Cerddir Mynydd Du | Page 3

gyrddau mawr yr amser gynt;
Yno
wylo, neidio, a moli,
A rhoi proc i'r hen Amen,
Rhoddais _oil_ ar
_wheel_ y bregeth
Ganwaith cyn y doi i'r pen.
Mae'r pregethwyr doniol hyny
Bron i gyd yn llwch y llawr,
Yn
adgofio am eu haeledd
Y mae llawer hen got fawr;
Nid oedd un
pregethwr enwog
Yn y de na'r gogledd draw

Na fum i ryw dro yn
rhywle
Gyda'r brawd yn ysgwyd llaw.
Hen bregethwyr tanllyd Cymru,
Yn y wlad ac yn y dref,
Oedd y
dyddiau gwlithog hyny
Yn gynefin iawn am llef;
Os pregethwyr
mwy dysgedig
A gyfodwyd yn ein plith,
Hen bregethwyr cynt, er
hyny,
I Shon Rhys am fêl a blith.

'Rwyf yn awr yn Rhosydd Moab,
Bron a chyrhaedd pen fy nhaith,

Os yw'r llwybr yn gerygog,
Nid yw'r siwrnai ddim yn faith;
Os yw
cefnfor f'oes yn arw,
Yn ddiangol af i'r lan,
Daw y porthladd clyd,
dymunol,
I fy ngolwg yn y man.
Parch. D. ONLLWYN BRACE.
Pen y Cribarth.
Pwy, pwy a ddaw ar hyd y Garth,
I ben y Cribarth uchel?
I deg
fwynhau prydnawn-ddydd mwyn,
Ar war y clogwyn tawel,
Ac yfed
iechyd dros ei fin,
O gwpan gwin yr awel.
Pwy, pwy a ddaw ar hyd y Garth,
I ben y Cribarth Talfrig?
I edrych
ar y fywiog fro
Sydd dano yn weledig,
Ardaloedd eang hyd y môr

Yw'r oror estynedig.
Pwy, pwy a ddaw ar hyd y Garth,
I ben y Cribarth eto?
I dremio
draw i ben y Fan,
'Does dim ond anian yno--
Yn fynydd mawr, a
defaid mân,
A nentydd glân yn llifo.
Pwy, pwy a ddaw ar hyd y Garth,
I ben y Cribarth golau?
Mae hedd
yn awr lle bu cyn hyn
Ddaeargryn yu y creigiau,
Cawn ddarllen ar
bob careg bron
Hanesion o'r hen oesau.
Mae'n hyfryd myn'd ar hyd y Garth,
I ben y Cribarth beunydd,
Ac
uno ym mheroriaeth lon
Alawon yr ehedydd;
Tra'r byd yn mhell, a'r
nef gerllaw,
Pwy na ddaw yn addolydd?
_Maesyderi, Abercrave._
T. J. DAVIES (_Iscoed_).
Yn y Mawn ar ben y Mynydd.
Ar y mynydd yr emynaf,
Ar faen sedd mewn hedd mwyneiddiaf;


Rhoddaf alaw ar ddu foelydd,
Yn y mawn ar ben y mynydd.
Awel bur a haul y boreu,
Yma geir fel am y goreu,
Yn rhoi yni i'r
awenydd,
Yn y mawn ar ben y mynydd.
Ond, er hyny, nid yr anial
Mawnog hwn yw'r man i gynal
Hwyl y
gwanwyn hael ei gynydd,
Yn y mawn ar ben y mynydd.
Ar y bryniau mawr wybrenol
Mae dystawrwydd mud, ystyriol,
Yn
sobreiddio naws boreu-ddydd,
Yn y mawn ar ben y mynydd.
Ni cheir cor yn chwareu carol
Yn y llwyn yn llu awenol;
Mae cor
mwyn y llwyn yn llonydd
Yn y mawn ar ben y mynydd.
Chwery _un_ â chywir anian,
Ei grwth unig wrtho'i hunan;
Cu iawn
ydyw cân ehedydd
Yn y mawn ar ben y mynydd.
Ef yw cerddor dor y daran,
Difraw troedia fro y trydan;
Bwria'i
unawd o'r wybrenydd,
Yn y mawn ar ben y mynydd.
[Illustration: GORED Y GIEDD.]
[Illustration: TREM I'R MYNYDD DU.]
O bell clywir y gog dirion,
Gyda'r awel o'r godreuon,
Efo moliant
haf ymwelydd,
Yn y mawn ar ben y mynydd.
Draw ac yma drwy y cymoedd,
Cri a glywir o'r creigleoedd,

