Mga Dakilang Pilipino | Page 8

lumilipas icao ang dahilan ng casam-ang lahat niaring nasapit co na cahabaghabag.
Ipinahahayag ng pananamit mo taga Albania ca at aco,i, Persiano icao ay caauay ng baya,t, secta co sa lagay mo ngayo,i, magcatoto tayo.

=JOSE CRUZ (Huseng Sisiw)=
A~g pa~gala~g it�� ay bago sa m~ga bata~g pandi~gig, ~guni't sa m~ga mawilihin sa Tul��~g Tagalog ay is��~g Tala~g n��pakaliwanag. Siy��'y nagi~g Gur�� n~g ati~g Balagt��s sa pagtul�� at lah��t halos n~g m~ga binata~g kany��~g kapanah��n ay pawa~g lumuhog sa kany�� na itul�� n~g m~ga panambitan, liham, lowa, at m~ga palab��s dulaan na toto��~g hina~gaan at pinapurihan n~g kany��~g m~ga kapanah��n.
Sa kany��~g kabataan ay wala siy��~g n��dam�� kungdi pawa~g hirap, palibhasa'y an��k dukha. A~g pintuan n~g P��aralan ay bahagy�� na niy��~g n��pasok, at mata~gi sa p��gunahi~g pagaaral na ginampan��n n~g kany��~g ali at sa is��~g ta~gi~g gur�� na nagturo sa kany�� ha~gga~g 40 a?o ay wala~g mas��sabi~g tinuklas��n niy�� n~g duno~g na naghat��d sa kany�� sa dalubhasa~g tawag na talaisip at pasimun�� na sinun��d na lagi n~g kany��~g m~ga kababat��.
Uman��'y is��~g araw, na~g si Huse~g Sisiw ay bat�� pa~g wawaluhi~g ta��n lama~g ay nalilig�� siy�� sa is��~g ilog sa may tabi n~g kanil��~g bahay at na~g m~ga sandali~g ya��n ay dalaw��~g nagh��han��p n~g t��wiran up��~g pas�� ibayo at si Hus�� a~g kinausap. A~g m~ga Hesuita ay hind? maruno~g n~g Tagalog at si Hus�� sa tul��~g n~g kany��~g pagkapalabas�� ay nakapakipagintidihan sa m~ga banyaga~g kausap sa sarili nila~g wik��.
Lubh��~g n��ha~g�� a~g m~ga Hesuita sa katalinuhan at pagkamagala~g n~g bat��, kay��,t nalib��~g na siy��'y kausapi~g mahab�� n~g sandali. No��n ay s��dara��n a~g is��~g tao at sa pagka't hind? na na~gakapagpatuloy n~g pagtawid a~g m~ga Par��, ay inusis�� na lama~g ku~g sino a~g bata~g kanil��~g n��kausap, ku~g ka~gin�� an��k at ku~g sa��n nag��aral.
?Siy��--an��~g m~ga Hesuita--ay is��~g ?bata~g-matanda? lubh��~g uminday��g n~g pagiisip.?
Na~g si Hus��~g Sisiw ay magbinat�� na, ay dito na kinap��nsin��n n~g is��~g kainama~g pananagalog, malalaki~g kaisipan, m~ga lal��~g n~g diw�� na nak��gigisi~g n~g puso~g idlip kaya't halos in��akal�� n~g m~ga kanayon na siy�� ay is��~g tunay na pant��s na nakatatar��k n~g lah��t n~g lihim.
It��'y nagbuhat sa wal��~g maliw niy��~g pagbabas�� n~g m~ga Kas��ysayan n~g Biblia na nat��tur��l niya a~g m~ga banh��y na kaila~ganin sa pagsasalita, na ikinapaghinala n~g madl�� na siy��'y is��~g tao~g nakat��tar��k n~g lah��t n~g pagbabago~g dinaanan n~g Daigdigan buhat sa mul�� at mul��.
