Ang mga Anak Dalita | Page 6

umap��'t humalay; aking hahanapin na mabigy��ng dan~g��l ang puhunang pawis n~g puhunang yaman.
Dahil sa di dapat na pamalagiin ang ugaling it�� na walang halag�� sa salaping sak��m ang pagod na gugol n~g matitiising pusong manggagawa na inaalipin.
Salapi't Paggawa'y dapat na magtimb��ng sa tamuh��ng tubo ... --?At ik��w, an��k ko,--ang tan��ng ni Atang-- ang magpupumilit sa dakilang bagay ang hindi nagawa n~g lalong maalam?....
--Aking pipiliti't kung hindi m��kamit-- anang bagongtao-- ay di magsisisi, sa gugol na pawis; ang pan��nuntun��'y ang bugt��ng na sulit na: "ak��'y tumup��d sa n~galang maghas��k".
N~gun��'t kung mabat��d n~g kahanapbuhay ang sadyang halag�� n~g m~ga katulong n~g isang puhuna'y di na mangyayari it��ng kalagayan naming m~ga dukhang wari'y kasangkapan;
Na kukunin lamang kapag gagamitin at kung masira na'y itatapontapo't titis��dtisurin, kaya'y babayaan na iwan at datn��n n~g madlang sakuna't akb��y na hilahil.
At ang m~ga pagod, isip, pawis, puyat na pawang ginugol sa ikalalago n~g puhunang pilak ay di magkaroon n~g timb��ng na bayad liban sa pag-ap�� at m~ga pahirap.
Aking hahanapin ang ikahahan~go n~g bayang masipag, niyang manggagawang lagi nang siphayo n~g m~ga may yaman, up��ng mapalago ang ugaling ban��l n~g di mapaglugso.
--Magand��ng adhika!--ang putol ni Teta-- --Datapwa't pan~garap!-- ang sagl��t ni Atang walang paniwala-- iy��'y mangyayari kung dito'y mawala ang pag-aagaw��n, inggita't pagpula.
Matapos ang gay��ng m~ga salitaan ang ating matanda'y lumapit sa dating ban��g na hihigan, dal�� palibhasa niyong kahinaan, sa gawang maupo'y hindi makatag��l.

IX.
DALAWANG PUSO.
Binata't dalaga'y kapuwa naiwan na magkaagapay sa kin��uup��n; kapuwa tahimik, kapuwa alan~g��n at kapuwa mand��n nagkakahiyaan, gay��ng magkalapit sa is��ng luklukan.
Marahil, sa budhi'y kapuwa may tago na ibig sabihin, n~guni't di m��tagpo kung saan simul��n ang usapang wasto na ikatutun~go at ikabubunggo. sa ibig ihayag n~g kanil��ng puso.
Ang is�� at is��'y diwa nag-aant��y sa pagpap��un�� niyong kaagapay; ang is�� at is��'y ibig na magsaysay, datapwa'y pagsapit n~g nasang m��turan sa kanil��ng labi'y n~gin~giti na lamang.
Hang��ng sa nangyaring ang n~giting palih��m n~g ating binata'y kay Tetang n��pans��n ... --N~gumin~giti ka pa--ang wikang mahinh��n na may magkahalong hinamp�� at giliw at diwang ang sint��'y ibig pang sisihin.
--?Bawal ba ang n~giti? --Oo, aking bawal sa masamang tao. --Kay dali ba nam��n n~g aking pagsama!! Kakahapon lamang ay mabuti ak�� ... at n~gay��ng m��laman na min��mah��l mo'y ... saka pa humalay?
--?Bakit ka naglihim? --Pagka't di ko bat��d kung may ma��antay ang aking pag-ibig, at hindi ko nasang abutin ang s��kit na pagkamit��n mo n~g tug��ng mapa��t na mayroon ka nang katip��n sa dibd��b.
--Kung nagtap��t ka ba'y di sana natanto kung an�� ang lam��n nit��ng aking puso ... --?At kung ang tamuh��n ay ang pagkataho na walang pag-asa ang aking pagsuyo ... ?hindi lalo ko pang ikasisiphayo?
Hindi mo lang al��m ang lak�� n~g sint��'t ang iniaalay sa is��ng kalulw�� ... --?Hindi ko al��m? Bah!... --N~guni't di kagaya n~g din��ramd��m ko, niyong di ko taya na t��timban~g��n mo ang giliw kong dal��.
Ang dibd��b ko niy��'y wari is��ng dagat na laging maalo't lubhang mabagabag, nan~gan~gamba ak��ng sa iyo'y naagtap��t at ang tin��tam��'y libolibong hirap kung hindi mangyari ang pagpapahayag.
Sa tuwituwi nang ak��'y paparito ay handang handa nang magtap��t sa iyo, datapwa'y pagsapit, at m��kausap mo, ay walang wala na ang madlang simp��n ko't walang nalalab�� kung di pagkalit��.
Kung nasa har��p mo ay piping mistula ang n��kakabagay n~g labi ko't diwa, n~gun��'t kung wala ka'y sa lah��t kong gawa'y ang iyong larawan ang kasalamuha, kasanggusangguni at laging gunita.
Kung gab��ng malalim at di m��katulog, magbaban~gon ak��'t magl��libotlib��t ... ang akala mo ba kit��'y nalilimot?... sa bawa't sulin~gang lan~git, da��n, sulok, ang iyong larawan ang n��papanood.
Kung m��himbing nam��n, sa sandal��ng idl��p, ag��d ag��d kit��ng m��papanaginip sa wari'y kausap: kung mins��n ay gal��t at kung mins��n nam��'y iyong iniibig ... at ang boong suyo'y aking kin��kamit.
Pag ang una'y siyang sa aki'y sumagi, kung ak��'y magis��ng ... ?kay laking pighati! n~guni't kung ang hul��'y lalong dalamhati pagka't m��kikitang sa is��ng sandali.... ang aking ligaya ay biglang napawi.
Kaya't kung nangyaring di ko n��malayan ang tam��s n~g iyong bukong pagmamah��l, dinal�� sana hangg��ng sa libin~gan ang lihim na sint��ng aking tinatagl��y.... --Kay sama mong tao!
--Inulit na nam��n!... --Huwag kang magtang��l! Kung iyong dinal�� han~gang sa libin~gan ang lihim mong sint��, ?di pinagtagl��y mo n~g d��lita't dusa it��ng sumusuy��'t abang kaluluwa na, kahit di tanto'y, umiirog pal��?...
Ik��w ay lalaki't iyong nababat��d ang maraming anyo n~g is��ng pag-ibig, n~guni't ang gaya kong pusong matahimik ?an�� ang malay kong ang lam��n n~g dibd��b ay is��ng paggiliw na ab��t sa lang~it?
?An�� ang malay kong iyong agam-agam sa maminsanmins��ng hindi mo pagdalaw ay kakulay pal�� niyong pagmamah��l, at ang pagnanasang m��kita ko ik��w ay is��ng pagsint��'t pag-irog na tunay?...
Kung tak��p-silim na't di ka dum��dat��ng ang mat�� ko'y lit�� at pasulingsuling; itin��tan��ng ko sa sariling akin kung nasa saan ka, datapwa'y malalim na bunt��nghinin~ga ang madal��s kamt��n.
Kung n��pupun�� kong ik��w ay may s��kit dahil sa mukha mong may larawang hapis, diwa, ay nasa kong sa iyo'y iib��s ang gay��ng pighati, na lason sa dibd��b,