Ang mga Anak Dalita | Page 8

lin~gapin ang sariling dugo, ang bun~gang malusog n~g aming pagsuyo, n~guni't ... ?ay n~g palad! nang mátagpuán ko ang giliw n~g puso ay walang tinamó kung di ang pagdusta't madlang pagsiphayo:
Akó'y itinabóy sa kanyáng tahanan at pinagkamít pa n~g wikang mahalay. na, umanó'y, iyong bun~gang tinátagláy, ay hindi kaniya, at akó'y babaing walang karan~galan, pagka't sa bala na ay nakilaguyo't nakipagsintahan.
Kahit isáng mundó ang biglang bumagsák ay di nakatulíg, sa akin, ang lagpák nang kagaya niyong salitang masakláp sa karan~galan ko; akó'y bumulagta't ang diwa'y tumakas; n~guni't nang magbalík yaong pagkatao'y wala na ang sukáb.
Tinulun~gan akó sa gawang magtindíg n~g isáng utusáng may tagláy na tubig, at saka nang akó ... ?sa laki n~g hapis! ay namimighati, sinabi sa aking dapat nang umalís at doon ay walang magpapahalagá sa pinag-uusig.
At sabáy sa gayóng wikang walang tuós, pitong lilimahing pawang gintóng pulós ang ibiníbigay at iniáabót sa akin ... Bathala!... yaón ang halagáng sa akin ay limós niyong walang budhing nag-abóy sa palad na kalunoslunos.
Matá ko'y nagdilím; hindi napaghaka na ang kaharáp ko ay isáng alila, aking sinungabán ang salaping handa't saka inihagis sa harapan niyóng taong alibugha, na sabáy ang sabing: akó'y di babaing walang puri't hiya.
Magmula na noon, akó ay naghanap. upang ipaglaban ang buhay na salát; akó ay nanahi hangáng sa nan~ganák at ang sintáng bunso, na n~gayó'y tangulan sa madla kong hirap, ay nagíng tao na at siya'y nagtanáw n~g unang liwanag.
Kaya't iyang bukong iyong linalan~git ay anák n~g isáng mayamang malupít at itóng kaharáp ay isáng nagkamít n~g n~galang buhaghág, pagka't di nagawang ang puri'y iligpít at naipaglaban sa gahasang udyók n~g isáng pag-ibig.
N~gayóng talós mo na ang lihim n~g buhay nitóng pinara mong tunay na magulang at n~gayóng talós din ang pinanggalin~gan ni Teta mong sintá, ikáw ang magsabi, kung ang pagmamahál na tinátagláy mo'y marapat ó hindi magbago n~g kulay.?
Sa gayóng tinuran, si Pedro'y nagwika, na tutóp ang dibdíb--Dan~ga't magagawa na pagibayuhin ang sintáng alaga, dapat pong alamíng, dinagdagán sana, pagka't naunawa ang inyóng tiniís sa laláng n~g isáng lalaking kuhila.
?Sino ang may sala: ang pusong naghandóg n~g isáng matapát at boong pag-irog ó ang nagkuhila, dumaya't umayop sa nagkatiwala? Kung sa ganáng akin, ang dapat mahulog sa lusak n~g kutya'y ang sa kanyáng dugo'y natutong lumimot.
--Salamat, anák ko,--ang putol ni Atang-- at di ka kagaya n~g ibang isipan; magíng awa, kahit, ang iyong tinuran ay nagpapahayag na sa iyong piling ay di sisilayan ang giliw kong bunso n~g isáng pagdusta sa pinanggalin~gan.

XI.
ANG YAMAN AT ANG PURI.
Isang bagong Creso kung sa kayamanan at isang Atila sa kaugalian, isang Carlo-Magno sa nauutusan at Cingong alipin sa pinápasukan.
Walang karan~galang di nasa kaniya, ang lahát ay daíg, sa m~ga pamansá, walang linilin~gap na katwirang ibá liban sa katwiran n~g kanyáng bituka.
Wikang kababayan, ay isang salita na ang kahulugán, sa kanyá, ay bula; ?kalahi, ay anó? ?anó kung madusta may salapi lamang na sukat mápala?
Sa loob n~g bahay na pinápasukang gawaang tabako'y walang pakundan~gan sa m~ga mahirap na nan~gag-aaráw na kung pagmurahín ay gayón na lamang.
N~guni't kung sa haráp n~g namumuhunan ay piping mistula at mababang asal, sumagót pa'y waring binibining banál na hindi marunong magtaás n~g tanáw.
Itó ang ginoong sa dukha ay hari datapwa'y alipin niyóng may salapi, at siya rin namán ang taong mayari n~g m~ga gawaing kay Teta'y patahi.
Siya'y, nagpagawa sa ating dalaga n~guni't hindi dahil kailan~gan niya, kung hindi sapagka't ang tagláy na gandá niyong binibini'y kanyáng pinipita.
Yao'y isáng silo, laláng at pakana upang maihayag ang tagláy na nasa, ang nasang mahalay na palaging gawa sa m~ga dalagang kanyáng manggagawa.
Kaya't nang mákitang si Teta'y dumating na dalá sa kamáy ang m~ga tahiin ay agad iniwan ang m~ga kapiling na m~ga upaháng sa kanyá'y nádaíng.
At biglang tinapos ang kaniláng usap sa wikang gahasa na lubhang matigás: --Kung hindi sang-ayon--aniya--sa awás sa upa, ay dapat na kayó'y lumayas.
At ang kakulan~gán ninyóng inuusig ay di mangyayaring bayaran pa, kahit magsakdál. Sulong na, at baka mag init pa ang aking ulo, kayó'y máhagupít.
Masabi ang gayón, ay agád iniwan ang m~ga kapulong na kanyáng upahán, at saka tinun~go ang kinalalagyán n~g ating dalagang di lubhang nag-antáy.
Datapwa'y hindi man nakuhang minasíd ang pagkakayari n~g pagawang damít, agád inialók ang kanyáng pag-ibig na wari ay batang matakaw at sabík.
Sa wikang malambót ay inisáisá ang maraming yamang ihahandóg niya --Tangapín mo lamang inéng yaríng sintá'y di na kailan~gan ang maghanap ka pa,
--Mahál na ginoo--anáng binibini-- nagkámali ka po sa hain mong kasi, akó'y maralita't walang yamang iwi, n~guni't di marunong magbilí n~g puri.
Ang pag-ibig ko po'y di siyang dahilán kung kaya nárito sa iyong harapán, akó'y náparito n~g upang mákamtán, ang sapát na upa sa gawa kong tagláy.
Ipagpatawad po kung di ko matanggáp ang inihahain na iyong pagliyag, may kapantáy ka po, ikáw ay humanap, at huwag habagín ang gaya kong hamak.
--Oo't mangyayari ang iyong tinuran na akó'y humanap n~g aking kapantáy