Yr Hwiangerddi | Page 7

mochyn;?A dau droed fel gwadn arad,?Fel dyllhuan mae hi'n siarad.
CLXXVII. DAU DDEWR.
Dau lanc ifanc yn mynd i garu,?Ar noswaith dywell fel y fagddu;?Swn cacynen yn y rhedyn?A'u trodd nhw adre'n fawr eu dychryn.
CLXXVIII. LLANC.
Mi briodaf heddyw yn ddi-nam,?Heb ddweyd un gair wrth nhad na mam.
CLXXIX. YMFFROST.
Chwarelwr {67} oedd fy nhaid,
Chwarelwr oedd fy nhad;?Chwarelwr ydwyf finnau,
Y goreu yn y wlad;?Chwarelwr ydyw'r baban
Sy'n cysgu yn ei gryd,?Ond tydi o'n beth rhyfedd
Ein bod ni'n chwarelwyr i gyd?
CLXXX. Y RHYBELWR BACH. {68}
Rhybelwr bychan ydwyf,
Yn gweithio hefo nhad,?Mi allaf drin y cerrig
Yn well na neb o'r wlad;?'Rwy'n medru naddu Princes,
Y Squares, a'r Counties bach,?Cyn hir caf finnau fargen,
Os byddaf byw ac iach.
CLXXXI. LLIFIO.
Llifio, llifio, llifio'n dynn,?Grot y dydd y flwyddyn hyn;?Os na lifiwn ni yn glau,?'Nillwn ni ddim grot yn dau.
CLXXXII. GOLCHI LLESTRI.
Dorti, Dorti, bara gwyn yn llosgi,?Dwr ar y tan i olchi'r llestri.
CLXXXIII. CAP.
Morus y gwynt,
Ac Ifan y glaw,?Daflodd fy nghap
I ganol y baw.
CLXXXIV. CLOCS.
Mae gen i bar o glocs,
A rheini'n bar go dda,?Fe barant dros y gaea,
A thipyn bach yr ha;?Os can nhw wadnau newydd,
Fe barant dipyn hwy;?A saith a dime'r glocsen,
A phymtheg am y ddwy.
CLXXXV. GLAW.
Glaw, glaw, cerdda draw;?Haul, haul, tywynna.
CLXXXVI. MERCHED DOL 'R ONNEN.
Mae'n bwrw glaw allan,
Mae'n deg yn y ty,?A merched Dol 'r Onnen
Yn cribo'r gwlan du.
CLXXXVII. LLIW'R GASEG.
Caseg winnau, coesau gwynion,?Groenwen denau, garnau duon;?Garnau duon, groenwen denau,?Coesau gwynion, caseg winnau.
CLXXXVIII. BERWI POTEN.
Hei, ding-a-ding, diri,?Mae poten yn berwi,?Shini a Shani yn gweithio tan dani;?Shani'n ei phuro a phupur a fflwr,?Ychydig o laeth, a llawer o ddwr.
CLXXXIX. WRTH Y TAN.
Dorti, Dorti, bara gwyn yn llosgi,?Dwr ar y tan i olchi'r llestri;?Crafwch y crochan gael creifion i'r ci,
A hefyd gwnewch gofio?Rhoi llaeth i'r gath ddu.
CXC. PAWB WRTHI.
Y ci mawr yn pobi,?Y ci bach yn corddi,?A'r gath ddu yn golchi
Ei gwyneb yn lan;?Y wraig yn y popty?Yn gwylio'r bara'n crasu,?A'r llygod yn rhostio
Y cig wrth y tan.
CXCI., CXCII. TE A SIWGR GWYN.
Hen ferched bach y pentre,?Yn gwisgo capie lasie,
Yfed te a siwgr gwyn,?A chadw dim i'r llancie.
Bara a llaeth i'r llancie,?Ceirch i'r hen geffyle,
Cic yn ol, a chic ymlaen,?A dim byd i'r genod.
CXCIII. SI SO.
Si so, jac y do,?Yn gwneyd ei nyth drwy dyllu'r to,?Yn gwerthu'r mawn a phrynnu'r glo,?Yn lladd y fuwch a blino'r llo,?Yn cuddio'r arian yn y gro,?A mynd i'r Werddon i roi tro,?Si so, jac y do.
