Alaska | Page 8

frá Gotha; þar eru þau
löguð eftir kortum Dalls; en hans kort eru in fyrstu áreiðanlegu
kort yfir Alaska.
Fjallgarðarnir hlÃ-fa við öllum norðanveðrum, og er það
munr eða Ã- MississippÃ--dalnum, er blasir opinn við öllum
norðanveðrum og kulda úr þeirri átt. Eiga fjöllin Ã- Alaska
vafalaust næst eftir straumunum mestan þátt Ã- þvÃ- að
gjöra vetrinn svo mildan og blÃ-ðan á suðrströndinni og
eyjunum Ã- Alaska-flóa.
Hæstu fjöll, er mæld hafa verið, eru 14000 feta há (Mount
Fairweather-- Góðviðris-fjall); en gizkað er á, að ElÃ-as-tindr
muni vera 16000 feta. IliÄmna, eldfjall á AlÃ-aska-skaga, er 12066
feta, en Redoubt 11270 feta. Ã Valaprinz-ey er Mount Calder 9000 feta
hátt.
9. Stœrð Alaska.
Eftir þvÃ-, sem Fr. Hahnemann Ã- Gotha hefir reiknað, skal hér
skýrt frá stœrð Alaska. Þess ber að gæta að inu þýzka
ferhyrnings-mÃ-lna-tali er breytt Ã- enskar ferhyrnings-jarðmÃ-lur
eftir hlutfallinu 1 á móti 21.16.
StÅ“rðin verðr þá þannig: Eyjar Ã- Bærings-hafi 3 963.0584
Aleuta-eyjar 6 391.5896 KadÃ-ak-eyjar og Shumagin-eyjar 5 676.3816
Chúgach- og aðrar eyjar 1 031.7616 Alexanders-eyjar 14 142.9208
---------------- Flatarmál eyjanna samtals 31 205.7100 Meginlandið
548 901.6148 -------------------- Als 580 107.3248 enskar â–¡
jarðmÃ-lur.
* * * * *
II. KAFLI.
UM SÖGU LANDSINS.
Saga norðvestr-hluta AmerÃ-ku er þvÃ- nær undantekningarlaust

saga um verzlun og landa-könnun. Þrældómrinn af
verzlunar-ánauð þeirri, er eitt eÃ-nokunar- félag lagði á
landið, stóð svo lengi yfir, að það er fyrst á sÃ-ðustu
árum, sÃ-ðan frelsið létti okinu af, að pólitÃ-k á nokkurn
þátt Ã- sögu landsins. Jafnvel þótt sagan um slÃ-kt sé að
vÃ-su eigi uppbyggileg að sumu leyti, tel ég þó mein, að
rúmið leyfir eigi að skýra neitt frá sögu landsins að sinni,
þvÃ- hún er þó ekki að öllu ómerkileg Ã- sjálfri sér.
Eignarréttr Rússa til Alaska var bygðr á þvÃ-, að þeir
höfðu fyrstir fundið landið. Pétr mikli Rússa-czar var sjálfr
skipasmiðr og kunni til sjómensku; honum var forvitni á að vita,
hvort AsÃ-a og AmerÃ-ka væri áfastar að norðan; þvÃ- þá
var ekki um það kunnugt, hvort svo væri eðr eigi. Einhvern dag
ritaði karlinn með eigin hendi á blað þessi fyrirmæli:
"Að byggja einn eða tvo báta, með þiljum, á Kamchatka eðr
öðrum hentugum stað; á þeim ætti að gjöra eftirleit um
norðrstrendrnar, til að sjá, hvort þær ná eigi saman við
AmerÃ-ku, þar sem endimörk þeirra eru ókunn; þvÃ- næst
skyldu þeir að þvÃ- huga, hvort þeir gætu ekki einhvers
staðar fundið höfn, sem heyrði til Evrópu-mönnum eðr
Evrópu-skip. Einnig ættu þeir að dreifa nokkrum mönnum um,
sem skyldu spyrjast fyrir um nafn og legu þeirrar strandar, er þeir
finna; halda skyldi nákvæma dagbók yfir alt þetta, og skyldu
þeir koma með hana til Pétrsborgar." Þetta blað fékk Pétr
Ã- hendr Å“zta aðmÃ-rál sÃ-num, og bauð honum að sjá svo
um, að þessu yrði framgengt.[5] En Pétr czar inn mikli dó
vetrinn 1725; en KatrÃ-n drotning lagði ástundun á, að
framkvæma vilja haus. Maðr er nefndr Bæringr (Veit eðr Vitus
Bering) og var danskr, fÅ“ddr á Hrossanesi Ã- Jótlandi, enda
virðist hafa verið Ã- honum hvorki dáð né dugr. Hann var
gjör formaðr (Commander) fararinnar og lagði upp frá
Pétrsborg 5. febr. 1725 yfir SÃ-berÃ-u og Norðr-AsÃ-u til
Kamchatka; var hann yfir 3 ár á leiðinni. 20. júlÃ- 1728 lagði
hann Ã- haf og sigldi norðr og austr; hann sigldi all-raglega og hélt
sér undir ströndum AsÃ-u; fann hann ey þá, er hann nefndi

Lafranz-ey eftir heilögum Lafranzi; það var á Lafranz-messu.
Eigi sá hann neitt af AmerÃ-ku, og eigi hætti hann sér lengra
norðr en á 67° 30' n. br.--Þóttist hann þess nú fullvÃ-s
orðinn, að AsÃ-a væri eigi áföst AmerÃ-ku; snéri sÃ-ðan
heim aftr. Minnir þetta ferðalag á það, er Sigurðr Pétrsson
kvað um inar dönsku hetjur, er fóru að leita Grœnlands:
"Þeirra' af ferðum rómur rÃ-s fyrir rausnar-verkin stóru; þeir
sigldu burt og sáu Ã-s, og svo til baka fóru."
Bæringr kom til Pétrsborgar aftr Ã- marz 1730 eftir 5 ára útivist,
og þótti garpr mikill orðinn af ferðinni. Eftir Bæringi danska er
nefnt Bærings-haf og Bærings-sund.[6] Gwosdew, rússneskr maðr,
fann vestr-strönd Alaska 1730.--1741 fór Bæringr enn að leita
AmerÃ-ku, og komst hann nú Ã- Alaska- flóa og sá ElÃ-as-tind.
En hann dó úr vesöld á einni eyjunni Ã- flóanum og hvÃ-la
þar bein hans. Eyja sú heitir Bærings-ey. Rússar eignuðu sér
landið; en eigi var það mikið, er fyrst fanst. En smátt og
smátt fanst meira og meira og jukust farir til Alaska til verzlunar.
Þó var lÃ-tið um að Rússar hefði neina stjórn á verzluninni
fyrri, en 1799. Var verzlunin alla tÃ-ð sÃ-ðan seld Ã- hendr
einokunar-félagi með einka-leyfi, unz Rússar létu landið af
hendi.
Ãrið 1867 seldu Rússar landið Banda-rÃ-kjunum, en þau gáfu
fyrir sjö miljónir og tvö hundruð þúsundir gullpenninga ($7
200 000 Ã- gulli), en það lætr nærri 28 miljónum danskra króna.
Kaupsamningrinn er gjör Ã- Washington, D.C.,