N��tuto siy��~g magis�� sa saril��~g sikap n~g Filosof��a, C��nones, Teolog��a at iba pa~g m~ga karunu~gan, gay��n din n~g lat��n at griego, ta~gi pa n~g kastil�� na ginagamit niy��~g para~g sarili~g wik��. Dahil��n it�� na~g ku~g bakit na~g panah��~g ya��n ay lubh��~g marami~g pari~g Tagalog a~g sum��sa~gguni sa kany�� n~g kanikanil��~g m~ga serm��n na paubaya~g ipinababago sa kany�� ku~g mayroon siy��~g hind? mainamin na nasa~g iwast?.
May is��~g lalo~g himal��~g ginawa si Hus��~g Sisiw na~g siya'y anyayahan n~g Kura sa Bata~gan na maglab��s n~g kany��~g m~ga dul�� sa Pista n~g Bayan do��n, at sabihin pa ba, dinal�� niy��~g lahat a~g kany��~g m~ga sipi~g yari, na m~ga dula~g bu~ga n~g kany��~g wal��~g pag��l na panitik at ipinagpara~galan niya sa Kura na piliin a~g nasa~g palabasin sa araw n~g kapistahan, at sa masam��~g palad ay wal��~g n��pil�� is�� man a~g Kura; ~guni't ipinakita sa kany�� a~g is��~g ?Kasaysayan? na siy��~g nasa~g palabasin, at no��n din ay binasa ni Hus�� at bo��~g tapa~g na nagsabi~g ?Hind? tayo m��papahiya amo~g?.
Dispir��s na n~g Pista n~g Bayan na~gibigay sa kanya a~g sipi n~g ?Kasaysayan? at a~g ati~g si Hus��~g Sisiw, pagkabasa~g saglit n~g kasaysayan ay tinipon a~g kany��~g m~ga ?comediante? at isais��~g inanas��n n~g kanikaniy��~g s��sabihin na tila bumabasa n~g is��~g dul��~g yari at n��susulat sa wika~g Tagalog.
Kin��bukasan ay nasok sa kub��l si Hus��~g Sisiw at ang kany��~g m~ga sinanay na m~ga ?comediante? ay na~ganup��d n~g kan��kaniy��~g tu~gk��l sa dul�� n~g bo��~g kasiyah��~g lo��b n~g lah��t at tagi~gta~g�� a~g Kura na lubha~g n��mangh�� sa himal��~g ya��n na ipinamalas ni Hus��~g Sisiw.
At d? lam��~g it�� a~g kata~gian ni Hus��~g Sisiw. Siy�� ay nakadidikt�� sa lim��~g tagasulat ku~g siy��'y nagmamadal?; gaya halimbaw�� n~g ku~g may nagp��pagawa sa kany�� n~g an�� ma~g katibayan, pa��nyaya, sulat sa pa~gi~gibig at tula sa kara~galan ni gay��n at ni ganit��. Pina��up? niy��~g sab��y a~g m~ga tagasulat at sab��y na dinidiktah��n n~g kanikaniy��, ano pa't nakat��tapos na lah��t na sab��y at wala~g p��naghilian.
Tinawag siy��~g si Hus��~g Sisiw, sa pagka't siy�� ay mahiligi~g kumain n~g sisiw, kailan ma'y ��ay��w siy�� n~g inahin �� tanda~g; magi~g sa m~ga gulayin ma'y nas�� niy�� a~g lalo~g mur�� �� wala pa sa panahon, ku~g mak��isip siy��~g kumain n~g inihaw na baboy ay a~g kaniy��~g pinipil? ay a~g p��susuh��n pa halos. At sa pagka't it�� a~g kany��~g himal��~g lah��t halos n~g kany��~g m~ga kaibigan na nagk��kauta~g n~g lo��b sa kany��~g magpasulat, ay din��dalh��n siy�� n~g sisiw na lalo~g pinakamataba. At sa pamag��t na Hus��~g Sisiw siya n��kilala n~g lah��t n~g kany��~g m~ga kapanah��n.
Si Jos�� Cruz ay tub�� sa makasaysaya~g bayan n~g Tund�� at