Dakilang Asal

A free download from www.dertz.in

The Project Gutenberg EBook of Dakilang Asal, by Aurelio Tolentino
This eBook is for the use of anyone anywhere at no cost and with
almost no restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or
re-use it under the terms of the Project Gutenberg License included
with this eBook or online at www.gutenberg.net
Title: Dakilang Asal
Author: Aurelio Tolentino
Release Date: October 10, 2004 [EBook #13687]
Language: Tagalog
Character set encoding: ISO-8859-1
0. START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK DAKILANG
ASAL ***
Produced by Tamiko I. Camacho, Jerome Espinosa Baladad and PG
Distributed Proofreaders. Produced from page scans provided by
University of Michigan.
[Transcriber's note: Tilde g in old Tagalog which is no longer used is
marked as ~g.]
[Paalala ng nagsalin: May kilay ang mga salitang "ng, mga," at iba pa
upang ipakita ang dating estilo sa pag-sulat ng Tagalog na sa ngayon ay
hindi na ginagamit.]
DAKILANG ASAL
TINULA NI
Aurelio Tolentino

MAYNILA
Imp. "Tagumpay" 15, Plaza Sta. Cruz
1907
DAKILANG ASAL[1]
I
PAUNAWA
O kabinataang bagong sumisibol,
itong abang lagda sa iyo'y patunkol.

Pakatandaan mo itong m~ga hatol
na dan~gal at buhay n~g lahat
n~g dunong.
Ang pagpipitaga't pakikipagkapua
ay siyang sagisag n~g
pagka-dakila;
kapág sa sinuman ito ay nawala,
iyan ay di dapat,
humarap sa madla.
Di sukat ang ganda, di sukat ang yaman,
di sukat ang dunong at lahat
n~g inam;
kapag ang sagisag na aking tinuran
ay siyang nawala,
ang lahat ay kulang.
Ang pagkamabaít, ang pagka-mahinhin,
ang pagka-matapat at anyong
butihin
ay siyang palamuting sa tuina'y dadalhin,
ang iyong ugali
upang magluningning.
Sapul pa n~g ikaw ay batang maliit
may tungkulin ka n~g lubhang
mahihigpit,
gaya n~g huag bigyan n~g munting ligalig
ang
kawawang inang sa iyo'y ninibig.
Ikaw ay lumaki at lumaki naman
ang iyong tungkuling akin n~g
tinuran:
n~g una'y ang iyong mundo ay kandun~gan
n~g inang
malugod, n~gayon ay ang bayan.
II
KATUNGKULAN SA M~GA MAGULANG, MAESTRO,

KAPATID, KAMAGANAK AT SA LAHAT N~G KAPWA
Pipintuhuin mo't panuyuang kusa
ang iyong magulang na
mapag-aruga,
sila'y pan~galawa ni Poong Bathala
na dapat igalang
sa balat, n~g lupa.
¿May mahal pa kaya sa hinin~gang tan~gan?
Ang iyong hinin~ga sa
kanila'y utang.
Ang pinagpalaki sa iyo'y paghirang,
puyat, pawis,
hirap at sampu n~g buhay.
Ang kahima't sila ay nan~gahihimbing,
kapag nain~git ka sila'y
gumigising;
kinandong-kandong ka at inaliw-aliw
at pinalayawan
n~g saganang lambing.
Sa gayong kalaking utang na tinangap
mo n~ga sa kanila'y ¿anong
ibabayad?
Alayan man sila n~g lahat n~g lin~gap,
kulang at sa
utang mo n~ga'y di pa sukat.
Salamat na lamang at di maninin~gil,
ang puhunan nila'y di ibig
bawiin;
sakali ma't sila ay alalahanin
n~g kahit bahagya'y malaki
n~g turing.
Pagkagising mo na ay agad n~g hagkan
ang pisn~gi n~g ina't ang sa
amang kamay,
kasabay n~g bating malugod na "¡Inay!"
sa ama'y
gayon din, ang bati ay "¡Tatay!"
Kung matutulug na saka uulitin
ang halik at bating paalam n~g
lambing;
n~guni't sa tui-tui na ito'y bago gawin,
ang kailan~gan
nila muna'y siyasatin.
Kung sakaling ikaw ay mapan~gusapan,
sa ano mang bagay kaya'y
parusahan,
ay ipag-sayá mo't darating ang araw
na matutunayang
iyo'y pagmamahal.
Ang m~ga inali, at ang mga mama,
at ang ina-ama,t ini-ina kaya,
at
ang m~ga nuno, at ang matatanda
ay kaila~gang lubos na pintuhuin

