Dakilang Asal | Page 4

Ang iyong kaibiga'y kung magkakasakit,
ay manaka-nakang dalawin
mong saglit;
at kung datnan siya n~g m~ga ligalig,
gayon di'y
dalawin, aliwin sa hapis.
Sa araw n~g binyag ó kapan~ganakan
n~g iyong matalik na m~ga
kaibigan,
sila'y batian mo n~g masayang liham,
mahiksi ang sukat,
n~guni at malaman.
At gayon din naman sa pag-aasawa,
ó sa pan~gan~ganak na lubhang
ginhawa,
at sa lahat na n~gang dapat ipag-sayá,
sila ay padalhan
n~g liham pagdaka.--[8]
Kung patutun~go ka sa alin mang bayan,
lalo't sa malayo'y lubos na
kailan~gan,
bago ka umalis muna'y magpaalam
sa kaibigan mo't
iyong katunkulan.
Nguni at kung ikaw naman ay dumating,
katungkulan nilang ikaw ay
dalawin,
sapagka't kailan~gang kanilang sabihing
sila'y nagsasaya't
umuwi kang magaling.

VII
SA M~GA PIGING
Kung mapithaya ka sa alin mang piging,
huag kang magpauna sa
ibang panauhin;
n~gunit huag ka namang mahuling dumating:

isipin mong ikaw ay doon hihintin.
Sa mesang pagkain kung tumatawag n~ga,
hayaang mauna ang m~ga
dakilâ;
at gayon din naman huag kang magkusang
maunang
tumikim sa alin mang handâ.
Huag kang magmadali't ang subo'y huag lakhan
ang ulam ay huag
mong amuyan ó hipan;
ang m~ga kubiertos ay paka-in~gatan,

upang huag kumatog na lubha sa pingan.
Huag mong titigan ang alin mang hain,
at gayon din naman kasalong
panauhin
paka-in~gatan mo't huag sasambitin
ang bagay na baka
nakaririmarim.
Ang iyong m~ga siko ay huag mong isampa
magpakailan pa man sa
kakanang mesa,
kahit anong ulam ay huag humingi ka,
huag
namáng pintasan ang kahit alin pa.
Kung di mu man ibig ang dulot na hain,
kahit kakaunti ay kumuha ka
rin;
magpakailan pa man ay huag mong sabihing
--"_Ang ganyan
pong ulam di ko kinakain_."
Ang pagsasalita, kung punô ang bibig,
ay bawal na lubos sa dakilang
bait,
at gayon din naman ang sadyang pag-gamit
n~g dalawang
pan~ga sa pagkai'y pan~git.
Huag mong paapawin ang baso ó copa
n~g tubig ó alak at kahit anu
pa;
bagu ka uminom pahiran mu muna
ang iyong m~ga labi n~g
laang servilyeta.

Kung maka-inom na ay gayon din naman
ang m~ga labi mo'y
pahirang agapan;
at huag kang umihip wari alinsan~gan,
ang gayo,y
bawal n~ga sa dakilang asal.
At kung alayan ka n~g iyong kasalo
n~g alak ó kaya maging kahit
anó,
sa di mu man kanin ay tatangapin mo
at pasalamatan ang alay
sa iyo.
At kung may dadatal na ibang panauhin,
lalot kakilala'y anyayahang
tambing.
Huwag kang sumubo at siya,y iyong hinting
makapasok
muna at kayo,y lisanin.
VIII
SA M~GA LARO
Kung kayo'y magtipon upanding mag-aliw,
ikaw ay magsaya,
n~gunit magmahinhin.
Pinaka matanda ay papamiliin
n~g larong
mainam na inyong gagawin.
Sa alin mang laro ay huag kang magdáya
at huag ka rin namang
mag-in~gay na lubha.
Kung may alan~ganin dapat pahatul n~ga
sa
hindi kalarung m~ga matatanda.
At kung may dumating na iyong kaibigan,
ó sinu man kaya, lalu at
maran~gal,
ang ukol sa iyo sa kaniya'y ialay
--"_¿Ibig pu ba
ninyong makipag-aliwan_?"
Sakali at ikaw ay siyang manalo,
sino man ang kulang ay huag
sin~gilin mo,
at huag mong sabihing--"_Magbayad po kayo_"

Pahiwatig lamang--"_¿Ang kulang ay sino_?"
Isang nananalo'y di dapat umalis,
kung di may malaking dahilang
mahigpit;
n~guni at ang talo ay makatitindig
at huag magpakita n~g
kaunting galit.

Kung nananalo ka ay huag kang magdiwang
kung natatalo ka'y huag
magn~gitn~git naman,
sa laro'y madalas mahalatang tunay
ang
walang magaling na pinag-aralan.
IX
SA LANSAN~GAN AT SA LAHAT N~G DAKONG UKOL SA
MADLA
Babayi'y di sukat lumakad sa daan
n~g walang kasama at pan~git na
tignan.
n~gunit sa lalaki ay hindi kailan~gang
mapag-isa kahit saan
mang galaan.
Sa alin mang dako na ukol sa madla
ikaw ay magbihis n~g hindi
masagwa;
n~guni at huag naman ang napakadukha,
ó kaya marumi,
kung dili may sira.
At kung babayi ka, huag mong pákapalan
mukha mo n~g pulbos,
pagka't di mainam:
manipis na pahid marikit na tingnan,
ang kinang
n~g balat huag na di maparam.
¿May iinam kaya sa kulay n~g balat
nating kayumangi't makinis,
maligat?
Pintor at poeta'y iyan ang pan~garap
sapagka't nandiyan
ang buhay n~g dilag.
Paka-ilagan mo ang satsat at daldal,
gayon din ay huag kang
magdunung-dunun~gan;
n~guni at huag namang parang piping tunay

pagka't ito'y tanda n~g pagka-walang muang.
Kung may kasama kang dapat na dan~galin
ikaw ay lumagay sa
kaliwang piling,
at kung sa banketa'y gumilid kang tambing
sa dako
n~g bakod siya'y padaanin.
Kung masalubun~gan ang isang babayi
sa m~ga banketa na aking
sinabi
ay dapat gumilid ang isang lalaki
ó bumabang saglit, ang
gayon ay puri.

Maging kahit sino ang iyong masundan,
kung ibig mong siya'y iyong
malampasan,
ikaw ay bumaba ó gumilid lamang,
sa dako n~g
bakod ay huag kang magdaan.
Kung ang kasama mo ay may makausap
na wari ay lihim lumayo
kang agad,
upang huag sabihing nakikitalastas
ka n~ga sa usapang
di dapat mahayag.
Kung kayo ay tatlo sa m~ga galaan
ay igitna ninyo ang itinatanghal,

n~guni at kung kayo'y magka isang dan~gal,
magka-kulay damit sa
tabi ay bagay.
At gayon din naman ang magkasintaas,
sa dalawang tabi sila
nararapat,
ang isang mababa ó kaya matankad
ay siyang igitna, ang
gayon ay sukat.
Kailan~gan n~gang lubos na iyong isabay
sa m~ga kasama ang iyong
paghakbang
kung kayo'y titigil, ang iyong katawan
at ulo'y itayó
n~g anyong mainam.
Kung sa m~ga pintô ikaw ay papasok,
hakban~gan ó landas na
sadyang makipot,
kung may kasama kang dapat na ilusok,
paunahin
siya't ikaw ay sumunod.
Sa m~ga karuage at m~ga, kalesa
kung kayo'y nasakay ay huag kang
mauna;
sa piling na kanan paupuin siya,
sa dakong