CXCIV. I'R SIOP.
Mae gen i ebol melyn
Yn codi'n bedair oed,?A phedair pedol arian
O dan ei bedwar troed;?I'r siop fe geiff garlamu,
I geisio llonnaid sach?O de a siwgr candi
I John a Mari fach.
CXCV. CADW CATH DDU.
Mae gen i gath ddu,?Fu erioed ei bath hi,
Hi gurith y clagwydd,?Hi dynnith ei blu;?Mae ganddi winedd a barf,?A rheini mor hardd,
Hi helith y llygod?Yn lluoedd o'r ardd;?Daw eilwaith i'r ty,?Hi gurith y ci,--
Mi rown i chwi gyngor?I gadw cath ddu.
CXCVI. NEWID BYD.
Ar ol bod yn ferch ifanc,
A gwisgo fy ffrog wen,?A'm gwallt i wedi ei blethu
Fel coron ar fy mhen;?A'm sgidiau wedi eu polsio,
A'r rheiny'n cau yn glos,--?Ar ol i mi briodi
Rhaid i mi wisgo clocs.
CXCVII. SIOM.
'Rown i'n meddwl, ond priodi,?Na chawn i ddim ond dawnsio a chanu;?Ond y peth a ges i wedi priodi,?Oedd siglo'r cryd a suo'r babi.
CXCVIII. RHY WYNION.
Mae mam ynghyfraith, hwnt i'r afon,?Yn gweld fy nillad yn rhy wynion;?Mae hi'n meddwl yn ei chalon?Mai 'mab hi sy'n prynnu'r sebon.
CXCIX. DIM GWAITH.
Ysgafn boced, dillad llwyd,?Mawr drugaredd yw cael bwyd;?Mynd o gwmpas, troi o gwmpas,
Ar hyd y fro;?Ymofyn gwaith, dim gwaith,
Trwm yw'r tro.
CC. PWY FU FARW?
Pwy fu farw??"Sion Ben Tarw."?Pwy geiff y gwpan??"Sion Ben Tympan."?Pwy geiff y llwy??"Pobol y plwy."
CCI. P'LE MAE DY FAM?
Titw bytaten, i ble'r aeth dy fam??Hi aeth i lygota a chafodd beth cam;?Gwraig y ty nesaf a'i triniodd hi'n frwnt,?Hi gurodd ei dannedd yng nghaead y stwnt.
CCII. DAU ROBIN.
Crio, crio, crio,
Mae Robin ni yn groch;?Canu, canu, canu,
O hyd, mae Robin goch.
CCIII., CCIV. SION.
Sion i fyny, Sion i wared,?Sion i garthu tan y gwartheg;?Sion a wyr yn well na'r merched?Pa sawl torth a wneir o beced.
Fe geir pedair torth o phioled,?Fe geir wyth o hanner peced;?Ac os bydd y wraig yn hyswi,?Fe geir teisen heblaw hynny.
CCV. ABER GWESYN.
Abergwesyn, cocyn coch,
Mae cloch yn Abertawe;?Mae eidion coch yng nghoed Plas Gwent,
A pharlament yn Llunden.
CCVI. CORWEN.
Neidiodd llyffant ar ei naid
O Lansantffraid i Lunden,?Ac yn ei ol yr eilfed waith
Ar ganllaw pont Llangollen;?Ond yn lle disgynnedd y drydedd waith
Ond ynghanol caerau Corwen.
CCVII. DYFED.
Dincyll, doncell, yn y Bridell;?Tair cloch arian yng Nghilgeran;?Uch ac och yn Llandudoch;?Llefain a gwaeddi yn Aberteifi;?Llaeth a chwrw yn Eglwys Wrw;?Cario ceffyl pren trwy Eglwys Wen.
CCVIII. RHUDDLAN.
Y cobler coch o Ruddlan
A aeth i foddi cath,?Mewn cwd o lian newydd
Nad oedd o damed gwaeth;?Y cwd aeth hefo'r afon,
Y gath a ddaeth i'r lan,?Ow'r cobler coch o Ruddlan,
On'd oedd o'n foddwr gwan?
CCIX., CCX. AMEN.
"John, John, gymri di jin?"?"Cymra, cymra, os ca i o am ddim;"?"Amen," meddai'r ffon,?"Dwgyd triswllt o siop John."
Lleuad yn oleu, plant bach yn chwareu,?Lladron yn dwad dan weu hosanau,?Taflu y 'sanau dros ben