî ïëÿ÷êàòà ñè æèâà.
Òîãàâà ðàíåíèé ïðàâ, òðåïåòåí, äèâ,
ñ ïîãëåä áåçíàäåæäåí, ïî÷òè
ãîðäåëèâ,

ñ ïåò ðàíè â ñíàãàòà, ïðè ïðàãúò íà ãðîáà,
êàò íå ùÿ äà ïàäíå,
êàêòî ïàäà ðîáà,
ãðúìíà ñå â ÷åëîòî è ñðåä ãúñòèé äèì
ïàäíà ìúðòúâ,
õëàäåí è íåïîáåäèì!
È Õàäæè Ëþçãÿð áåé, ãëàâàòàðÿò ñòàðè,
ïðèñòúïè çà÷óäåí ñ õèùíè ñè
äðóãàðè
êúì òàç æúðòâà ñèëíà, êúì òîç ãîðä þíàê,
êîéòî ìó èçáÿãíà ñ
òàêúâ ñëàâåí áÿã,
ïîãëåäíà ÷åëî ìó, ñ òîïëà êðúâ ïîêðèòî,
è î÷è ìó

ñòðàøíè, âïåðåíè ñúðäèòî,
è ðúêà ìó, âçåëà ðåâîëâåðà ñ ìîù,
êàòî ÷å
ñå ãîòâè çàðàä áèòêà éîù,
è óñòà ìó áëåäíè, îòêðèòè êúì ñâîäà
êàòî
÷å ùå âèíàò: ñìúðò èëè ñâîáîäà!
È óñåòè ïî÷èò è òðåïåò, è ñòóä,
è
âèêíà óïëàøåí: "Êîé å òîÿ ëóä!"
Íî âñè÷êè ìúë÷àõà. Òîãàç îò çåìÿòà

åäèí òðóï ïîøàâíà, îòâîðè óñòàòà,
ïðîáóäåí îò ñèëà òàéíà, íåïîçíàòà,
è
ñ ãëàñ èçäèõàþù, êàò ðúêà ïðîñòðÿ,
"Áåíêîâñêè!" - ïðîäóìà è òèõî óìðÿ.
ÊÎ×Î
Çàùèòàòà íà Ïåðóùèöà
O äâèæåíüå ñëàâíî, î ìðà÷íî äâèæåíüå,
äíè íà áîðáà ãîðäà, î äíè íà
ïàäåíüå!
Åïîïåÿ òúìíà, íåïîçíàòà íàì,
åïîïåÿ, ïúëíà ñ ãåðîéñòâî è ñðàì!
Õðàìúò áåøå ïúëåí ñ äåöà è íåâåñòè,
ñ âúñòàíèöè áîäðè è áàùè
çëî÷åñòè,
êîèòî áîðáàòà â òåç çèäîâå ñáðà.
Ó÷àñòòà ñè âñÿêîé âå÷å
ÿ ðàçáðà.
Âðàãúò îò òðè äåíÿ íàîêîëî õðàìà
ãúðìåøå îò÷àÿí. Íè ñòðàõ,
íè èçìàìà,
íè áîé, íè çàêàíè íÿìàõà óñïåõ.
Áîðöèòå äúðæàõà è íèêîé îò
òåõ
çà ñäàâàíå ñðàìíî óñòà íå îòâîðè
è ëèöåòî ïúðâè äà ñè îïîçîðè.

Îãðàäàòà áåøå ïðèëè÷íà íà ïåù
çàäóøåíà, ïúëíà ñúñ âúçäóõ ãîðåù
è
ñúñ äèì áàðóòåí. Ñâèðåïèÿò ãëàä
èçäàâàøå âå÷å ñâîÿ âèê ïîçíàò.

Äåöàòà ïèùÿõà óïëàøåíè, áëåäíè
ïðåä ìàéêè óáèòè è òðóïîâå ëåäíè.
Áîðáàòà êèïåøå îòâúòðå, îòâúí.
Âúâ âñè÷êèòå î÷è ïëàìòåøå îãúí.

Áîëíàâè è çäðàâè, áîãàòè, ñþðìàñè,
ðóñèòå ãëàâè÷êè è áåëèòå âëàñè

çèìàõà ó÷àñòüå â ïîñëåäíèÿ áîé.
Ìàéêàòà ìúëâåøå:"×åäî, íå ñå áîé!"
è
äàâàøå ñèíó íàïúëíåíà ïóøêà;
è ñòàðàòà áàáà, ùî åäâàì ñå ëþøêà,

íîñåøå êóðøóìè âúâ ñâîéòà ïîëà,
è ìúæúò, ó÷óäåí, èìàøå êðèëà:
îòçàäè,
äî íåãî, æåíà ìó ëþáèìà
ãëåäàøå àçëúêà ïóïàë äàëè èìà.
Äåöàòà