Reizen en vechten in het Zuiden van de Philippijnen | Page 9

tent afgezonderd was, door een
dweepzuchtige met een dolksteek gedood, en te Malabang eenige
kilometers van daar, was een korporaal, die alleen van het schietterrein
kwam, vermoord op niet meer dan 200 meter afstands van de kazernen.
De misdadigers hadden zich verscholen bij de bergstammen, die ten
zuiden van het Lanaomeer wonen, en toen men tot de hoofden het
verzoek richtte, ze uit te leveren, antwoordden zij: "Kom en haal ze!"
Van alle omringende posten kwamen de troepen der mobiele colonnes
naar de opstandelingen toe. De vergunning, mij bij een dier expedities
aan te sluiten, werd mij gegeven, toen ik er om vroeg; maar ongelukkig
moest ik te Zamboanga verscheiden dagen wachten op de aankomst

van de boot, die mij naar Overton zou brengen, het punt, dat ten
noorden van de landengte van Lanao is gelegen.
Ik maakte van mijn gedwongen werkeloosheid gebruik, om een bezoek
te brengen aan Zamboanga en de omstreken. Eerst wees men mij de
lagere scholen, die door de Moro's van de kust worden bezocht en door
de christelijke bewoners van de stad. De inlandsche onderwijzers laten
er de kinderen werken onder de leiding van amerikaansche inspecteurs
en inspectrices. Het openbaar onderwijs is van alle takken van bestuur
die, welken de Amerikanen het best hebben verzorgd en voor welks
ontwikkeling ze het ijverigst geld en moeite hebben overgehad.
Dat onderwijs zal zonder eenigen twijfel goede resultaten opleveren,
onverschillig welke beslissing de regeering ten slotte zal nemen ten
opzichte van de Philippijnen. Als men met de tegenwoordige politiek
voortgaat en den Archipel in den toestand van nu laat blijven, namelijk
als een dépendance van de Republiek der Vereenigde Staten, zal de
kennis van de engelsche taal, die weldra algemeen onder de
inboorlingen zal verspreid zijn, hen nader brengen tot hun meesters, en
aan de laatsten vergunnen, beter te strijden tegen de nationale
gevoelens en tegen de mogelijke begeerigheid van ondernemende
naburen.
Indien echter de Amerikanen zich houden aan de beloften van president
Mac Kinley, zooals de democratische partij verlangt, en op een goeden
dag aan de Philippijnen hun onafhankelijkheid geheel teruggeven,
zullen zij tegen dien tijd, dank zij het onderwijs, het verstandelijke
niveau der eilanders in voldoende mate hebben verhoogd, dat de
laatsten zichzelven zullen kunnen besturen. Die overwegingen hebben
het Departement van onderwijs teruggehouden van de aarzeling en
halve maatregelen, waaraan de andere takken van dienst zich hebben
schuldig gemaakt, omdat ze altijd vreesden, uitgaven te doen, die bij
een verandering van regime binnen korten tijd volkomen overbodig
zouden blijken.
Men heeft er een uitstekend onderwijzend personeel heen gelokt door
middel van hooge salarissen. Een normaalschool, gesticht te Manilla,
levert ieder jaar een aanzienlijk aantal onderwijzers en philippijnsche

meesters. Bij de jongste volkstelling waren er niet minder dan 772
amerikaansche ambtenaren en 3489 inboorlingen werkzaam gesteld bij
de lagere scholen, en bij het meer gevorderd en middelbaar onderwijs,
die of door den staat of door de gemeenten werden bezoldigd. Dat
onderwijs voor meer gevorderde leerlingen is nog slechts in
schetsmatigen toestand aanwezig; er bestaan inderdaad slechts 50 van
die inrichtingen in de meest bevolkte plaatsen te zamen. Daarentegen
zijn er 2233 openbare lagere scholen, verspreid over het geheele land
en waar een aantal van 120 000 leerlingen onderwijs ontvangen. Dit
succes is verkregen door de bemoeiingen van de provinciale
gouverneurs, gesteund door de gemeentebesturen, onder wie een
voortdurende naijver wordt levendig gehouden door de belofte van
steeds grooter vrijheden, naarmate de resultaten van het onderwijs beter
zijn.
Men kan niet genoeg bewondering hebben voor een systeem, dat reeds
zoo goede vruchten draagt, want in acht jaren is het aan de Amerikanen
gelukt, hun taal reeds te doen spreken door driemaal meer kinderen dan
de Spanjaarden na een overheersching van drie eeuwen tot de
europeesche taal konden brengen.
De politiek van die laatsten heeft altijd bestaan in het houden van de
inboorlingen in onwetendheid omtrent de taal en zelfs den godsdienst
hunner heeren. Alleen de rijken, de illustrado's, ontvingen eenig
elementair onderwijs van den monnik, die godsdienstige leider der
gemeente was, zoowel als civiel en rechterlijk bestuurder. Dit stelsel,
dat veel gelijkt op dat der Hollanders op Java, (sic! Vert.), heeft het
Spanje mogelijk gemaakt, de massa te besturen door tusschenkomst
van de illustrado's en der broeders, en de bevolking hield men met
weinig kosten rustig, door zich van een slechts zeer klein aantal
Europeanen te bedienen. Men ziet, hoe de beide regeeringsstelsels,
waaraan de Philippijnen onderworpen zijn geworden, lijnrecht tegen
elkaar indruischen, daar het eene gegrond is op het houden der
inboorlingen in onwetendheid en het andere zich ten doel stelt de snelle
en algemeene ontwikkeling door onderwijs.
Ondanks de groote inspanning van de Commissie voor de Philippijnen

is men er nog niet in geslaagd, meer dan het tiende deel der jeugdige
Philippino's op de schoolbanken te doen plaats nemen, want de scholen
worden bezocht door 120.000 kinderen, terwijl