Alaska | Page 7

er falla Ã- Bærings-haf, eru bæði meiri og fleiri, en
þær, sem falla Ã- Alaska-flóa. En sakir þess, að mér þykir
hér mest undir komið, að lýsa þeim hlut landsins, er liggr
að Alaska-flóa, en rúmið hinsvegar lÃ-tið, þá verðr hér
að sinni að eins drepið á tvö in helztu af þessum
vatnsföllum.
Fyrir norðan Bristol-flóa fellr Ã- sjó fljótið Kuskoquim; það
er annað mest fljót Ã- Alaska, næst Yukon-fljóti, og stÅ“rst allra
þeirra vatnsfalla, er upp spretta Ã- Alaska; er það kallað að
vera frá 500 til 600 mÃ-lur á lengd; það er straumhart. Uppi Ã-
landi langt, fyrir sunnan Kuskoquim, kvað geta ZeolÃ-t, brennistein
og blátt kopar-carbonate;[4] hefir það verið keypt að
þarlendum mönnum. Þar kvað og vera ofrgnœgð af gáshauk
(gosehawk--fálka- tegund, er svo nefnist). IndÃ-ánar eru um þetta
svæði, en aldrei hefir neinn hvÃ-tr maðr þangað fÅ“ti stigið
enn. Þar kváðu vera eldfjöll og náttúra in hrikalegasta.
Yukon-fljótið fellr Ã- tveim aðal-kvÃ-slum Ã- sjó, og verðr

stór eyri Ã- milli; tekr sú eyri frá 62° 21' til 62° 50' n. br. og er
60 mÃ-lna á lengd að ensku máli. Aðal-áin fellr út Ã- kvÃ-sl
þeirri, er Kúsilvak heitir; sú er kvÃ-sl in dýpri; en Kwikhpak
heitir nyrðri kvÃ-slin, og er breiðari. Lengd als Yukon-fljóts, frá
Kennicott-vatni (57° 45' n. br. og l30° 45' v. l.) og til þess er
Kúsilvak-kvÃ-slin fellr Ã- sjó, er 1800 mÃ-lur; þó er þetta
lÃ-kl. of lÃ-tið Ã- lagt, og sé bugður fljótsins teknar með Ã-
reikninginn, sem eigi var hér gjört, þá er ekki ýkt að kalla
það 2000 mÃ-lna langt, og er það skipgengt frá sjó þrjá
fjórðunga af lengd þess upp eftir.--Sakir stœrðar sinnar og
þýðingar á Yukon-fljót skilið að nefnast eitt af inum
stÅ“rstu og merkustu vatnsföllum Ã- heiminum. Það er stÅ“rra en
Ganges og Orinoco, og áþekt að stœrð sem Danube eðr La
Plata-fljótið. Það heyrir til innar sömu ættkvÃ-slar af
norðrheims-fljótum, sem in nafnkunnu fljót Obi, Lena,
Saskatchewan og Mackenzie.
7. Hafstraumar.
Eigi hlýðir annað en að minnast stuttlega á ina miklu strauma
Ã- Kyrra Hafinu og Bærings-hafi; þvÃ- að þeim er það að
þakka, hve milt og blÃ-tt loftslagið er Ã- suðrhlut Alaska og yfir
höfuð á öllum norðvestr-ströndum AmerÃ-ku, Ã-
samanburði við norð-austr-strendrnar.
Inn mikla hita-straum Ã- Kyrra Hafinu, þennan annan Gulf-straum,
kalla Japans-menn Kuro Siwo þ.e. dökkva straum; þvÃ- Ã-
honum er vatn dekkra, en ella er Ã- Kyrra Hafi. Nýrri
landa-frœðingar og allir lagar-frœðingar nú á tÃ-mum nefna
hann Japans-straum. Straumr þessi klofnar á vestrhorni
Aleuta-eybeltisins; gengr þá annar straumrinn austr fyrir sunnan
Aleuta- eyjar og beygist alt af með ströndinni unz er kemr austr fyrir
AlÃ-aska- skaga; þar klofnar straumrinn aftr; gengr þá
aðalstraumrinn norðr og austr með ströndinni og fylgir henni,
beygir suðr með henni austan við Alaska- flóa og gengr suðr
með Alexanders-eyjum og svo suðr með ströndum Bretlands-
eigna, Washington-fylkis, Oregon-rÃ-kis og KalifornÃ-u-rÃ-kis; hin

kvÃ-slin, er klofnar úr strauminum fyrir austan AlÃ-aska-skaga, slær
sér beint austr, og kemr saman við nyrðra strauminn við
Alexanders-eyjar og sameinast honum þar aftr. Með þessum
straumum streymir heitt og blÃ-tt loft frá suðri; dregst það
saman og þykknar á fjallatindunum fyrir ofan strendrnar og veldr
inu mikla regnfalli, sem einkennir alla ströndina suðr fyrir
Oregon.--Inn nyrðri og minni aðal-armr straumsins, eftir að hann
klofnar fyrst, streymir norðr sundið milli Formanns-eyja og
Aleuta-eyja og norðr alt Bærings-haf, norðr um Bærings-sund og
út Ã- Ãshaf. Fyrir þvÃ- kemst eigi hafÃ-s suðr um sundið. Aftr
á móti segja hvalarar að oft sjáist stórir Ã-sjakar hrönnum
saman sigla norðr um sundið, geta þeir farið alt að hálfum
öðrum knút á klukkustund móti allströngu norðanveðri.
Það er Ã-s, er leysir frá ströndunum við Bærings-haf. à sumrin
kemr lÃ-till kaldr straumr að norðan og gengr suðr að austan
fram með Kamchatka-ströndum Ã- AsÃ-u. Fyrir þvÃ- er kaldara
miklu að tiltölu á AsÃ-u-ströndum, en jafn-norðarlega á
Alaska- eðr AmerÃ-ku-ströndum.--Nálægt Shumagin-eyjum var
Ã- ágúst 1865 strÃ-ðr straumr til norðrs og austrs, og var hitinn
Ã- sjónum þar +56° Fahrenheit (þ.e. 10.7° Réaumur).--Ã
sundunum Ã- Aleuta-eybeltinu eru ýmislegir straumar, og breytast
með sjávar-föllum; þó eru rÃ-kari straumar til norðrs en
suðrs. Sakir breytileika straumanna er varasamt fyrir ókunnug skip
að leggja Ã- sund þessi nema með varúð.
8. Fjallgarðar.
Öll in hæstu fjöll Ã- Alaska liggja fyrir sunnan 65° n.
br.--Stranda-fjöll (Coast Range) eðr ElÃ-asar-fjallgarðr (St. Elias
Range) ganga með ströndinni fram; Ã- þeim fjallgarði eru hæst
fjöll og hnjúkar, og spúa sum eldi. Stefna þessa fjallgarðs er
norð-vestr. Þá er kemr vestr fyrir 142° (v.-l. fr. Gr.) er það
eigi lengr samanhangandi fjallgarðr; klofnar þá á ýmsa vega
eftir það, og ná sumar álmurnar saman við Alaska-fjöll; en
Alaska-fjöll eru framhald af Steina-fjöllum (Rocky Mountains).
Annars er lÃ-tt kunnugt um fjöllin uppi Ã- meginlandi, og eru þau
sett vitlaust út Ã- bláinn á öllum kortum Evrópu-manna, nema

inum sÃ-ðustu þýzku kortum