Dakilang Asal | Page 2

sa lalagyáng ukol.
Karayum ay mura't walang kasaysayan,
n~guni't hindi ito ang siyang
kahulugan:
karayum na walá sa dapat kalagyan
ay nagbabalitang
musmos ang may-bahay.
IV
SA PAGBIBIHIS

Ang damit na iyong dapat na isuot
ay huag ang masagwa't huag ang
dukhang lubos
ang tipon n~g ganda't inam na tibubos
na sa
katamtamang sa kulay ay ayos.
Kailan~gang sumunod sa ugaling moda,
n~guni't huag lumampas n~g
di tawanan ka,
at huag kang magsuot n~g hindi mo kaya:
ang mahal
ay pan~git sa dukhang talaga.
Paka-in~gatan mo ang iyong pananamit.
n~g huag madun~gisan at
n~g di mapunit;
mainam ang luma, kung buo,t malinis,
kay sa
bagong wasak ó may duming bahid.
Marikit ang murang hiyas kay sa mahal,
kung ang gumagamit ay
dukha n~gang tunay;
ang dukhang magsuot n~g aring marin~gal

kahit man binili, parang hiram lamang.
Kahit na sa bahay ay dapat magsuot
n~g damit na puting talagang
pangloob,
at huag mong gayahan ang asal na buktot
sa gawing
_malinaw_ ... ¡Hubu't hubad halos!
Limutin ang cotso, at magbotitos ka,
ang paa mo't binti upang huag
makita:
babaying may puri di dapat magtinda
n~g dapat itago sa
alin mang mata.
Botitos ay mura, bukod sa mainam,
at talagang dapat sa mahinhing
asal;
cotso't sapatilya ay napakamahal,
sa may hiyang paa talagang
di bagay.
Di mo masasabing mahal na tibubos,
sapagka,t matibay kung gawang
tagalog:
ang tatlo mang cotso'y masisirang sunod
bago makawasak
n~g isang botitos.
At gayon din naman ang medias ay mura,
n~guni at mahal ma'y dapat
bumili ka:
iyan n~ga ang tabing, sa mata n~g iba,
n~g binting ma'y
dan~gal at ma'y puring paa.

Maging sa bahay ma't maging sa lansan~gan
ay huag mong limutin
ang panyong alampay:
alampay ay siyang tabing na tangulan
n~g
dibdib-mu't batok sa mata n~g bayan.
Kalsonsilyong puti na hahangang tuhod
ay dapat gamiting damit na
pangloob,
ang puri mo'y upang di sumabog-sabog
sa m~ga
hagdana't lilipatang bakod.
Ang tapis ay huag mong limutin kailan man,
sa bihis tagalog sadyang
kasangkapan:
ang baro at saya kahit mura lamang
ay áko n~g tapis,
kung ma'y sadyang inam.
Huag kang maniwalang nagbuhat ang tapis
sa kakastilaang dito ay
sumapit:
m~ga nuno natin n~g _tapi'y_ gumamit,
tapis ay nangaling
sa _taping_ binangit.
Paka-in~gatan mo ang gawang magbihis,
ang samâ at buti'y dian
masisilip;
diyan nahahayag ang tinagong bait,
diyan nababasa ang
gawi at hilig.
V
SA PAKIKIPANAYAM
Sa lahat n~g m~ga pakikipanayam
ang nagsásalita'y mabuting
pakingan,
sapagka at lubhang kapan~git-pan~gitan
ang di
pumapasing sa kasalitaan.
Ikaw ay papakli, kung dapat sumagot,
n~g magandang bigkás,
salitang malambot:
ang banlang sabihin ay kuruing lubos,
baka may
mapaltik sa m~ga kaumpok.
Huag magbulaan sa alin mang bagay,
palatuntunan mo'y ang
katotohanan;
n~gunit sa taya mo'y kung may tatamaan,
mabuti pa
n~ganing huag ka n~g magsaysay.

