Dua Libro de l Lingvo Internacia | Page 3

plenumis mian peton, kaj scii?i mem, kie, kian kaj kio estis parolata pri mia afero, estas por mi tute ne ebla. Tial mi petas la legantojn de l' gazetoj sendi al mi la numerojn, en kiuj ili legis ion pri l' afero, proponita de mi, kaj jam antaye mi esprimas al ili mian koran dankon. Mi petas ?in ne por mi, sed pro l' afero.
Fine, antay la komenco de mia interparolo kun la amikoj de l' lingvo internacia, mi esprimas ankoray unu fojon mian varmegan dankon al la publiko por la helpemo, kiun ?i montris al mi; mi esperas, ke la kunsento de l' publiko ne malvarmi?os, sed konstante kaj sen?ese kreskos, kaj post tre mallonga tempo venos al celo la afero, je kiu laboras ?iuj sferoj de l' homa societo.
I.
Antay ?io mi parolos kelkajn vortojn pri tiuj kritikoj, kiujn mi ?is hodiay aydis ay legis, en gazetoj ay en leteroj al mi, kvankam mi devas antaysciigi la leganton, ke tiu ?i punkto estas en miaj okuloj tre grava kaj poste mi ankoray parolos pri ?i pli vaste. Mi ne volus fari ian premon sur la ju?o de l' publiko, kaj mi volus, ke la mondo kreu mem sian decidon en la afero, kiun mi proponis. Sed kelkaj kritikoj estis tiel skribitaj, ke mi ne povas tute silenti pri ili.
a) Unuj parolis pri l' aytoro, anstatay paroli pri l' afero. Ili ay tutis komplimentojn al la aytoro, rigardigis, kiom da malfacila laboro kredeble la afero min kostis, kaj, laydante la aytoron, ili preskay tute forgesis paroli pri l' utileco kaj la signifo de l' afero kaj decidigi la publikon labori por ?i; aliaj, ne trovante en mia verko la instruitan miksa?on kaj la instruita-teorian filozofadon, kiujn ili kutimis renkonti en ?ia grava verko, timis, ke la pseydonima aytoro eble estas ne sufi?e instruita ay ne sufi?e merita, kaj ili timis esprimi decidan ju?on, pli multe penante malkovri, kiu estas la pseydonima aytoro. Por igi la kritikistojn tute apartigi la aferon de la aytoro, mi publike diras mem, ke mi ne estas multege instruita lingvisto, ke mi estas tute senmerita kaj ne konata en la mondo. Mi scias, ke mia konfeso malvarmigos multajn por la afero, sed mi volas, ke oni ju?u ne l' aytoron, sed la verkon. Se la verko estas bona, prenu ?in; se ?i estas malbona--?etu ?in. Per kia vojo mi venis al la kreo de mia lingvo kaj lay kiaj metodoj mi laboris,--mi ankoray parolos, sed en unu de la venontaj kajeroj; ?ar lay mi tiu ?i demando estas por la publiko sen signifo: por la mondo estas gravaj sole la rezultatoj.
b) Aliaj ekbrilis per senfinaj filozofadoj kaj skribis instruitajn artikulojn, tute ne pensinte kaj ne demandinte sin, ?u ili parolas logike kaj afertutante. Anstatay provi praktike (kion fari estas tre facile), ?u la lingvo, proponita de mi, taygas por internacia kompreni?o, ?u ?i efektive al ?iu donas la eblon esti komprenata de personoj alinaciaj,--ili parolis pri la fiziologio kaj historio de l' lingvoj vivaj; anstatay provi per ilia propra orelo, ?u mia lingvo estas bonsona ay ne,--ili teorie parolis pri le?oj de bonsoneco; anstatay analizi, ?u mi bone kreis la vortaron kaj ?u oni ne povus fari ?in ankoray pli komprenebla kaj pli praktika, ili diris, ke la vortaro devas esti farita el radikoj Sanskritaj ay el vortoj, prenitaj mikse el ?iuj lingvoj de l' mondo. (La lingvo multe per tio ?i perdus, fari?inte tute ne komprenebla; sed kion ?i gajnus, esceptinte la sennecesan instruitan eksteron? tion ?i ili tute forgesis sin demandi.)
c) Aliaj skribis kritikon pri mia afero, e? ne leginte bone mian malgrandan broturon kaj e? ne peninte kompreni la aferon. Tiel ekzemple la unuatempajn signetojn inter la partoj de l' vortoj ili tute ne komprenis, kaj skribante ekzemple "ensong, oprinc, in, o, nmivid, is" (anstatay: "en son?,o princ,in,o,n mi vid,is"), ili rigardigis iliajn legantojn, "kiel malbonsona kaj nekomprenebla la lingvo estas"! La projekton de l' tutmonda vo?dono, kiu kun la efektiva kaj senkondi?a signifo de l' lingvo tute ne estas kunligita, kaj kiu estas proponita sole por tio, ke la lingvo pli rapide el internacia fari?u tutmonda,--ili prenis por la plej grava kaj fonda parto de l' afero kaj komprenigis la legantojn, ke "?ar dek milionoj adeptoj (!) nenian estos kolektitaj, tial la afero tute ne havas estontecon"! Kelkajn fojojn mi e? legis longajn artikulojn pri mia afero, kie estis videble, ke la aytoroj e? ne vidis mian verkon.
?) Aliaj, anstatay paroli pri la utileco ay la senutileco de mia lingvo, donis sole sensencajn tercojn, kiuj de iliaj legantoj estis eble prenataj por kritiko, ?ar multaj legantoj propran ju?on ne havas, kaj la plej malsa?aj tercoj je ia afero estas por ili sufi?a vidigo, ke la afero estas "ridinda" kaj taygas por nenio.
Mi ne deziras laydon, mi volas, ke oni min helpu forigi