Ang Singsing nang Dalagang Marmol | Page 7

kaniláng kahigpítan ang huwág n~gâng makipag-usap n~g sa
pag-ibig ang anák na dalaga kun na sa haráp nilá; n~gunì, palibhasà ang
m~ga bagay na itó'y hindî maáarìng sansalàin kahit anóng gawín, kayâ
pumapayag tulóy ang dalaga na makipag-usap na mag-isá sa kanyáng
mangliligaw n~g sa m~ga hating gabí, at sa dilím, bagay na siyang
madalás ikápahamak n~g kapús-palad na babai, at sino ma'y walâng
may kasalanan sa gayóng katiwalîan kundî ang m~ga malî nating ugalì
sa bagay na itó.
Isáng araw na akó'y nakikipag-usap sa isáng dalaga n~g m~ga bagay na
waláng kabuluhán, anó ba't napagitnâ sa amin ang isáng batàng laláki
upang mápakinggán ang aming salitâan; sa gayó'y agád akóng umalîs at
sinabi ko sa matandâng babaing may bahay na akó'y bábalik kun
kaylán mawalâ ang m~ga ugalìng nábabagay lamang sa m~ga igurót at
hindî sa m~ga táong mulát sa kabihasnán.
Ang _Dalagang Mármol_, kailan ma'y hindî nánalís sa m~ga
halamanan n~g kanyáng kawiliwiling bayan, kayâ namán parang ibong
gúbat na mailáp.
--Dapwâ't alalahanin ninyó, bayani--ang giit ko--na ang m~ga ibong
gúbat ang siyáng lalòng masaráp kanin marin~gal masdán at siyáng

kahanapán n~g m~ga táo dahil sa kailapán nilá; paris din namán n~g
m~ga bun~gang kahoy na pag-masaráp ay mahirap kitàin, at sino man
ay ayaw kumain n~g pagkaing lamás.
--Siyáng totoó--ang sagót ni Pusò--n~gunì, ang ugalì ni Liwayway at
ugalì ko ay magkaibá: kami'y nagkásumáng at kun minsa'y
nagkákabanggâng kusà. Gayón man, untî-untî kong nahinayod sa
kalakìhan n~g aking pag-ibig. Siyá'y hindî na n~gayón yaóng
_Dalagang Mármol_ ó isáng halamang bundók na may lasang
masakláp, kundî isáng bulaklák na mainam at masamyó, ó isáng
kalapating púnay na maamò na ulóg sa tamís umibig.
N~guni, ¡oh sa abâ n~g aking sawîng kapalaran! Ang matandâng
babaing nag-áalagà sa kanyá ay nag-isip sa akin n~g masamâ; pará
bagáng mangyáyari na ang isáng lalaking nínibig n~g maálab at sa
boóng pagtatapát ay makagágáwâ n~g isâng gawîng hindî marapat ó
isáng kaliluhán sa kadakilàan n~g kanyá pa namáng sinásambá n~g
taós sa kalooban. Inakalà marahil n~g tampalasang matandà na akó'y
kabílang n~g m~ga ibáng táong kanyáng nákilala na may ugalìng
magaspáng at walâng dan~gál.
At, ang ginawâ'y itinákas si Liwáyway sa isáng bayang dî ko alám
upang ipakasál sa ibá. Pinagpilitan kong siyá'y hanapin, n~guni't dî ko
natagpûán, at alinsunod sa nábalitàán kó'y malayò ná ang kinaróroonán
at dî sasalang n~gayó'y kasál ná sa ibá, pagkâ't dî maáaring madalá n~g
matandâ si Liwayway n~g dî itó kasabwát sa pagtataksíl sa
kahabághabág kong pusò.
Dî rin namán akó makasunód sa kanyá sa totoóng malayò, palibhasà'y
dî ko maiwan ang aking m~ga kawal dahil sa kapansanang pakikilaban
araw-araw sa kaaway na dî kamí iníiwan magíng araw at gabí; at sa
wakás, aytó n~gâ akó't namámatáy.
Pinulasán n~g luhàng mapaít ang bayani, at sa gayó'y kinusà kong
liban~gín.
At sa ibáng sandalî, aní Pusò sa akin:
--Kun sa isáng pagkakataón at mátagpûán ninyó si Liwaywáy, ay
sabihin lamang sa kanyá na kahit siya'y naglilo sa akin ay pinatátawad
ko rin n~g dî nagbabago ang aking pag-ibig sa kanyá at akó'y pápanaw
na binábanggit ang kanyáng matamís na pan~galan. At kun inyóng
máhalatàng nakagigising ó mulîng nabubûhay sa larawang _mármol_
ang anománg magiliw na pagtin~gin sa akin, anyayahan mo pô at siya'y

tulun~gang hukayin ang aking bangkáy at hanapin ang singsing ko,
upang maisaoli. Marahil kahit naging lupà ná ang aking kaabâabâng
m~ga butó't lamán ay sisigáw pa rin akó at sasabíhing:
--¡Liwaywáy, matamís kong Liwaywáy! ¡Alalahanin mo ang iyóng
isinumpâ sa akin, n~g ipagkaloób mo ang iyóng dî malilimot na
singsíng, na, anímo'y patayin kitá kun umibig sa ibá!
Mulîng naták na namán ang masakláp na luhà n~g kahabághabág na
bayani na waring ibig náng panawan n~g mahalagáng búhay, n~gunì't
sa bisà n~g eter ay amin díng nahimasmasán pá.
Ang singsing na sinasabi ay gintòng linubid na wan~gis sa karaniwang
gamitin n~g m~ga dalagang Bulakán. Tiyák na sinasabing natataliàn
n~g m~ga diwatàng Bulakán ang pusò n~g kaniláng m~ga kasintahan,
n~g sa kailán ma'y dî na maáaring siràin, sa pamamagitan n~g singsíng
na iyáng linubid na sadyâ n~g tibay.
Tungkól kay Liwayway, naunawà ko sa hulí na ikinasál sa isáng
americano, alinsunod sa pahayag n~g isáng táong nakakita; at n~g
matapus ay nagsiyao raw silá sa isáng lalawigang malayò. N~guni,
ipinaglihim ko ang bagay na itó sa kapús-palad kong kaibigan.

V.
Isáng araw na akó'y nakikipagsalitâan kay Pusò na tila untî-untî náng
gumágaling, karaka'y naghiyawan ang m~ga táo na kamí'y linúlusob
n~g m~ga kábayuháng americano, at sunód dito ang isáng
kasindák-sindák na pútukan.
Agád-agád na inabót ni Pusò ang kanyáng revolver at ang wikà sa akin:
--¡Madali! Ilapit ninyó ang aking hinihigán sa tapát n~g bútas na iyón
n~g dinding at ikanlóng mo pô akó sa haligi. At, n~gayó'y dumating ná,
kapatíd ko, ang oras na aking maitátakal n~g mahál ang búhay na itóng
walâng kabuluhán. Aytó, itagò