Huag mong sasabatin ang nagsasalita
paka-ilagan mo ang gawang
manumpa,
at kung tatawa ka'y huag lakasang lubha
ang tawang
malakas ay sa taong dusta.
Kung ma'y nagsasabi n~g salitáng búhay,
batid mo man kahi't ay
dapat pakingan,
at huag mong sabihing--"_Alam ku na iyan_"
ito ay
malaking lubhang kapintasan.
Magpakailan pa man ay huag kang sumabat
n~g wikang--"_Mali
ka_"--"_Sabi mo'y di tapat_"
Sakali mang mali ang ating kausap,

kailan~gang sagutin n~g lubhang banayad.
Ang pakli'y ganito--"_Naging iba lamang,
n~g hindi pu kayo ang
siyang nagsaysay
n~g gayon, ay di ko paniniwalaan_"

_sapagka't_ ... Saka ka naman man~gatwiran.
Kung ang katalo mo ay ayaw duminig
sa sinasabi mong tunay na
matwid,
at sumasagot pang bagkus nagagalit,
hayaan mo siya't,
huag ka n~g umimik.
Datapua,t sakaling ang makausap mo
ay sadyang mabait, talagang
may tuto,
at sa iyo'y sabihing--"_Ipatawad ninyo
itong ipapakling
abang palagay ko_".
Ito,y sagutin mo n~g boong pitagan,
n~g boong pag-giliw, gaya n~g
tuturan
"_Ituluy pu ninyo't kikilanling utang
ang pag-akay ninyo sa
aking kamalian_".
At magpakailan man ay huag mong sabihing
"_Ang sabi ko'y hindi
ninyo napaglining_."
Kung di ang ganito--"_Malabu marahil
ang
sinalaysay ko: aking uulitin_."
Kung saka-sakaling purihin ka naman,
ay huag mong sagutin n~g
wikang mahalay,
na gaya n~g pakling--"_Iyan po'y tuya lamang,

iyan po'y isang biro't kasinun~galin~gan_."

Ganito ang iyong m~ga sasabihin
--"_Iyon po'y karan~galang di
sukat sa akin;
n~gunit dahil diya,y aking pipiliting
ang
pagkamumus ko'y papaging-dapatin_."
Ang bagay na lihim ay huag mong ihayag,
at sa kata-kata ikaw ay
umilag,
at huag mong purihin ang iyong kausap,
at huag mong
libakin ang di mo kaharap.
VI
SA M~GA PAGDALAW AT M~GA KAPISANAN
Piliin ang oras sa m~ga pagdalaw,
at di ang sa gawing pagkaing
agahan,
di ang sa tanghali, di ang sa hapunan,
di ang sa pagtulog at
gawang kailan~gan.
M~ga karaniwang dalaw ay sa pistá,
sa araw n~g lingo kung walang
gambala,
at ang oras namang pinaka-maganda
ay kung ang hapunan
ay naidaos na.
Ang dalaw na m~ga _bigay-loob_ lamang[2]
ay dapat humiksî, ang
gayo,y kaila~gan,
at pagpilitan mo ang huag magpaliban
n~g
lubhang maluat at iyong bayaran.
Sa alin mang pintô bago ka pumasok
ay huag magmadali't marahang
tumugtog;
ang dinadalaw mo'y sakaling nanaog,
ikaw ay magsabi
n~g ganitong ayos.
--"_Wala pu ba naman silang dinaramdam_?"
Pagsagot n~g
wala--"_Salamat na lamang_"
--"_Utang na loob po'y ipagbigay alam

na kanila itong ninais kong dalaw_."
--"_At tuloy kami po'y ipag-maka-anó_....[3]
_sa kanilang dan~gal_."
N~guni't kung sa iyo
sabihin ang gayon, ang isasagut mo'y

--"_Aking tutuparin ang utus pu ninyo_."

Sa gayo'y agad n~g ikaw ay magpaalam,
isa mong tarheta'y huag na
di mag-iwan;
baliin ang isang sulok na alin man
--"_Utang na loob
po, ito ay iiwan_."[4]
Sakaling marami ang m~ga panauhin,
yukuan mo sila't pagdakay
batiin--[5]
--"_Magandang gabi po_"--ang iyong