The Aeneid | Page 8

et ignes;?Arcturum pluviasque Hyadas geminosque Triones;?quid tantum Oceano properent se tinguere soles?hiberni, vel quae tardis mora noctibus obstet.?Ingeminant plausu Tyrii, Troesque sequuntur.?Nec non et vario noctem sermone trahebat?infelix Dido, longumque bibebat amorem,?multa super Priamo rogitans, super Hectore multa;?nunc quibus Aurorae venisset filius armis,?nunc quales Diomedis equi, nunc quantus Achilles.?`Immo age, et a prima dic, hospes, origine nobis?insidias,' inquit, `Danaum, casusque tuorum,?erroresque tuos; nam te iam septima portat?omnibus errantem terris et fluctibus aestas.'

PUBLI VERGILI MARONIS?AENEIDOS?LIBER II
CONTICUERE omnes, intentique ora tenebant.?Inde toro pater Aeneas sic orsus ab alto:
Infandum, regina, iubes renovare dolorem,?Troianas ut opes et lamentabile regnum?eruerint Danai; quaeque ipse miserrima vidi,?et quorum pars magna fui. Quis talia fando?Myrmidonum Dolopumve aut duri miles Ulixi?temperet a lacrimis? Et iam nox umida caelo?praecipitat, suadentque cadentia sidera somnos.?Sed si tantus amor casus cognoscere nostros?et breviter Troiae supremum audire laborem,?quamquam animus meminisse horret, luctuque refugit,?incipiam. Fracti bello fatisque repulsi?ductores Danaum, tot iam labentibus annis,?instar montis equum divina Palladis arte?aedificant, sectaque intexunt abiete costas:?votum pro reditu simulant; ea fama vagatur.?Huc delecta virum sortiti corpora furtim?includunt caeco lateri, penitusque cavernas?ingentis uterumque armato milite complent.
Est in conspectu Tenedos, notissima fama?insula, dives opum, Priami dum regna manebant,?nunc tantum sinus et statio male fida carinis:?huc se provecti deserto in litore condunt.?Nos abiisse rati et vento petiisse Mycenas:?ergo omnis longo solvit se Teucria luctu;?panduntur portae; iuvat ire et Dorica castra?desertosque videre locos litusque relictum.?Hic Dolopum manus, hic saevus tendebat Achilles;?classibus hic locus; hic acie certare solebant.?Pars stupet innuptae donum exitiale Minervae,?et molem mirantur equi; primusque Thymoetes?duci intra muros hortatur et arce locari,?sive dolo, seu iam Troiae sic fata ferebant.?At Capys, et quorum melior sententia menti,?aut pelago Danaum insidias suspectaque dona?praecipitare iubent, subiectisque urere flammis,?aut terebrare cavas uteri et temptare latebras.?Scinditur incertum studia in contraria volgus.
Primus ibi ante omnis, magna comitante caterva,?Laocoon ardens summa decurrit ab arce,?et procul: `O miseri, quae tanta insania, cives??Creditis avectos hostis? Aut ulla putatis?dona carere dolis Danaum? Sic notus Ulixes??aut hoc inclusi ligno occultantur Achivi,?aut haec in nostros fabricata est machina muros?inspectura domos venturaque desuper urbi,?aut aliquis latet error; equo ne credite, Teucri.?Quicquid id est, timeo Danaos et dona ferentis.'?Sic fatus, validis ingentem viribus hastam?in latus inque feri curvam compagibus alvum?contorsit: stetit illa tremens, uteroque recusso?insonuere cavae gemitumque dedere cavernae.?Et, si fata deum, si mens non laeva fuisset,?impulerat ferro Argolicas foedare latebras,?Troiaque, nunc stares, Priamique arx alta, maneres.
