De francicae linguae recta pronuntiatione | Page 7

efferenda acsi scriptum esset,
*tanporel, hinne, donmage, dan, non, hin, fin, tans*.
*N n n*.
Hæc quoque consonans syllabam inchoans natiuum sonum retinet, vt,
*na, ne, ni, no, nu*: intra dictionem autem, vel vltimam dictionis
syllabam incipiens, sæpe sonum quendam edit mollem admodum, tum
Hebræis tum Græcis, tum etiam fortasse Latinis ignotum, quamuis
Italis quoque & Hispanis familiarem: quem illi quidem vt & Franci per
*gn*, isti verò per *n* superinducta lineola signatum scribunt, hoc
charactere videlicet, *ñ*, vt post *a, gagna*, post *e* clausum
*gagner*: post *e* foemineum, *rongne*: post *i, ignorer, guigner*:
post *o, rognon*: post *eu, gaigneur*: quæ pronuntiatio eadem penè
est, atque si hæc ita scribas & pronunties vt dissyllaba, *gania, ganier,
guinier, ronion, ganieur, et iniorer* trissyllabum. Hinc factum vt
nonnulli ante *on* in huiusmodi vocibus *i* quiescens inserant, quod
ego quidem non probo, quum potius si occurrerit sit expungendum. Sic
enim à nominibus *coin, tesmoin, et besoin*, deducuntur verba,
*cogner, tesmogner, et besogner*: quæ nonnulli, interiecto altero *n*,
scribunt *congner, tesmongner, besongner*. Neque sanè temerè id
faciunt, quum sæpissimè sic geminentur *m*, vt pro *home*, homo,
vsus obtinuit vt scribatur & pronuntietur *hommé*, & *n* quoque in
*bonne, sonner, honneur, honneste* à Latinis vocibus Bona, Sonare,
Honor, Honestas: licet dicamus simplici *n honorer & honorable*, ab
Honorare & Honorabilis. Sic etiam vel *g* expuncto scribendum est
*conoistre, & conoissance* vel in *n* mutato, *connoistre et
connoissance*, pro quibus vitiosè scribi solet *cognoistre* &
*cognoissance*: Cuiusmodi *n* Hebræi non scriberent geminum, sed
per daghes forte quod vocant, aptissimo compendio notarent, cuius

exemplum nobis accommodatissimum nostra hæc Francica lingua
suppeditat in diuersis dictionibus, quarum prior in *n*, posterior verò
incipit à vocali: Exempli gratia, Francicè sic rectè scripseris, *Pierre
s'en est alle*, quod tamen sic efferendum est, *Pierre s'en nest alle*.
Sic, *on m'en a parle*, ac si scriptum esset, *on m'en na parle*, illo
videlicet prioris dictionis *n* daghessato, & cum vocali sequentem
vocem incipiente coniuncta, pro eo quod Parisiensium vulgus
pronuntiat, *il sé nest alle, on me na parle*, per *e* foemineum vt in
pronominibus *sé* & *mé*. Sed hoc in primis curandum est peregrinis
omnibus quod antea in litera *m* monui, nempe hanc literam quoties
syllabam finit, quasi dimidiato sono pronuntiandam esse, mucrone
videlicet linguæ minimè illiso superiorum dentium radici, alioqui futura
molestissima pronuntiatione: quo vitio inter Francos laborant etiamnum
hodie Nortmanni. Græcos autem haud aliter hanc literam ante /k, g, ch/,
pronuntiare consueuisse annotat ex Nigidio Figulo Agellius.
*P p*.
Sicca est admodum huius literæ pronuntiatio vt in reliquis linguis, sed
in Francico idiomate quantum fieri potest emollitur, syllabam in paucis
finiens, vt in interiectionibus *hip* quæ saltantis alacritatem indicat, &
*hop* aliquem inclamantis, vt apud Aristophanem /batrachois/, &
vetere voce iam obsoleta *hanap* pro calice: *cap* promontorium:
*coup* ictus: vnde aduerbium *beaucoup*: *sep*, vitis. Germanis verò
danda est opera ne illam cum *b* confundant, veluti cum bræceptor
dicunt pro præceptor.
*Q q*.
Hæc consonans syllabam inchoans semper habet *v* vocalem
adiunctam, sed quiescentem vt suo loco dicemus, & hoc vnum
indicantem, hanc consonantem, quæcunque sequatur vocalis, idem
valere atque K id est Græcorum Cappa, siue Hebræorum Coph, vt
*quand*, quando: *quant*, quantum: *que*, quod: *qui*, quis:
*quotidien* quotidianus: quasi scriptum sit *kand, kant, ke, ki*.
Redundat igitur litera C illi à quibusdam præposita in nonnullis
vocabulis, vt *auecques, picquer*, nullo prorsus vsu, quum sufficiat
scribere *aueques & piquer*. Syllabam finit quantum possum

meminisse in hac vnica dictione *Coq*, gallus gallinaceus: sed
desinentia in *c* plurima vocabula scribuntur per *qu* in deriuatis, vt
*rebequer, bequer, claquer, choquer, defroquer, greque, fantastique,
publique, croquer*, à *rebec, bec, clac, choc, froc, grec, fantastic,
public, croc*. Quædam tamen eiusmodi formant deriuata non in *qu*,
sed in *ch*, vt, *duché, sachet, seche, rocher, deiucher, acrocher*, à
nominibus *duc, sac, sec, roc, desiuc, croc*.
*R r r*.
HÆc litera siue inchoet siue finiat syllabam, natiuo suo sono profertur.
Immò quamuis sit omnium literarum asperrima, ideóque apud Hebræos
nunquam daghessetur, & Francicam linguam constet molitiem
pronuntiationis in primis captare, tamen quum geminatur, fortiter est
efferenda, vna quidem priorem syllabam finiente, altera verò
sequentem inchoante, vt *barre, beurre, courre, errer, ferrer, fourrer,
quarre, verre*. Itaque cauendum est Cenomanorum, Pictonum &
Lotharingorum vitium qui duplicem vt simplicem enuntiant: quum
tamen contrà iidem Cenomani simplicem vt duplicem efferant, vt
*fairre*, facere, & *voirre*, verè. Parisienses autem, ac multo etiam
magis Altissiodorenses & mei Vezelij simplicem etiam in s vertunt, vt
*courin, Masie, pese, mese, Theodose* pro *cousin, Marie, pere, mere,
Theodore*: quomodo etiam Romani promiscue scripserunt Valesius &
Valerius: honos & honor: & flos & mos retinuerunt pro flor & mor, vt
ex obliquis floris & moris apparet. Imo etiam veteres honosem pro
honorem scribebant, vt Festus testatur. Sed hoc vitium in Francica
lingua nullus mos excusat.
*S s s*.
Hæc consonans suo natiuo sibilo semper profertur dictionem incipiens,
vt, *sage, semer, signe, songe,