n~ga.
At ang m~ga iyong lahat na kapatid
ay pakamahalin n~g boong
pag-ibig;
sa m~ga alila ay huag magmasun~git
pagka't sila'y kapua,
dukha lamang tikis.
Sa lahat n~g tao'y lubos magpitagan,
n~g upanding ikaw naman ay
igalang;
sakaling sa iyo sino ma'y magkulang,
kahabagan siya't
pagdaka'y talikdan.
Ang maestro'y siyang pan~galawang ama,
ang maestra nama'y
pan~galawang ina,
kaya dapat n~ganing pintuhuin sila
at mahaling
lubos n~g boong pagsinta.
Binalankas lamang, kung baga sa bahay,
ang iyong ugali n~g iyong
magulang;
n~guni't ang maestro'y siyang nagbibigay
n~g dakilang
gangda't m~ga kasankapan.
Dahil sa kanila ay maihaharap
ang iyong ugali sa sino mang pantas,

sa pagka't sa dunong ay hindi n~ga salat,
sa lusok na asal nama'y
hindi hubad.
At katunkulan mong lubos na mahigpit
sa iyong pag-aaral ang
pagsusumakit;
ang lahat n~g turo nila'y isa-isip,
sa lahat n~g hatol
nila ay manalig.
Nan~gun~guna sila't ang dala ay ilaw
sa landas n~g iyong madilim na
buhay;
tanang hakbang nila ay malapit sundan,
n~g upanding ikaw
ay huag maligaw.
III
SA PAGLILINIS N~G KATAWAN AT PAG-AYOS N~G BAHAY
Pagbaban~gon mo na'y agad maghilamos,
magpunas n~g kamay at
saka magmumog,
maglinis n~g n~gipin, maghusay n~g buhok,


damit na pangbahay pagdaka'y isuot.
Pagkatapos nito ay agad ganapin
ang datihang iyong katunkulang
gawin,
at maminsan minsa'y ang kuko'y putulin
at saka maligong
magkubli sa tin~gin.
Ang babayi'y dapat ayusin ang bahay,
linisin ang sahig sampong
kasankapan;
sa kani-kaniyang dako ay ilagay
ang lalong maliit na
ari-arian.
Bahay na maayos ay parang salamin
n~g nagawing buhay sa
pagka-mahinhin;
bahay na magulo'y nagpasabing tambing
n~g
ugaling salat sa turong magaling.
Kailan~gang harapi't siyasating lahat
ang sa pamamahay gawang
nararapat,
at huag sayan~gin ang kabit nang oras,
magagawa
n~gayo'y huag ipagpabukas.
M~ga kasankapang iyong magagamit,
kung saan kinuha ay isawling
saglit;
huag pabayaang masira't mawaglit,
pinuhunan dian ay
maraming pawis.
Ang itak, ang sandok, ang saro, ang pingan,
ang walis, pamunas,
lamesa't upuan,
tanang kasankapang kaliit liitan
may kani-kaniyang
dapat na kalagyan.
Makita mo'y kahit iisang karayom
na kakalat-kalat ó kaya natapon,

pulutin mo agad at ilagay doon
sa kung saan dapat,