Ecce, manus iuvenem interea post terga revinctum?pastores magno ad regem clamore trahebant?Dardanidae, qui se ignotum venientibus ultro,?hoc ipsum ut strueret Troiamque aperiret Achivis,?obtulerat, fidens animi atque in utrumque paratus,?seu versare dolos, seu certae occumbere morti.?Undique visendi studio Troiana iuventus?circumfusa ruit, certantque inludere capto.?Accipe nunc Danaum insidias, et crimine ab uno?disce omnes.
Namque ut conspectu in medio turbatus, inermis?constitit atque oculis Phrygia agmina circumspexit:?`Heu, quae nunc tellus' inquit `quae me aequora possunt?accipere? Aut quid iam misero mihi denique restat,?cui neque apud Danaos usquam locus, et super ipsi?Dardanidae infensi poenas cum sanguine poscunt?'?Quo gemitu conversi animi, compressus et omnis?impetus. Hortamur fari; quo sanguine cretus,?quidve ferat, memoret, quae sit fiducia capto.?[Ille haec, deposita tandem formidine, fatur:]
`Cuncta equidem tibi, Rex, fuerit quodcumque, fatebor?vera, inquit; neque me Argolica de gente negabo:?hoc primum; nec, si miserum Fortuna Sinonem?finxit, vanum etiam mendacemque improba finget.?Fando aliquod si forte tuas pervenit ad auris?Belidae nomen Palamedis et incluta fama?gloria, quem falsa sub proditione Pelasgi?insontem infando indicio, quia bella vetabat,?demisere neci, nunc cassum lumine lugent.?Illi me comitem et consanguinitate propinquum?pauper in arma pater primis huc misit ab annis,?dum stabat regno incolumis regumque vigebat?consiliis, et nos aliquod nomenque decusque?gessimus. Invidia postquam pellacis Ulixi---?haud ignota loquor---superis concessit ab oris,?adflictus vitam in tenebris luctuque trahebam,?et casum insontis mecum indignabar amici.?Nec tacui demens, et me, fors si qua tulisset,?si patrios umquam remeassem victor ad Argos,?promisi ultorem, et verbis odia aspera movi.?Hinc mihi prima mali labes, hinc semper Ulixes?criminibus terrere novis, hinc spargere voces?in volgum ambiguas, et quaerere conscius arma.?Nec requievit enim, donec, Calchante ministro---?sed quid ego haec autem nequiquam ingrata revolvo??Quidve moror, si omnis uno ordine habetis Achivos,?idque audire sat est? Iamdudum sumite poenas,?hoc Ithacus velit, et magno mercentur Atridae.'
Tum vero ardemus scitari et quaerere causas,?ignari scelerum tantorum artisque Pelasgae.?Prosequitur pavitans, et ficto pectore fatur:
`Saepe fugam Danai Troia cupiere relicta?moliri, et longo fessi discedere bello;?fecissentque utinam! Saepe illos aspera ponti?interclusit hiemps, et terruit Auster euntis.?Praecipue, cum iam hic trabibus contextus acernis?staret equus, toto sonuerunt aethere nimbi.?Suspensi Eurypylum scitantem oracula Phoebi?mittimus, isque adytis haec tristia dicta reportat:?``Sanguine placastis ventos et virgine caesa,?cum primum Iliacas, Danai, venistis ad oras;?sanguine quaerendi reditus, animaque litandum?Argolica.'' Volgi quae vox ut venit ad auris,?obstipuere animi, gelidusque per ima cucurrit?ossa tremor, cui fata parent, quem poscat Apollo.
`Hic Ithacus vatem magno Calchanta tumultu?protrahit in medios; quae sint ea numina divom,?flagitat; et mihi iam multi crudele canebant?artificis scelus, et taciti ventura videbant.?Bis quinos silet ille dies, tectusque recusat?prodere voce sua quemquam aut opponere morti.?Vix tandem, magnis Ithaci clamoribus actus,?composito rumpit vocem, et me destinat arae.?Adsensere omnes, et, quae sibi quisque timebat,?unius in miseri exitium conversa tulere.?Iamque