Tolstois leven | Page 3

menschen zullen zeggen: 'Dat is dus de man, dien velen hoogachten, en zie, hij is een nietswaardige! Och, wij eenvoudige menschen, wat kunnen wij ons vergissen. Nu, 't is Gods wil.'
"Maar, zonder scherts, toen ik begon mijn leven ernstig te overdenken zag ik al de domheid--werkelijke domheid--en laagheid ervan, en ik dacht bij mij zelf: 'hoe toch zullen andere lieden zijn, als ik, de veel geprezene, zoo'n dom, laag schepsel ben?' Daarbij komt het dan nog aan 't licht, dat ik zooveel listiger ben dan de anderen. Dit alles schrijf ik u niet om u wat mooie woorden te laten lezen, maar ik heb dat alles werkelijk doorleefd."
Tolstoi's weifelingen ziende en 't volle gewicht ervan voelende, besloot ik toch vol te houden en hem, om zoo te zeggen, een begonnen patroon te geven, waaraan hij verder kon borduren. Daarom stuurde ik hem het door mij ontworpen plan van zijne biographie. In dat programma volgde ik het door velen aangenomen systeem van de verdeeling van het menschelijk leven in zevenjarige tijdperken. Deze verdeeling hoorde ik van Tolstoi zelf, toen hij, eens met mij pratende, de meening uitte, dat de zevenjarige perioden in het physisch menschelijk leven (eene leer, aangenomen door sommige physiologen) telkens in overeenstemming zijn met een zevenjarig tijdperk van de ontwikkeling van het geestelijk leven; waaruit voortvloeit, dat iedere zevenjarige periode ook eene afzonderlijke geestelijke gestalte aanneemt.
Op bovenbedoelde wijze ingedeeld, krijgen we dus het volgend schema van Tolstoi's leven:
Jaartal. Leeftijd. Inhoud van de perioden.
1 1828-1835 Van geboorte-7 jaren Kinderjaren. 2 1835-1842 Van 7-14 jaren Jongensjaren. 3 1842-1849 Van 14-21 jaren Jongelingsjaren, leertijd, universiteit, begin van 't besturen van zijn landgoed. 4 1849-1856 Van 21-28 jaren Begin van het schrijven, dienstjaren, Kaukasus, Donau, Sebastopol, Petersburg. 5 1856-1863 Van 28-35 jaren Ontslag, reizen, dood van een broeder, paedagogie, huwelijk. 6 1863-1870 Van 35-42 jaren Familieleven, "Oorlog en Vrede", huishouding. 7 1870-1877 Van 42-49 jaren Hongersnood te Samarsk, "Anna Karjenina", hoogtepunt van literairen roem, familiegeluk en rijkdom, 8 1877-1884 Van 49-56 jaren Crisis, biecht, evangelie, "Waarin ik geloof?" 9 1884-1891 Van 56-63 jaren Moskou, "Wat moeten wij doen?" volksliteratuur, bemiddelaar, verspreiding zijner idee?n onder de hoogere standen en het volk, kritieken. 10 1891-1898 Van 63-70 jaren "Honger", "Het koninkrijk Gods in ons", ketters, vervolging van de aanhangers der idee?n. 11 1898-1905 Van 70-77 jaren "Opstanding", in den ban gedaan, ziekte, laatste periode, bezig met militairisme, volk, geestelijke en politieke personen, oorlog revolutionaire en hervormingsbeweging in Rusland.
Reeds met den eersten oogopslag bemerkt de lezer de afscheiding van iedere geestelijke periode.
Het opzenden van dit schema of beginpatroon bleef niet zonder resultaat. Heel spoedig ontving ik van Tolstoi een' brief, waarin hij o.a. het volgende schrijft:
...."Ik kom u zeggen, dat ik u bij mijne levensbeschrijving heel gaarne wil helpen, en ik zal u de gewichtigste gebeurtenissen meedeelen. Ik besloot dat ik ertoe mocht overgaan, omdat het misschien interessant en nuttig voor het menschdom kan zijn, wanneer ik het wijs op al de verdorvenheid in mijn leven tot aan mijn ontwaken, en zonder valsche bescheidenheid, al het goede na dien tijd (hoewel de goede voornemens niet altijd werden uitgevoerd, door gebrek aan wilskracht). In dien geest wilde ik u dan ook schrijven.
"Uw programma, met zijn 7-jarige indeeling, zal van nut zijn en zeker vele gedachten bij mij opwekken. Ik zal ermee beginnen zoodra het werk dat ik onderhanden heb is afgeloopen."
Eindelijk, na vier maanden, ontving ik de kostbare bladzijden met herinneringen, door Tolstoi zelf geschreven en na dien niet meer gecorrigeerd [3]. Ik haastte mij ze te gebruiken in de biographie, aan welke zij kleur en gloed zullen verleenen.
Bij de eerste gelegenheid zond ik Tolstoi 't begin van mijn werk, met verzoek mij zijn oordeel te zeggen. Daarop ontving ik een brief, waarin hij o.a. het volgende schrijft:
"Mijn totale indruk is, dat ge een heel goed gebruik van mijne aanteekeningen hebt gemaakt. In bijzonderheden treden zal ik niet, omdat het me zou verleiden veranderingen aan te brengen, hetgeen ik niet wil doen.
"Ik laat dus alles aan u over en voeg er slechts dit bij, dat gij in de biographie, sprekende over mijne jeugd, moet vermelden:
"Uit de mij verstrekte en ter verwerking gegeven ongecorrigeerde gedenkschriften."
Ik deel dit mede, om Tolstoi van iedere literaire verantwoordelijkheid te ontslaan, en ik zal den gecursiveerden zin overal inlasschen waar dit noodig is.
En zoo, onder deze opwekkende omstandigheden, begon ik mijn werk.
Het eerste deel dat het licht zal zien bevat de afstamming van Leo Tolstoi en 't eerste tijdperk van zijn leven, dus: kinderjaren, jongelingsjaren en ten slotte zijn huwelijk.
Het is noodig hier een rustpunt te maken, ten eerste omdat Tolstoi zelf zijn huwelijk een begin van een nieuw leven noemt en ten tweede uit een practisch oogpunt, daar de aanteekeningen voor dit eerste gedeelte reeds voldoende zijn om een geheel boekdeel te vullen.
In het tweede deel hoop ik te spreken over