Een feudale familie in Egypte | Page 6

ernstige openbare plechtigheden blijven de Egyptenaren altijd groote
kinderen, die zich vermaken.
Om het opzicht te kunnen houden over de uitgebreide werkzaamheden,
verbonden aan het landbouwbedrijf, van welks bloei in deze streek
Sjeikh-Marzoek eertijds de bakermat was en thans het middelpunt is

geworden, zijn kantoren, klerken, werklieden van allerlei slag noodig,
ten einde te voorzien in de behoeften van allen die, 't zij meer of minder
rechtstreeks, bij den akkerbouw betrokken zijn.
Te Sjeikh-Marzoek houdt men zich uitsluitend bezig met de bebouwing
van het omliggende district met zijne talrijke dorpen. Elken dag gaan
de leden der familie, aan wie deze taak wordt opgedragen, het werk na,
waarover zij het opzicht hebben; het oog van den meester is in Egypte
even onontbeerlijk als in Europa. Wanneer allen des avonds weder
bijeen zijn, wordt er een soort familieraad gehouden en elke veertien
dagen is er een grootere bijeenkomst, waarbij wordt beraadslaagd
omtrent de te nemen maatregelen, en het werk, dat thans moet worden
ondernomen.
Bij dezen arbeid worden de meesters geholpen door hun schrijvers,
qâtibs, wier naam zeer bekend is, en van wier bedrijf reeds in de oudste
historische tijden wordt melding gemaakt. Aan het hoofd dezer
schrijvers staat de kassier, de voornaamste onder hen, die zorgt, dat zijn
ondergeschikten hun werk verrichten, en die zijne meesters gedurende
hun afwezigheid vervangt; hij is in alle, ook de geheimste
aangelegenheden der familie ingewijd, en bij voorkomende
gelegenheid wint men gaarne zijn raad in.
Zijn ondergeschikten bekleeden een verschillenden rang, naarmate van
hun bekwaamheden of de gunst welke zij genieten. Ieder van die
schrijvers heeft zijn afzonderlijk departement, waaraan hij zich alleen
moet wijden; hij moet van alles op de hoogte zijn, wat betrekking heeft
op zijn afdeeling, en vooral de talrijke brieven schrijven, die in Egypte
worden opgesteld voor de geringste mededeeling, op papier van zeer
groot formaat, waarop somtijds slechts een enkele regel staat. De zelfde
inrichting bestaat niet alleen in alle voorname plaatsen, die aan de
familie Botros toebehooren, maar in geheel Egypte, door alle rangen
der ambtenaarswereld; vooral in de administratie van het gouvernement.
Ieder van deze schrijvers kent de namen der fellahs, voor wie hij
verantwoordelijk is, evenals het vee dat hun is toevertrouwd en de
vermindering of vermeerdering in aantal daarvan. Hij acht zich hoog
verheven boven de ongelukkige wezens, die onder zijn bevelen staan;

maar hij rekent zich niet waardig, de oogen op te slaan tot hen, die hem
door eene vrij karige belooning een meestal sober, maar althans
voldoende bestaan verschaffen. Zijn ambt schijnt hem het schoonste en
verhevenste op aarde; het kan hem dan ook inderdaad ver brengen, in
dubbelen zin; tot rijkdom zoowel als armoede, tot eer zoowel als
schande en dood; want tusschen eer en schande bestaat in Egypte geen
verschil, en het zou dwaasheid zijn, rekening te willen houden met
begrippen, die niet gangbaar zijn.
In de andere hoofdplaatsen van hun bedrijf is alles op denzelfden voet
ingericht; ook in de middelpunten van den handel; te Girgeh, waar de
bandar alle kooplieden uit de streek tot zich trekt; te Kaïro, van waar uit
de familie haar gewichtigste handelsbetrekkingen aanknoopt, en te
Balianâ, waar zij zich aan de nijverheid heeft gewijd.
Overal vindt men schrijvers, van lageren en hoogeren rang, wier
bevordering bestaat in een verplaatsing naar meer bewoonde streken,
want dit is altijd het ideaal geweest, dat alle schrijvers hebben
nagestreefd, van den man af, die onder de 18e dynastie, zestien eeuwen
voor onze jaartelling, "zijn hart zag drijven op den Nijl, om terug te
keeren naar Memphis", tot het kleinste ambtenaartje, dat smachtend
uitziet naar het heerlijke leven in Kaïro. En al wachtend tot hij het doel
zijner eerzucht zal bereikt hebben, schrijft hij getroost het eene
officieele stuk na het andere, rookt vele cigaretten en drinkt
miniatuur-kopjes koffie, waar ze hem maar worden aangeboden.
Dat gaat precies als aan onze ministeries; in dat opzicht zijn wij slechts
ontaarde navolgers van het oude Egypte, want dáár alleen bloeit de
bureaucratie, met al haar glans, haar grootheid en daarmede gepaard
gaande teleurstellingen. Wel koesteren de schrijvers der familie Botros
niet zulke eerzuchtige wenschen; mogelijk, dat de macht der gewoonte,
het rustige landleven, misschien eenige gehechtheid aan de familie, die
hen onderhoudt en hen allen goed en vriendelijk behandelt, hen
bewegen op hun post te blijven; maar in den grond van hun hart hopen
zij altoos, dat zich op een goeden dag een gelegenheid zal opdoen, en
indien dit gebeurt zullen zij die niet laten voorbijgaan, al moesten zij
zoodoende ook dezelfde hand ten bloede toe verwonden, die zij

dikwijls onderdanig hebben gekust, want dankbaarheid duurt hier
slechts tot dat het belang van den beweldadigde het medebrengt, zijn
weldoener den rug toe te keeren.
De schrijvers vormen, wat hun aantal betreft, slechts een klein gedeelte
van het bediendental der familie; er zijn andere dienaren, tot een