Szachy i Warcaby: Droga do mistrzostwa | Page 4

Hiszpanii nazwa warcabów wci¹¿
pochodzi od Hetmana (Królowej) z szachów (Dame, Dama), którego
sposób poruszania siê by³ w Œredniowieczu taki sam jak damki
warcabowej.
Warcabom nigdy nie uda³o siê uzyskaæ miêdzynarodowego

ujednolicenia i w ka¿dym kraju s¹ rozgrywane wed³ug innych regu³. W
USA s¹ one bardziej popularne ni¿ w jakimkolwiek innym pañstwie i
pewna liczba graczy cieszy siê narodow¹ s³aw¹. Za najlepszych graczy
obecnie uwa¿a siê Newella Banksa i Alfreda Jordana.
[Przyp.t³um.: wszystkie bie¿¹ce informacje zawarte w tym rozdziale
odnosz¹ siê do roku 1918 - roku opublikowania ksi¹¿ki]

CZÊŒÆ I: SZACHY

I

ZASADY GRY
PLANSZA I BIERKI
Partia szachów rozgrywana jest pomiêdzy dwoma armiami
ustawionymi naprzeciw siebie na kwadratowej planszy, bêd¹cej polem
bitwy. Plansza sk³ada siê z szeœædziesiêciu czterech rozmieszczonych
naprzemiennie bia³ych i czarnych pól. Ka¿da z armii liczy 16 bierek;
jest jeden król, jeden hetman, dwie wie¿e, dwa goñce, dwa skoczki i
osiem pionów. Genera³ami obu armii s¹ gracze we w³asnej osobie.
Bierki jednej ze stron s¹ jasnego koloru i nazywane s¹ bia³ymi, a drugiej
- ciemnego koloru i nazywane s¹ czarnymi.
Celem gry jest pojmanie króla przeciwnika. Kiedy to siê stanie, bitwa
zostaje zakoñczona, a przegrywa strona, której król zosta³ pojmany.
Aby zrozumieæ na czym to w³aœciwie polega, konieczne jest na
pocz¹tek zapoznanie siê z prawid³ami, wed³ug których poruszaj¹ siê po
szachownicy ró¿ne bierki.
Po pierwsze, szachownica musi zostaæ tak ustawiona, aby graj¹cy mieli
w swoim prawym, dolnym rogu bia³e pole. Nastêpnie bierki zostaj¹
ustawione na pozycjach przedstawionych na diagramie 1.

Wie¿e ustawione s¹ w rogach; obok nich stoj¹ skoczki; nastêpnie goñce,
a w centrum król i hetman.

+---------------------------------------+ 8 | #W | #S | #G | #H | #K | #G | #S |
#W | |---------------------------------------| 7 | # | # | # | # | # | # | # | # |
|---------------------------------------| 6 | | | | | | | | |
|---------------------------------------| 5 | | | | | | | | |
|---------------------------------------| 4 | | | | | | | | |
|---------------------------------------| 3 | | | | | | | | |
|---------------------------------------| 2 | ^ | ^ | ^ | ^ | ^ | ^ | ^ | ^ |
|---------------------------------------| 1 | ^W | ^S | ^G | ^H | ^K | ^G | ^S |
^W | +---------------------------------------+ a b c d e f g h
DIAGRAM 1
Bia³y hetman musi znajdowaæ siê na bia³ym polu, a czarny hetman na
czarnym. Te osiem bierek nazywa siê zwykle „figurami” dla
odró¿nienia od pionów. Te ostatnie zajmuj¹ rz¹d pól znajduj¹cy siê
bezpoœrednio przed rzêdem figur.
Rzêdy pól zajmowane przez bierki oraz pozosta³e cztery puste rzêdy
nazywamy LINIAMI lub RZÊDAMI. Kolumny pionowe prostopad³e
do poziomych równierz nazywamy LINIAMI. Linie ukoœne, które
³¹cz¹ naro¿nikami pola o tym samym kolorze, nazywamy
DIAGONALAMI lub przek¹tnymi. Aby okreœliæ ruchy bierek na
planszy, konieczne jest opisanie w prosty sposób ka¿dego pola i ka¿dej
bierki za pomoc¹ krótkiego symbolu. Aby to osi¹gn¹æ, w ró¿nych
okresach czasu, zosta³o zaproponowanych kilka systemów, ale tylko
dwa z nich zosta³y ogólnie uznane. Starszy, zwany notacj¹ „opisow¹”,
nadal dominuje w krajach Anglo-, Francusko- i Hiszpañskojêzycznych,
ale poniewa¿ Angielscy i Amerykañscy publicyœci szachowi stosuj¹
ostatnio znacznie prostsz¹ „notacjê algebraiczn¹”, w³aœnie ni¹
pos³u¿ymy siê w tej ksi¹¿ce. Dalej zostanie przedstawiona równie¿
notacja opisowa. [Przyp.t³um.: Obecnie stosowana jest wy³¹cznie
notacja algebraiczna, notacja opisowa ma znaczenie jedynie
historyczne]

W notacji algebraicznej kolumnom przypisane s¹ litery od „a” do „h”,
od lewej do prawej strony. Rzêdy s¹ ponumerowane liczbami od 1 do 8,
poczynaj¹c od rzêdu, w którym stoj¹ figury bia³ych na pocz¹tku gry.
Ka¿de pole mo¿na okreœliæ jako przeciêcie odpowiedniej kolumny i
rzêdu. Na przyk³ad wie¿a na diagramie 2 stoi na polu e4, goniec na c4,
piony na h4 i g7, skoczek na f7, hetman na d6, a króle na c1 i g3.

+---------------------------------------+ 8 | | | | | | | | |
|---------------------------------------| 7 | | | | | | ^S | # | |
|---------------------------------------| 6 | | | | #H | | | | |
|---------------------------------------| 5 | | | | | | | | |
|---------------------------------------| 4 | | | #G | | ^W | | | ^ |
|---------------------------------------| 3 | | | | | | | #K | |
|---------------------------------------| 2 | | | | | | | | |
|---------------------------------------| 1 | | | ^K | | | | | |
+---------------------------------------+ a b c d e f g h
DIAGRAM 2
Jako symbole bierek u¿yte zosta³y pierwsze litery ich nazw. Tak wiêc
K oznacza króla, H hetmana, W wie¿ê, G goñca, S skoczka. Pion nie
posiada oznaczenia literowego, a jedynie symbol # lub ^.

RUCHY BIEREK
Ka¿da z szeœciu rodzajów bierek porusza siê inaczej. Zapamiêtanie
szeœciu ró¿nych sposobów poruszania siê wymaga oczywiœcie wiêcej
wysi³ku ni¿ zapamiêtanie jednego rodzaju ruchu, jak to ma miejsce