Szachy i Warcaby: Droga do mistrzostwa | Page 3

wiod¹c¹ rolê przejmowali
mieszkañcy miast, gra w szachy stawa³a siê znana wœród wszystkich
klas spo³ecznych i wkrótce osi¹gnê³a poziom popularnoœci
nieporównywalny z ¿adn¹ inn¹ gr¹.

Podczas gdy we wczesnym Œredniowieczu w Europie stosowano te
same zasady gry co w krajach Dalekiego Wschodu, pewne innowacje
poczynione przez europejskich graczy w póŸnym Œredniowieczu
okaza³y siê tak znacz¹cymi ulepszeniami, ¿e w ci¹gu kilkuset lat zosta³y
zaadoptowane we wszystkich pañstwach, w³¹czaj¹c w to Daleki
Wschód. Przyczyn¹ wprowadzenia zmian by³ fakt zbyt d³ugiego
trwania otwarcia w starej wersji gry. Nowa wersja gry, której
powstanie datujemy na rok 1500 A.D. z jej nowymi cechami
charakterystycznymi – wzmocnieniem si³y hetmana i goñca, to
w³aœnie wspó³czesne szachy, znane w ca³ym cywilizowanym œwiecie.
W siedemnastym wieku gra w szachy prze¿ywa³a swój rozkwit
g³ównie we W³oszech, co zaowocowa³o tym, ¿e kraj tej s³yn¹³ z
najsilniejszych szachistów. Niektórzy z nich podró¿owali po Europie,
rywalizuj¹c z najlepszymi graczami z innych krajów i w wiêkszoœci
przypadków wychodz¹c z tych pojedynków zwyciêsko. W tamtych
czasach szachy cieszy³y siê wysok¹ estym¹, zw³aszcza na dworach
królewskich id¹cych za przyk³adem Filipa Drugiego, w³adcy Hiszpanii,
który przyjmowa³ z honorami podró¿uj¹cych mistrzów i sowicie ich
wynagradza³ za wystêpy turniejowe.
Na pocz¹tku osiemnastego wieku gra osi¹gnê³a wysokie stadium
rozwoju we Francji, Anglii i Niemczech. Najs³ynniejszym mistrzem
tamtych czasów by³ Francuz, Andre Philidor, który przez ponad
czterdzieœci lat bez problemów pokonywa³ wszystkich przeciwników,
których napotka³ i którego s³awa równaæ siê mo¿e tylko s³awie
amerykañskiego arcymistrza Paula Morphy'ego oraz niemieckiego
arcymistrza Emanuela Laskera.
Na przestrzeni wieków osiemnastego i dziewiêtnastego liczba graczy o
miêdzynarodowej renomie gwa³townie wzros³a i w koñcu w 1851 roku
staraniem angielskiego arcymistrza Stauntona zosta³ ustanowiony
miêdzynarodowy turniej szachowy w Londynie, który mia³ wy³oniæ
mistrza Europy. Zwyciêzc¹ zosta³ niemiecki arcymistrz Andersen, który
utrzyma³ swój tytu³ przez nastêpne piêtnaœcie lat, do czasu a¿ zosta³
pobity przez m³odego Morphy’ego. Ten ostatni, maj¹c dwadzieœcia lat,
by³ pierwszym amerykañskim arcymistrzem, który odwiedzi³ Europê i

