Op Samoa | Page 4

vischgraten of kieuwen. Het werktuigje wordt in
een mengsel van verbrande notedoppen en water gedoopt en met een
hamertje in het vleesch gedreven, waardoor de figuren ontstaan, die

meestal heel aardig zijn; veel inlanders verbergen hun tatoeëering
echter onder hun Lava-Lava, een lendendoek van Tapa. Dit is een stof,
die op papier gelijkt en gemaakt wordt van de roode bladeren van den
Ti-boom. In den laatsten tijd is deze Tapa echter door gekleurd katoen
vervangen geworden. Onder de inlanders gaan de jongelingen, die zich
niet hebben laten tatoueëeren, voor onmanlijk door. Ook onderwerpen
veel vrouwen zich aan deze kunstbewerking, hoewel in mindere mate.
Zij bestaat doorgaans alleen uit stippen en een aantal plus- en
minusteekens, d. w. z. kleine kruisjes en streepjes en is gewoonlijk met
den Lava-Lava of lendendoek bedekt.
Gehoor gevend aan een verzoek van den directeur, kwamen wij op den
vijfden dag na onze landing, dadelijk na zonsopgang ten zijnen huize,
om hem naar de plantage Vaitele te vergezellen. Op aardige, vrij kleine
paardjes, die, naar mijnheer Beckmann ons mededeelde, van het eiland
Timor ingevoerd, dus zoogenaamde Sandelhoutpaarden waren, reden
wij, door twee bedienden gevolgd, die in valiezen eenigen mondkost
meevoerden,--het eerst naar den linkeroever van den Sigago-stroom,
die zich ten Oosten van Apia in de haven uitstort, om vervolgens langs
zijn oevers onzen weg stroomopwaarts voort te zetten. Zooals wij van
den directeur vernamen, ontspringt de Sigago op de zuidelijke
hellingen van den 2500 voet hoogen berg Godefroy, ongeveer vijftien
kilometer zuid-oostelijk van Apia, en stroomt dan door een heerlijk
vruchtbaar dal tot aan zijn mond bij Apia voort.
Ik was letterlijk overweldigd door den aanblik van deze menigte
kokospalmen, bananen, benevens papaya's,
oranje-mango-broodvruchtboomen en bloeiende heestergewassen, wier
namen mij onbekend waren; en dan, die kostelijke, bedwelmende geur,
dien voornamelijk de bloeiende oranjeboomen en heesters verspreidden!
Het was inderdaad verrukkelijk!
Daar wij zonder iets gebruikt te hebben de stad verlaten hadden, rustten
wij een uur later in een schaduwrijk boschje van oranjeboomen en
bananenpalmen, en verkwikten ons aan de versnaperingen, die de
bedienden ons uit de tasschen toereikten.
Zooals de directeur nu onder ons ontbijt vertelde, had het huis Johan

Cesar Godefroy en zoon in 1857 zijn eerste handelszaak op Upolu in
Apia opgericht, en spoedig daarna in het bovendal van den Sigago, de
plantage Vaitele aangelegd, die weldra gevolgd werd door de plantage
Veilele, aan diezelfde rivier gelegen. In 1865 ontstond in het district
Mulifanua, 32 kilometer westelijk van Apia, de uitgebreide en
belangrijkste plantage Mulifanua, en wat verder op Savau, het grootste
eiland der geheele groep, de kleinere plantage Vaiputi. In het geheel
verkreeg de Hamburgsche firma op de Samoa-eilanden meer dan 3500
hectaren grond in bezit, die ontgonnen werd. Toen nu omstreeks het
jaar 1880, het huis Godefroy,--dat in dien tusschentijd genoodzaakt
geweest was, zijn betalingen te staken,--aanbood zijn bezittingen op de
eilanden onder Duitsche bescherming te stellen,--en dit door de
regeering, van de hand werd gewezen, nam de Duitsche Handel- en
Plantage-Maatschappij, die kort geleden opgericht was, al de factorijen
en plantages der firma in de Zuidzee over.
Na ons ontbijt, stegen wij weer te paard en bereikten een uur later
Vaitele, waar wij door den directeur, die van onze komst door een
vooruit gezonden bediende verwittigd was, vóór diens woning
ontvangen werden. Dit was eveneens een eenvoudig houten gebouwtje,
maar te midden van oranje- en bananenboomen gelegen, en maakte
daardoor een bijzonder vriendelijken indruk.
Nadat de directeur ons aan den heer Tiedemann had geïntroduceerd,
stelde deze voor, de naastbij gelegen aanplantingen eens in
oogenschouw te nemen, voor het te heet werd. Terwijl in het vochtige,
lagere gedeelte, in de onmiddellijke nabijheid van den rivieroever,
voornamelijk suikerriet, yams, de zoete knolvrucht, die in de tropen
onzen aardappel vervangt--en ook de tarowortels geplant waren,
stonden op de eenigszins hoogere hellingen, honderden kokospalmen,
broodvruchtboomen, mango's, bananen, papaya's en oranjeboomen. De
gewichtigste boom voor den handel was, zeide de directeur, intusschen
de kokospalm; deze bereikt dikwijls een hoogte van honderd twintig
voet, zonder dat er de kleinste tak of twijg aan zijn slanken stam te zien
is. Boven aan de bladerkroon groeien de noten in menigte tegen den
stam aan.

Mijnheer Tiedemann was zoo vriendelijk, mij en vooral mijn collega
Gaedecke, als natuurkenner, uit te leggen, hoe men de kopra, [1] dit
gewichtig handelsartikel, het best aankweekt. Eerst na zeven of acht
jaar geeft een kokospalm den eersten oogst; de noten worden niet
geplukt, maar men wacht, tot zij rijp naar beneden vallen; dan worden
zij opgeraapt en in manden op ezels naar rijwegen gebracht, vanwaar
zij in karren, met ossen bespannen, naar de factorijen vervoerd worden.
Na opengemaakt te zijn, wordt de vleezige kern er uit gesneden, op
eesten gedroogd en eindelijk luchtig verpakt, naar Europa verzonden.
De harige bolsters, waarvan in andere landen, zooals op Ceylon, de
Sunda-eilanden enz. de kokosvezels verkregen worden tot het
vervaardigen