Bywiog alaw y bugeilydd,
Yn y mawn ar ben y mynydd.
Truman cribog, muriog, mawrion,
A'u hesgeiriau yn ysgyrion,
Yma
wyliant uwch y moelydd,
Yn y mawn ar ben y mynydd.
Metha'r haf a'i fwynaf wenau,
Wyrddu llen i ben y banau;
Oeda'r
gauaf yn dragywydd,
Yn y mawn ar ben y mynydd.

Ymherodraeth y mawr wywdra,
Heb eginyn bywiog wena;
Lle ni
chawn na llwyn na chynydd,
Yn y mawn ar ben y mynydd.
Ac ar fynwes cwr y fawnog
Torwyd lluniau traed y llwynog,
Heibio
hwylia yn ysbeilydd,
Yn y mawn ar ben y mynydd.
Ar y clogwyn mawr cilwgus
Haf awelon sydd yn felus,
A chael
enyd fach o lonydd,
Yn y mawn ar ben y mynydd.
Mwynhau heddwch y mynyddoedd,
A mwynderau y mawndiroedd,

Sy'n baradwys iawn i brydydd,
Yn y mawn ar ben y mynydd.
GWYDDERIG.
Bugail y Mynydd Du.
Rhys oedd bugail y Mynydd Du,
A theilwng fab y wawrddydd,
Yn
nghwmni Toss, ei hanes fu
Fel chwedl ar y mynydd.
Arferai godi gyda'r haul,
Pan ddelai 'r wawr i'r Bannau,
A mynai yn
ei belydr glân
Gael bedydd tan bob borau.
Hyd Fawnen Gwys a'r Esgair Ddu
Fe ddeadellai'r defaid,
A Toss yn
barod, wrth ei law,
I wneud ei arch a'i amnaid.
Y gauaf fel yr haf o hyd
Bu ef yn ffyddlon iddynt,
Wynebai storm
Bwlch-adwy'r-gwynt,
A dryccin eira, drostynt.
A chalon ysgafn oedai'n hir
Yn awyr iach y bryniau,
Tra'r awel bur
a'i phwyntyl llon
Yn lliwio'n goch ei ruddiau.
Fe garodd edrych dros y ddôl
Draw i bellderau'r mynydd,
A
gwrando swn y nentydd byw
Yn galw ar eu gilydd.
Fe godai'i lais mewn hapus gân
O ddiolchiadau calon,
A chododd
allor lawer gwaith
Ar ben y Cerrig Coegion.

Ar ben y mynydd--pell o'r dref,
Nef oedd agosaf iddo,
Newyddion
byd a aent yn hen
Wrth deithio tuag ato.
Felused iddo yn yr hwyr
Oedd cysgod clyd ei fwthyn,
A Men ei
briod wrth y tan
Ar aelwyd y Twyn Melyn.
Aeth llawer gauaf dros ei ben
Yn stormydd ar y bryniau,
Cyn iddo
groesi dros y glyn
I wlad yr hafddydd golau.
Mae Men ac yntau yn y bedd,
Ac adfail yw y bwthyn,
Ond gwena'r
haul a brefa'r praidd
O hyd ar ben Twyn Melyn.
_Abercrave._
RHYS