The Esperanto Teacher | Page 8

Christmas Day.
Januaro : January. Julio : July. Februaro : February. Auxgusto : August. Marto : March. Septembro : September. Aprilo : April. Oktobro : October. Majo : May. Novembro : November. Junio : June. Decembro : December.
Du homoj povas pli multe fari, ol unu. Mi havas nur unu busxon, sed mi havas du orelojn. Li promenas kun tri hundoj. Li faris cxion per la dek fingroj de siaj manoj. El sxiaj multaj infanoj unuj estas bonaj kaj aliaj malbonaj. Kvin kaj sep faras dek du. Dek kaj dek faras dudek. Kvar kaj dek ok faras dudek du. Tridek kaj kvardek kvin faras sepdek kvin. Mil okcent nauxdek tri. Li havas dek unu infanojn. Sesdek minutoj faras unu horon, kaj unu minuto konsistas el sesdek sekundoj.
8A.
The Ordinal Numbers, first, second, etc., are formed by adding "a" to the Cardinal Numbers, as "unua", first; "dua", second; "tria", third; "kvara", fourth; "deka", tenth; "centa", hundredth; "mila", thousandth. The compound numbers are joined together by hyphens, and "a" is added to the last, as "dek-unua", eleventh; "la tridek-nauxa pagxo", the thirty-ninth page; la "cent-kvardek-kvina psalmo", the 145th psalm. Being adjectives, the Ordinal Numbers take the plural "j" and accusative "n" when necessary.
The Ordinals are used to tell the hour, as "Estas la trio, horo", It is 3 o'clock. The Cardinal Numbers are used for the minutes, as "A quarter past three" is "La tria horo kaj dek-kvin"; "Ten minutes to five," "La kvara horo kaj kvindek".
Januaro estas la unua monato de la jaro, Aprilo estas la kvara, Novembro estas la dek-unua, kaj Decembro estas la dek-dua. La dudeka (tago) de Februaro estas la kvindek-unua tago de la jaro. La sepan tagon de la semajno Dio elektis, ke gxi estu pli sankta, ol la ses unuaj tagoj. Kion Dio kreis en la sesa tago? Kiun daton ni havas hodiaux? Hodiaux estas la dudek-sepa (tago) de Marto. Kristnaska Tago estas la dudek-kvina (tago) de Decembro, Novjara Tago estas la unua de Januaro. Oni ne forgesas facile sian unuan amon.
LESSON 9.
The names of certain quantities are formed from the cardinal numbers by adding "o", as "dekduo", a dozen; "dudeko", a score; "cento", a hundred; "milo", a thousand. These names, as well as names of quantities generally, require to be followed by "da", of, as "dekduo da birdoj", a dozen (of) birds, but "dekdu birdoj", twelve birds; "dudeko da pomoj", a score of apples; "cento da sxafoj", or "cent sxafoj", a hundred sheep; "milo da homoj", a thousand people; "miloj da homoj", thousands of people.
When these expressions form the object of the verb, it is the name of the number which takes "-n", not the noun which follows "da", as "Li acxetis dudekon da sxafoj", He bought a score of sheep.
For "firstly, secondly", etc., "-e" is added to the number, as "unue", firstly; "kvine", fifthly; "deke", tenthly. (See Lesson 12).
VOCABULARY.
urbo : town. acxet- : buy. logxanto : inhabitant. dank- : thank. kulero : spoon. pet- : beg, request. forko : fork. bezon- : want, need. mono : money. kost- : cost. prunto : loan. poste : afterwards. metro : metre. tiu cxi : this. sxtofo : stuff. por : for. franko : franc (about 10d.). re- : prefix, meaning again atakanto : assailant. or back. pago : payment. tial : therefore. miliono : a million. aux : or. prunt- : lend. da : of (after a quantity).
Mi havas cent pomojn. Mi havas centon da pomoj. Tiu cxi urbo havas milionon da logxantoj. Mi acxetis dekduon da kuleroj, kaj du dekduojn da forkoj. Mil jaroj (aux, milo da jaroj) faras miljaron.
Unue mi redonas al vi la monon, kiun vi pruntis al mi; due mi dankas vin por la prunto; trie mi petas vin ankaux poste prunti al mi, kiam mi bezonos monon.
9A.
To express a certain part or fraction, "-on-" is added to the number specifying what part, as 1/2, unu "duono"; 1/3, unu "triono"; 1/4, unu "kvarono"; 1/10, unu "dekono"; 1/1000 unu "milono"; 1/1000000, unu "milionono". These words, being nouns, take "j" and "n" when required--3/10, "tri dekonoj"; 27/200, "dudek-sep ducentonoj"; 19/1000, "deknaux milonoj. Mi mangxis tri kvaronojn de la kuko", I ate three-quarters of the cake (see Lesson 35).
To express so many times a number "-obl-" is added to the number, as "duobla", double; "dekoble", ten times; "trioble kvar estas (or "faras") dekdu", three times four are twelve; "sepoble ok faras kvindek ses", seven times eight make fifty-six.
To express "by twos, by tens", etc., "-op-" is added to the number, as "duope", by twos, or two together; "dekope", by tens; "kvindekope", by fifties, fifty together, or fifty at a time.
Tri estas duono de ses, ok estas kvar kvinonoj de dek. Kvar metroj da tiu cxi sxtofo kostas naux frankojn, tial du metroj kostas kvar kaj duonon frankojn (aux da frankoj). Unu tago estas tricent-sesdek-kvinono, aux tricent-sesdek-sesono de jaro.
Kvinoble