pokona³ w b³yskotliwym stylu wszystkich europejskich arcymistrzów,
z którymi stoczy³ pojedynki.
Po powrocie do Ameryki Morphy wycofa³ siê z czynnego udzia³u w
turniejach szachowych i nie wzi¹³ udzia³u w turnieju z udzia³em
Czecha Steinitza, który w miêdzyczasie pokona³ równie¿ przyby³ego
do Ameryki Andersena. Steinitz przyj¹³ tytu³ mistrza œwiata i broni³ go
a¿ do roku 1894, kiedy to zosta³ pokonany przez Emanuela Laskera,
który nie przegrawszy nigdy meczu do chwili obecnej jest mistrzem
œwiata [Lasker panowa³ na szachowym tronie do roku 1921, gdy
straci³ tytu³ na rzecz Capablanki].
Nastêpnym kandydatem do tytu³u mistrza œwiata jest m³ody
Kubañczyk Jose Raoul Capablanca, który udowodni³ swoj¹ wy¿szoœæ
nad wszystkimi arcymistrzami oprócz Laskera. Wkroczy³ on na arenê
miêdzynarodowych turniejów w wieku 22 lat i w roku 1911 w San
Sebastian w Hiszpanii uzyska³ pierwsze miejsce mimo udzia³u prawie
wszystkich europejskich arcymistrzów. W ostatnim turnieju
miêdzynarodowym, który mia³ miejsce w Piotrogrodzie w 1914 roku,
uzyska³ drug¹ lokatê, za Emanuelem Laskerem.
Obecna lista rankingowa arcymistrzów szachowych wygl¹da
nastêpuj¹co:
1. Emanuel Lasker, Berlin, Mistrz Œwiata. 2. J. R. Capablanca,
Hawana, Mistrz Obu Ameryk. 3. A. Rubinstein, Warszawa, Mistrz
Rosji [Przyp.t³um.: ksi¹¿ka by³a pisana gdy Polska by³a pod Zaborami].
4. K. Schlechter, Wiedeñ, Mistrz Austrii. 5. Frank Marshall, Nowy Jork,
Mistrz USA. 6. R. Teichmann, Berlin. 7. A. Aljechin, Moskwa.
Inni gracze o miêdzynarodowej s³awie to: Niemcy - Tarrasch i
Spielman, Austriacy - Duras, Marocy i Vidmar, Rosjanie - Bernstein i
Nimzowitsch, Francuz – Janowski i Anglik – Burn. A¿ do wybuchu
wojny wiod¹ce kluby szachowe z ró¿nych krajów, organizowa³y
doroczne krajowe i miêdzynarodowe turnieje, które umo¿liwia³y
rywalizacjê graczom szachowym z ca³ego œwiata.
Umiêdzynarodowienie szachów jest bardzo korzystne dla gracza

szachowego, podró¿uj¹cego za granicê. Istniej¹ niezliczone kluby
szachowe ustanowione w ró¿nych zak¹tkach œwiata, a znajomoœæ gry
w szachy jest wszystkim czego potrzeba aby byæ tam goœcinne
przyjêtym i nawi¹zaæ odpowiednie osobiste oraz s³u¿bowe
znajomoœci.
Próba przedstawienia nawet w zarysie niezwykle interesuj¹cej roli jak¹
szachy odegra³y we francuskiej, angielskiej i niemieckiej literaturze, od
Œredniowiecza, a¿ po czasy obecne wykracza³aby poza ramy tego
podsumowania historii szachów. Wystarczy stwierdziæ, ¿e objêtoœæ
literatury szachowej zdecydowanie przeros³a wszystko co zosta³o
napisane o innych grach. Na temat szachów zosta³o napisanych ponad
piêæ tysiêcy woluminów, a tygodniki i miesiêczniki poœwiêcone
wy³¹cznie szachom s¹ publikowane we wszystkich krajach, czyni¹c z
szachów, mo¿na by rzec, uniwersalny jêzyk miêdzynarodowy.
Historia warcabów
Literatura dotycz¹ca warcabów jest bardzo sk¹pa i nie ma niezbitych
dowodów na to, ¿e warcaby by³y znane przed wiekiem szesnastym.
Istniej¹ obecnie dwie teorie na temat pochodzenia tej gry. Jedna
utrzymuje, ¿e warcaby s¹ uproszczonymi szachami, druga twierdzi, ¿e
powsta³y one z przeniesienia hiszpañskiej gry Alquerque de doze na
szachownicê.
H. J. R. Murray, najwiêkszy autorytet w historii gier, uwa¿a za
najbardziej prawdopodobne, ¿e warcaby wyewoluowa³y z po³¹czenia
szachów z Alquerque. Sposób zbijania bierek i zasada zdejmowania
bierki, która nie wykona³a przymusowego bicia w niekwestionowany
sposób wskazuj¹ na hiszpañsk¹ grê, podczas gdy szachownica, ukoœny
ruch bierek i idea koronacji kamienia na damkê s¹ wziête z szachów.
We Francji, Niemczech, W³oszech i